Μακριά από το Χόλιγουντ, μακριά από την άλλη άκρη του Ατλαντικού με τις παραγωγές των εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων, έχουμε τη δική μας κληρονομιά: τον ευρωπαϊκό κινηματογράφο. Ταινίες με μικρότερο budget και διαφορετική φιλοσοφία που έχουν ορίσει έναν ολόκληρο αιώνα.
Ο ευρωπαϊκός κινηματογράφος γνώρισε στο παρελθόν στιγμές τεράστιας επιτυχίας και μεγάλης απήχησης, έμεινε λίγο… πίσω στο διεθνές κοινό του όσο οι υπερπαραγωγές του Χόλιγουντ γιγαντώνονταν (με τους σινεφίλ της υφηλίου ωστόσο να γαληνεύουν και πάλι στις καλλιτεχνικές οάσεις του), για να φτάσει σήμερα να αγωνίζεται επί ίσοις όροις τα μεγάλα κινηματογραφικά στούντιο των ΗΠΑ προσφέροντας ταινίες αριστουργήματα που θα μείνουν στην Ιστορία τόσο για την αισθητική τους όσο και για τους κοινωνικοπολιτικούς τους προβληματισμούς.
Η κάθε ταινία ξεχωριστά δίνει μια γεύση από το εντυπωσιακό εύρος του ευρωπαϊκού κινηματογράφου, προσφέροντας ένα μικρό στιγμιότυπο από ένα τεράστιο κινηματογραφικό τοπίο. Ακριβώς όπως η ίδια η Ευρώπη, με τις πολλές διαφορετικές αλλά συνάμα πλούσιες σε πολιτισμό και αξίες χώρες της.
Μαζί του, από τον σκανδιναβικό και τον γερμανικό κινηματογράφο, έως τον ιταλικό, τον γαλλικό και τον ισπανικό, ο θεατής έχει την ευκαιρία να ταξιδέψει έστω και νοερά στη Γηραιά Ηπειρο.
Τι ξεχωρίζει το σινεμά της Ευρώπης
Ο ευρωπαϊκός κινηματογράφος εστιάζει πολύ σε κοινωνικά ζητήματα. Είναι ένα καλλιτεχνικό «εργαλείο» που δίνει στους δημιουργούς του τη δυνατότητα να «μιλήσουν» για δύσκολα ή εύκολα, δυσάρεστα ή ευχάριστα ή απλά διαφορετικά κοινωνικά θέματα με στόχο να προβληματίσουν, να βελτιώσουν τα πράγματα ή να επιτύχουν κάτι. Επιπλέον οι ταινίες του φέρουν πλήθος συναισθημάτων, ενώ δεν ποντάρουν στον εντυπωσιασμό για να προωθήσουν μηνύματα και βαθύτερα νοήματα.
Μπορείς να πεις, δε, ότι πολλές φορές το χαμηλό budget μιας ταινίας έχει ως αποτέλεσμα την ποιοτική έκφραση που μπορούν να δώσουν οι απλές σκηνές της καθημερινότητάς μας.
Αξίζει να αναφερθεί ότι οι ευρωπαϊκές ταινίες καταλαμβάνουν σήμερα περίπου το 30% της κινηματογραφικής αγοράς ετησίως.
Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα «Lux»
Από την πλευρά της, η Ευρωπαϊκή Ενωση στηρίζει και προωθεί τον ευρωπαϊκό κινηματογράφο, στο Φεστιβάλ των Καννών. Παρέχει τη μέγιστη υποστήριξή της σε ό,τι αφορά την τεχνολογική αναβάθμιση και ψηφιοποίηση των αιθουσών. Επίσης το βραβείο «Lux» που απονέμεται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει ως στόχο το να φωτίσει την κοινή γνώμη, με τη διάδοση ευρωπαϊκών ταινιών εντός της Ευρωπαϊκής Ενωσης σε κινηματογράφους σε όλη την Ευρώπη, με υπότιτλους σε 24 γλώσσες.
Το σινεμά σε 10 τίτλους
Ποιες όμως είναι οι 10 ευρωπαϊκές ταινίες που αξίζει να έχει δει κάποιος; Με την υποκειμενικότητα της κρίσης μας διαλέξαμε ανάμεσα στις δεκάδες εξαιρετικές επιλογές και πολλά είδη ταινιών που αξιολογούνται κοντά στο άριστα.
Σινεμά ο Παράδεισος (Cinema Paradiso), 1988
Ιταλική δραματική ταινία. Σε ένα χωριό της Σικελίας, στη μεταπολεμική Ιταλία, ένα μικρό αγόρι ξημεροβραδιάζεται στο σινεμά, όπου μαθαίνει τη μαγεία του κινηματογράφου, δίπλα στον μηχανικό προβολής. Ολη η διαδρομή της μνήμης από την παιδική ηλικία στην ενηλικίωση και από εκεί στη στιγμή που όλα συναντιούνται, για να σου θυμίσουν ποιος είσαι, τι σε ορίζει, από πού έρχεσαι και πού πας.
Το Πείραμα (Das experiment), 2001
Γερμανική ταινία θρίλερ, η οποία πραγματεύεται ένα κοινωνικό πείραμα με τη μορφή προσομοίωσης μιας φυλακής. Η ανθρώπινη συμπεριφορά και οι αλλαγές της. Πώς οι ρόλοι που μπορεί να μας δοθούν, είτε είναι ρόλοι εξουσίας είτε ρόλοι υποταγής, μπορούν να αποκαλύψουν την πραγματική προσωπικότητα ενός ανθρώπου.
Το Κύμα (Die Welle), 2008
Γερμανική κοινωνικοπολιτική ταινία. Ενας καθηγητής Πολιτικής Ιστορίας δημιουργεί ένα πολιτικό κίνημα με αρχηγό τον ίδιο και οπαδούς τους μαθητές του. Η κατάσταση δεν αργεί να ξεφύγει, με ολέθριες συνέπειες. Σχόλιο πάνω στην επίδραση των ακραίων πολιτικών κινήσεων σε άτομα νεαρής ηλικίας, που μπορεί να είναι καταστροφική. Η εμφύτευση μιας ιδέας και η ψευδαίσθηση ενός σκοπού αρκούν για να ξεφύγει ο έλεγχος.
Μετά τον γάμο (Efter Brylluppet/Αfter the wedding), 2006
Δανοσουηδική κοινωνική-δραματική ταινία. Υστερα από 20 χρόνια απουσίας, ο διευθυντής ενός ορφανοτροφείου στην Ινδία επιστρέφει στη Δανία έπειτα από πρόσκληση ενός ευεργέτη του ιδρύματος να παραστεί στον γάμο της κόρης του. Μια πλημμύρα συναισθημάτων, με κυρίαρχη την αγάπη.
Το Κυνήγι (Jagten/The Hunt), 2012
Δανέζικη δραματική ταινία θρίλερ. Ενας δάσκαλος βλέπει τη ζωή του να αλλάζει δραματικά όταν κατηγορείται για άσεμνη συμπεριφορά σε ένα μικρό κοριτσάκι. Πώς μια κοινά αποδεκτή αλήθεια ή ένα ψέμα απλώνονται τόσο επικίνδυνα, με αποτέλεσμα τελικά όλη η λογική σκέψη να… πηγαίνει περίπατο.
Oι Αθικτοι (Intouchables), 2011
Γαλλική κωμωδία/δράμα που αφορά έναν τετραπληγικό μεσήλικα αριστοκράτη που προσλαμβάνει έναν νεαρό Αφρικανό ως βοηθό/νοσοκόμο. Αυτή η κίνηση θα αλλάξει απρόσμενα τη ζωή τους. Η έννοια της φιλίας και της αλληλεγγύης στο μεγαλείο τους, ανεξαρτήτως κοινωνικής και οικονομικής θέσης.
Το τέλειο αφεντικό (El buen patron), 2021
Ισπανική κωμωδία/θρίλερ. Περιμένοντας την επιτροπή βράβευσης καλύτερου επιχειρηματία, ένας εργοστασιάρχης προσπαθεί να λύσει τα προβλήματα των εργαζομένων του, που επηρεάζουν την καλή του εικόνα. Πώς συνδέονται οι ρατσιστικές βιαιότητες με την οικονομική εξουσία.
Αγάπη (Amour), 2012
Γαλλική αισθηματική-δραματική ταινία. Η ζωή ενός ηλικιωμένου ζευγαριού αλλάζει δραματικά όταν ανακύπτει ξαφνικά ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας της συζύγου. Η αγάπη κρίνεται στο τέλος. Μέχρι τότε αυτό που ζεις είναι ζωή. Και όταν δεν μπορείς να αποφασίσεις, ελπίζεις κάποιος να σ’ αγαπάει αρκετά για να αποφασίσει αυτός για σένα…
Ο κύριος Οβε (Α man called Ove), 2015
Σουηδική κωμική-δραματική ταινία που περιγράφει έναν δύστροπο και μισάνθρωπο μεσήλικο, ο οποίος έχει χάσει τη γυναίκα του και έχει σκοπό να την ακολουθήσει. Ομως μια οικογένεια θα μετακομίσει δίπλα του και θα αλλάξει τα σχέδιά του. Γλυκόπικρη ταινία πάνω στη θλίψη και την απώλεια, συνάμα με θετικά μηνύματα για τη ζωή, την οικογένεια, την αλληλεγγύη.
Πεσμένα φύλλα (Fallen leaves), 2023
Φινλανδική δραματική ταινία που αναφέρεται στη σχέση που αναπτύσσουν ένας οικοδόμος και μια υπάλληλος σουπερμάρκετ οι οποίοι ύστερα από σειρά τυχαίων συναντήσεων αποφασίζουν να πάνε μαζί σινεμά. Θα ανανεώσουν το ραντεβού τους, αλλά εκείνος θα χάσει το τηλέφωνό της… Η πιο μελαγχολική αλλά και αισιόδοξη ιστορία αγάπης.
Ενα άτυπο σχολείο
Γιατί μου αρέσει εμένα προσωπικά το σινεμά;
Από μικρή θυμάμαι τον εαυτό μου σε μια αίθουσα κινηματογράφου. Μεγαλωμένη με γονείς που δεν έχαναν ταινία μυήθηκα κι εγώ από μικρή στον υπέροχο κόσμο του σινεμά.
Σε καλοκαιρινές διακοπές σε θερινό σινεμά, στο Γυμνάσιο συνέχεια σε αίθουσες κινηματογράφου.
Τι να πρωτοθυμηθώ, άπειρες ταινίες, υπέροχες αναμνήσεις, βραδιές μπροστά σε μια τεράστια κινηματογραφική οθόνη, διασκέδαση που προσφερόταν στην επαρχιακή πόλη της Βέροιας όπου μεγάλωσα και είχε τότε επτά αίθουσες κινηματογράφου!
Πολλά και διαφορετικά τα έργα: κοινωνικά, δραματικά, περιπέτειες, κωμωδίες. Ενας απίστευτος πλούτος έρχεται στις αναμνήσεις μου, τότε που δεν ήταν και πολύ εύκολη υπόθεση η παρακολούθηση μιας καλής ταινίας σε σχέση με το τώρα όπου είναι άπειρες επιλογές των συνδρομητικών καναλιών.
Ο κινηματογράφος πάντα θα κατέχει μια ιδιαίτερη θέση στην καρδιά μου, ήταν πάντα ένα άτυπο σχολείο που παίζει ρόλο στην καλλιέργεια του ήθους και των αξίων μου.
