Εκεί που φοίτησε ο Λουντέμης

Των Γιάννη Ναούμ, Σοφίας Φουδούλη

Πίσω στην Εδεσσα μιας περασμένης εποχής, μεγάλης σημασίας και φήμης ήταν ένα σχολείο γνωστό ως «Περικαλλές». Ενα σχολείο που η ιστορία το συνέδεσε και με το δικό μας 1ο ΓΕΛ Εδεσσας. Το «Περικαλλές» αποτέλεσε ένα από τα πιο γνωστά Γυμνάσια της πόλης, αρχικά αρρένων (δηλαδή Γυμνάσιο όπου φοιτούσαν μόνο αγόρια) και έπειτα μεικτό. Η τοποθεσία του πριν από την κατεδάφισή του οριζόταν απέναντι από το σημερινό γήπεδο στον πεζόδρομο.

Αρχικά, μέχρι το σχολικό έτος 1914-15 λειτουργούσε σχολείο μέσης εκπαίδευσης το οποίο διέθετε μόνο τρεις τάξεις. Την περίοδο αυτή διευθυντής του σχολείου ήταν ο Αθανάσιος Φράγκος, του οποίου η δράση ήταν θεμελιώδης για την ανάπτυξη του σχολείου στη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα. Στα επόμενα τρία χρόνια το Γυμνάσιο απέκτησε τρεις επιπλέον τάξεις (κάθε χρόνο και από μια) και έτσι έγινε εξατάξιο Γυμνάσιο. Σημαντική για την ανάπτυξη αυτή ήταν η χρηματοδότηση από δύο εδεσσαίους αδελφούς, τους Δημήτριο και Ιωάννη Οικονόμου, και έτσι το έτος 1917-1918 το «Περικαλλές» χαρακτηρίστηκε και επίσημα «Γυμνάσιο». Τη χρονιά αυτή αποφοίτησαν και οι πρώτοι μαθητές (μόλις 4 αγόρια).

Εκτός από την ήδη υπάρχουσα αύξηση των μαθητών, τόσο αγοριών όσο και κοριτσιών (τα έτη 1918-1919 αυξήθηκαν από 64 σε 95 μαθητές, ενώ τα έτη 1921-1922 σε 130 μαθητές), σημαντική κατέστη για την παρουσία περισσότερων παιδιών στο σχολείο και η Μικρασιατική Καταστροφή λόγω της έλευσης προσφύγων στην πόλη μας και της ανάγκης τους για εκπαίδευση (από 130 σε 180 μαθητές, που το έτος 1923-1924 έγιναν 209, 168 αγόρια και 41 κορίτσια). Μάλιστα ανάμεσα στους συμμαθητές υπήρξαν και σημαντικά πρόσωπα, όπως λ.χ. ο συγγραφέας και ποιητής Μενέλαος Λουντέμης. Συνεπώς, λόγω της ραγδαίας αύξησης της μαθητικής κοινότητας, το σχολείο ονομάστηκε «Περικαλλές». Στη δεκαετία του 1970 το αρχικό κτίριο κρίθηκε ακατάλληλο για φοίτηση, γι’ αυτό και γκρεμίστηκε και μεταφέρθηκε στην περιοχή Αλάν, στη νότια είσοδο της πόλης.

Το ενδιαφέρον μας, βέβαια, για το κτίριο αυτό δεν είναι μόνο ιστορικό. Αξίζει να σημειωθεί ότι το σχολείο του 1ου Γενικού Λυκείου Εδεσσας στο οποίο φοιτούμε εμείς σήμερα αποτελεί τη σύγχρονη συνέχεια του «Περικαλλούς». Αυτό οφείλεται στο ότι όλα τα αρχεία των μαθητών που φοιτούσαν εκεί βρίσκονται τώρα στο σχολείο μας. Ετσι νιώθουμε ως συνεχιστές της πολύχρονης ιστορίας του «Περικαλλούς», περήφανοι και συνάμα υπεύθυνοι για την ομαλή λειτουργία του, καθώς από αυτό αποφοίτησαν οι πρόγονοί μας και πολλοί σημαντικοί άνθρωποι του πνευματικού χώρου.

Βήμα-βήμα από το 1914 μέχρι σήμερα

Το 1ο Γενικό Λύκειο Εδεσσας «Νικόλαος Οικονομίδης» είναι ένα σχολείο με ιστορία χρόνων άμεσα συνυφασμένη με την ιστορία της ίδιας της πόλης μας. Από την πρώτη ημέρα λειτουργίας του έχουν γίνει πολλές αλλαγές μέχρι να πάρει την τελική του μορφή. Ας τις δούμε βήμα-βήμα:

Τα πρώτα ίχνη το 1914 στο Βαρόσι: Τα πρώτα ίχνη του εμφανίζονται το 1914. Από το σχολικό έτος 1914-1915 και για τρία επόμενα χρόνια προστίθεται κάθε χρόνο μία τάξη στο Ημιγυμνάσιο που λειτουργούσε στο Αρρεναγωγείο (κτίσμα του 1862). Το 1918 είναι η πρώτη χρονιά που αποφοιτούν μαθητές από το εξατάξιο πια Γυμνάσιο Εδεσσας. Αυτό το σχολείο που στεγαζόταν στο Αρρεναγωγείο είναι ο πρόγονος του σημερινού 1ου Λυκείου Εδεσσας «Νικόλαος Οικονομίδης».

Το 1923 σε μεγαλύτερο κτίριο επί της 28ης Οκτωβρίου και 25ης Μαρτίου: Η έλευση των προσφύγων στην πόλη το 1922 έκανε ορατή την ανάγκη για ένα μεγάλο σχολικό κτίριο. Την ίδια αυτή χρονιά εξασφαλίστηκε το οικόπεδο. Στις 13 Δεκεμβρίου 1923 γίνονται τα εγκαίνια και από τότε αρχίζει η λειτουργία του πρώτου εξατάξιου Γυμνασίου Εδεσσας στο κτίριο «Περικαλλές», του οποίου συνεχιστής είναι το σχολείο μας. Εως το 1942 το Γυμνάσιο Εδεσσας ήταν μεικτό.

Το 1970 σε νέο κτίριο επί της οδού Εγνατίας: Το 1943 χωρίζεται σε εξατάξιο Γυμνάσιο θηλέων και αρρένων. Τα αγόρια συνεχίζουν τη φοίτηση στο «Περικαλλές» – στη συμβολή των οδών 28ης Οκτωβρίου και 25ης Μαρτίου, απέναντι από το σημερινό γήπεδο – μέχρι το 1970, ενώ τα κορίτσια μεταφέρονται στο νέο διδακτήριο – επί της οδού Εγνατίας, στη νότια είσοδο της πόλης –, τα εγκαίνια του οποίου έγιναν στις 14 Δεκεμβρίου 1970. Στο κτίριο αυτό θα μεταφερθούν στα μέσα της δεκαετίας του ‘70 και τα αγόρια καθώς το «Περικαλλές» κρίθηκε ακατάλληλο και κατεδαφίστηκε.

Το 1986 Γενικό Λύκειο επί της οδού Εγνατίας: Το 1976 με εκπαιδευτική μεταρρύθμιση η δευτεροβάθμια διαχωρίζεται σε Γυμνάσιο και Λύκειο και προκύπτουν δύο Γυμνάσια και δύο Λύκεια στην πόλη. Οι εξελίξεις ήταν ραγδαίες στα εκπαιδευτικά πράγματα από εδώ και έπειτα επηρεάζοντας και την πορεία του 1ου ΓΕΛ Εδεσσας «Νικόλαος Οικονομίδης». Το 1979 η εκπαίδευση έγινε μεικτή. Την 1η Σεπτεμβρίου 1986 τα δύο σχολεία συγχωνεύτηκαν και μετονομάστηκαν σε Γυμνάσιο και Γενικό Λύκειο. Το Γενικό Λύκειο στεγάζεται στο κτίριο του παλιού Γυμνασίου θηλέων επί της Εγνατίας – σήμερα στο κτίριο αυτό λειτουργεί το 2ο Γυμνάσιο Εδεσσας.

Το 1991 1ο Γενικό Λύκειο Εδεσσας «Νικόλαος Οικονομίδης», Εγνατίας 91: Μια νέα περιπέτεια ξεκινά για το 1ο ΓΕΛ «Νικόλαος Οικονομίδης» που σχετίζεται με τη στέγασή του σε κτίριο δικό του. Τελικά στις 31 Οκτωβρίου 1991 αποπερατώθηκε το νέο κτίριο επί της Εγνατίας 91 και έκτοτε το σχολείο λειτουργεί σε αυτό. Στις 29 Μαρτίου 1998 το Γενικό Λύκειο μετονομάζεται σε 1ο Γενικό Λύκειο Εδεσσας «Νικόλαος Οικονομίδης». Πολλοί μαθητές και μαθήτριες – ανάμεσά τους ξεχωρίζει ο γνωστός λογοτέχνης Μενέλαος Λουντέμης που εμφανίζεται στα μητρώα του σχολείου με το όνομα Δημήτριος Βαλασιάδης – φοίτησαν στο σχολείο και πολλοί καθηγητές/τριες πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους χαρίζοντας στο 1ο Λύκειο Εδεσσας «Νικόλαος Οικονομίδης» αυτό που πρεσβεύει σήμερα: Ενα σχολείο ανοικτό σε νέες ιδέες, με ενεργό συμμετοχή σε καινοτόμα προγράμματα και δραστηριότητες ακόμα και έξω από το περιορισμένο πλαίσιο ενός σχολείου.

(Πηγές από το αρχειακό υλικό του σχολείου μας)