Για την Αρετή, την Παρασκευή, τον Μαρίνο και τον Ανδρέα η κλιματική κρίση δεν είναι πλέον κάτι το θεωρητικό, όπως ήταν για τις προηγούμενες γενιές. Τέσσερις έφηβοι που είδαν τη ζωή τους να γίνεται άνω-κάτω καθώς βρέθηκαν αντιμέτωποι με τις συνέπειες της καταστροφής του περιβάλλοντος και ακραίων καιρικών φαινόμενων μιλούν στο «Βήμα» για την πραγματικότητά τους, την ατομική ευθύνη και τους προβληματισμούς τους για το μέλλον.
Κλιματικοί «μετανάστες» από τη Θεσσαλία
Η οικογένεια της 15χρονης Αρετής Αναγνωστοπούλου κατοικούσε στη Μεταμόρφωση – ένα από τα χωριά που «εξαφανίστηκαν» κάτω από τα νερά στη Θεσσαλία μετά την επέλαση του Daniel τον Σεπτέμβριο του 2023. Εχασαν τα πάντα – σπίτι, 300 ζώα (ο πατέρας της είναι κτηνοτρόφος), εγκαταστάσεις, μηχανήματα… «Δεν ήταν κάτι που φανταζόμουν ότι θα ζήσω ποτέ. Οχι μόνο τις πλημμύρες αλλά και το μετά. Αυτό που αντίκρισα, όχι μόνο το δικό μου το σπίτι αλλά όλο το χωριό, είναι μια εικόνα που θα μείνει χαραγμένη στο μυαλό μου για πάντα» λέει. Και συνεχίζει, περιγράφοντας με ψυχραιμία: «Αφού έτυχε λόγω της κλιματικής κρίσης να χάσουμε τα πάντα στο χωριό, είμαστε πλέον μόνιμοι κάτοικοι Παλαμά». Εκεί ζουν στο νοίκι.
Πιστεύει ότι μπορεί να γίνει κάτι που θα «φρενάρει» την κλιματική αλλαγή; «Αρχικά να σεβόμαστε τη φύση για να μας σεβαστεί. Ομως πλέον είμαστε σε μια εποχή που δεν γίνεται αυτό». Την τρομάζει το μέλλον; «Ο,τι έζησα τότε, παρότι με έκανε να χάσω όλη μου την παιδική ηλικία – στη Μεταμόρφωση μεγάλωσα, ζούσα, είχα την καθημερινότητά μου –, με έκανε πιο δυνατή. Πρέπει να ζούμε κάθε στιγμή και να βλέπουμε τι καλύτερο μπορούμε να κάνουμε για το μέλλον» λέει.
Στα καμένα της Δαδιάς
Το μέλλον ωστόσο προβληματίζει την Παρασκευή Καψάλη, μαθήτρια Γ’ Λυκείου από το Σουφλί. «Δεν ξέρω τι καταστροφές μπορεί να προκαλέσει στο μέλλον η κλιματική κρίση, πόσο χειρότερα μπορεί να γίνουν τα πράγματα, πώς θα ζήσουμε εδώ όταν ξανάρθει οποιαδήποτε καταστροφή. Με προβληματίζει το ότι δεν βλέπω να γίνεται κάτι» λέει. Θα μπορούσε; «Πιστεύω πως η σωστή πρόληψη και τα σωστά μέτρα μπορεί να μη διορθώσουν μεν τα πράγματα στο 100%, αλλά σίγουρα θα βελτιώσουν την κατάσταση και θα αποφύγουμε ένα μεγάλο μέρος της καταστροφής». Η Παρασκευή έζησε από κοντά όχι μόνο τις πυρκαγιές στο Σουφλί αλλά και τις περσινές και τις εφετινές στη Δαδιά όπου βρισκόταν εκείνη την περίοδο, καθώς η μητέρα της κατάγεται από εκεί.
«Μετά τη φωτιά πήγαμε όλοι μαζί να δούμε τι απέμεινε στο δάσος. Ηταν συγκινητικό να βλέπεις μαύρο εκεί που άλλοτε ήταν καταπράσινο και γεμάτο ζωή». Η ίδια κάνει ό,τι μπορεί για το περιβάλλον, συμμετέχει μάλιστα και σε περιβαλλοντικά προγράμματα στο σχολείο της. «Κάποια πράγματα πρέπει να τα προσέχουμε. Τα σκουπίδια μας, την ενέργεια που ξοδεύουμε, το νερό. Εγώ προσέχω και το λέω και στους υπόλοιπους – αλλά δεν βλέπω να πείθονται εύκολα».
Κατεστραμμένες σοδειές στην Κρήτη
Η λειψυδρία έχει πλήξει ιδιαίτερα το Αρκαλοχώρι, όπου ζει ο μαθητής Γ’ Γυμνασίου Μαρίνος Ασλάνης. «Μένω σε μια καθαρά αγροτική περιοχή. Οι άνθρωποι εδώ είναι αγρότες ή κτηνοτρόφοι. Εγώ μπορεί να είμαι μικρός και να μην έχω μνήμες, αλλά από όσα περιγράφουν οι παππούδες μου τα πράγματα έχουν αλλάξει πολύ. Φέτος, ακόμη δεν έχει βρέξει, οι σοδειές έχουν καταστραφεί, η γη δεν μπορεί να βγάλει καρπούς ώστε να τους συλλέξουν οι αγρότες και να καλύψουν τις ανάγκες τους. Είναι πραγματικά πολύ στενάχωρο για την περιοχή. Και κάθε χρόνο γίνεται πιο έντονο. Στον δήμο μας έχουμε δυο φράγματα και για πρώτη χρονιά είναι σχεδόν άδεια».
Είναι όμως αισιόδοξος. «Αν ο καθένας βάλει λιγάκι το χέρι του για να βοηθήσει το περιβάλλον, κάτι θα μπορούσε να συμβεί. Αν κάνουμε σωστή ανακύκλωση, δεν πετάμε τα σκουπίδια στη φύση, δεν σπαταλάμε το νερό…». Αν ήταν παρών στη συνδιάσκεψη του Μπακού, θα τους έλεγε «να προσπαθήσουν με όλες τους τις δυνάμεις, με όλη τους την ψυχή για ένα καλύτερο αύριο, να τα δώσουν όλα και για τις επόμενες γενιές που η επιβίωση θα είναι πολύ δύσκολη».
Οι υψηλές θερμοκρασίες της Αθήνας
Στην Αθήνα ο προβληματισμός του μαθητή της Β’ Λυκείου Ανδρέα Βαλεοντή εστιάζει στην απόδοση ευθυνών. Η άνοδος της θερμοκρασίας τα τελευταία χρόνια στην Αθήνα φτάνει σε ύψη ρεκόρ. «Ναι, η έντονη ζέστη είναι κι αυτή ένα αποτέλεσμα της κλιματικής κρίσης» λέει. Και προσθέτει: «Αλλά εμείς στην Αθήνα τη βιώνουμε έμμεσα. Αλλού βιώνουν πολύ πιο έντονα τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής». Είναι απόλυτος. «Η μεγαλύτερη αιτία της κλιματικής αλλαγής είναι οι βιομηχανίες. Δεν ευθυνόμαστε στον ίδιο βαθμό εσύ κι εγώ». Θεωρεί ότι πρέπει να γίνει κάτι πολύ δραστικό. «Αν παρθούν μέτρα, π.χ. φίλτρα στη βιομηχανία, στροφή στην «πράσινη» ενέργεια κ.λπ., μπορεί να δούμε κάποια διαφορά».
Υπάρχει όμως ατομική ευθύνη; «Ο καθένας κάνει ό,τι νομίζει και ό,τι μπορεί, ανάλογα με την οικολογική του συνείδηση. Το μερίδιο ευθύνης όμως είναι κυρίως αλλού». Αν χρειαζόταν να «ξεβολευτεί» χάριν του περιβάλλοντος, π.χ. να μην κυκλοφορεί με αυτοκίνητο αλλά με μέσα μαζικής μεταφοράς, θα το έκανε; «Κατά πάσα πιθανότητα θα απαντούσα «Οχι». Πάντα μπαίνει ως δεύτερη σκέψη το γιατί να πάρω εγώ το μετρό ή το λεωφορείο ενώ ο άλλος κινείται από τη μια πόλη στην άλλη με ιδιωτικό τζετ».
