Οταν η Διοίκηση αδυνατεί να προβλέψει και να αντιμετωπίσει πλημμυρικά φαινόμενα, επίλεκτοι έξυπνοι πράκτορες… δίχως πρόσωπο έρχονται για να αναλάβουν τη «δύσκολη» δουλειά. Η Τεχνητή Νοημοσύνη (Artificial Intelligence – ΑΙ), με τη βοήθεια ψηφιακών ανθρωποειδών, στα οποία «φορτώνεται» πλήθος πληροφοριών ώστε να μπορούν να δίνουν άμεσες λύσεις, έρχονται από το… μέλλον ως απάντηση στο πρόβλημα της διαχείρισης ποταμών που πλημμυρίζουν. Το case study ελλήνων επιστημόνων για τον πλημμυρικό κίνδυνο στον Πηνειό της Θεσσαλίας και το πώς η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να βοηθήσει στη διαχείρισή του, παρουσιάστηκε προ ημερών στη Βενετία, σε διοργάνωση της UNESCO για τους ποταμούς της Ευρώπης και πρόκειται να συμπεριληφθεί στο Report του ΟΗΕ για το 2025, σχετικά με την προστασία των υδάτων. Οι μεθοδολογίες και τα συμπεράσματα της μοναδικής στο είδος της μελέτης, εκπονήθηκε από επιστήμονες της πανεπιστημιακής έδρας της UNESCO στο Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδος, με επιστημονικό υπεύθυνο τον καθηγητή κ. Δημήτρη Εμμανουλούδη και ήδη εφαρμόζεται πιλοτικά στην Περιφέρεια Ηπείρου. Ποια είναι τα «βήματα» που προβλέπει;
Συλλογή και ανάλυση δεδομένων.
Η μεθοδολογία που αναπτύχθηκε για τον Πηνειό, μπορεί να εφαρμοστεί σε κάθε λεκάνη απορροής ποταμών, οιουδήποτε υδρολογικού συγκροτήματος. Στο πρώτο από αυτά, θα χρησιμοποιείται ένας συνδυασμός πληροφοριών που περιλαμβάνουν δεδομένα από δορυφόρους και αισθητήρες και ιστορικά στοιχεία από αρχεία της Πυροσβεστικής και των δήμων.
Κατηγοριοποίηση πλημμυρικής επικινδυνότητας.
Δημιουργείται Μητρώο χειμάρρων και ποταμών όλης της χώρας, με ιεράρχηση της πλημμυρικής επικινδυνότητας σε φθίνουσα σειρά. Για τη δημιουργία του χρησιμοποιούνται οι πληροφορίες που συλλέχθηκαν και με τη βοήθεια αλγορίθμων μηχανικής μάθησης προκύπτει η ιεράρχηση. «Ετσι θα γνωρίζουμε, με σειρά σημαντικότητας, ποια υδατορέματα είναι τα πλέον επικίνδυνα ώστε να καθορίσουμε τις ζώνες πλημμυρικής επικινδυνότητας, οι οποίες σχετίζονται με την απόσταση από την κοίτη τους» επισημαίνει ο καθηγητής μιλώντας στο «Βήμα».
Τοποθέτηση συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης.
Λαμβάνοντας υπόψη το Μητρώο εγκαθίστανται, με τη βοήθεια της Τεχνητής Νοημοσύνης, συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης εκδήλωσης πλημμύρας, ακολουθώντας την ιεράρχηση κινδύνου και το εύρος των ζωνών πλημμυρικής επικινδυνότητας κάθε υδατορέματος. Παράλληλα, εξετάζεται το ενδεχόμενο χρήσης συστημάτων προειδοποίησης που δεν λειτουργούν με ηλεκτρικό ρεύμα και δεν συνδέονται με κινητή τηλεφωνία, δεδομένου ότι σε εκδήλωση ακραίων φαινομένων τέτοια συστήματα συχνά αχρηστεύονται. Εναλλακτικά προτείνονται σειρήνες των οποίων η λειτουργία στηρίζεται σε υδρογεννήτριες.
Είσοδος «ευφυών πρακτόρων» για περαιτέρω εξειδίκευση του κινδύνου.
Πρόκειται για προγράμματα Τεχνητής Νοημοσύνης που μπορούν να λαμβάνουν αποφάσεις ή να εκτελούν μια υπηρεσία. Αυτά τα ψηφιακά «ανθρωποειδή» λειτουργούν χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση, λαμβάνοντας υπόψη διάφορες παραμέτρους όπως πυκνότητα πληθυσμών, υποδομές, προστατευόμενες περιοχές κ.λπ. Ετσι εξειδικεύουν και «φωτογραφίζουν» τις πλέον κρίσιμες περιοχές για προστασία.
Αστικός σχεδιασμός και χρήσεις γης, ανθεκτικά στον πλημμυρικό κίνδυνο.
Βάσει της κατηγοριοποίησης της πλημμυρικής επικινδυνότητας και των ζωνών υψηλού πλημμυρικού κινδύνου υδατορεμάτων ελέγχεται εάν υπάρχουν κρίσιμες περιοχές για προστασία. Εάν εντοπιστούν προτείνονται μέτρα που σχετίζονται με μετεγκατάσταση οικισμών ή αλλαγή χρήσεων γης και σε περίπτωση που δεν είναι εφικτό προτείνεται η ανάπτυξη εξειδικευμένων τεχνικών προστασίας.
Ανάπτυξη μοντέλων προσομοίωσης πλημμύρας εξειδικευμένα για κάθε υδατόρεμα.
Λαμβάνοντας υπόψη μετεωρολογικές παρατηρήσεις και υδρολογικές μετρήσεις της ευρύτερης περιοχής, προκύπτει προγνωστική ακρίβεια για το ποιες περιοχές ένθεν και ένθεν του υδατορέματος θα πλημμυρίσουν, ποια έκταση της ζώνης επικινδυνότητας θα «βυθιστεί» και υπό ποια συγκεκριμένη ένταση και διάρκεια βροχής. Σε κάθε εφαρμογή του μοντέλου, ανάλογα με το προβλεπόμενο ύψος βροχής, ελέγχεται ποιες εκτάσεις θα επηρεαστούν από τις κρίσιμες περιοχές για προστασία που έχουν προσδιοριστεί.
Οργάνωση και σχεδιασμός αντιμετώπισης πλημμυρικού κινδύνου.
Οι «ευφυείς πράκτορες» αναλαμβάνουν τον έλεγχο της καταλληλότητας των μηχανημάτων και την τεχνική τους επάρκεια, τη σωστή κατανομή των ομάδων επέμβασης (χωρικά και χρονικά), την αυτοματοποιημένη λειτουργία των θυρίδων εκτόνωσης των νερών της πλημμύρας, τον συνεχή έλεγχο της στάθμης των υδάτων στις κοίτες και της στατικής επάρκειας των αναχωμάτων και τις πιθανές βλάβες τους από φωλεοποίηση θηλαστικών σε αυτές κ.ά.
Προετοιμασία – ετοιμότητα των πληθυσμών.
Με εργαλεία επικοινωνίας που «τροφοδοτούνται» μέσω Τεχνητής Νοημοσύνης (π.χ. chatbots ή αυτοματοποιημένες φωνητικές υπηρεσίες) και λαμβάνοντας υπόψη τα μοντέλα προσομοίωσης πλημμύρας, θα δίνονται εξειδικευμένες οδηγίες προς τους πληθυσμούς, ανάλογα με την ομάδα που ανήκουν (ηλικιωμένοι, ευπαθείς κ.λπ.), τον χώρο που διαμένουν (μονώροφες, διώροφες κατοικίες, σχολεία κ.λπ.) αλλά και το είδος της ζώνης πλημμυρικού κινδύνου στην οποία βρίσκονται (πολύ υψηλού, υψηλού, μέσου κ.λπ.). Οι οδηγίες θα εξειδικεύονται περαιτέρω σε περίπτωση που αφορούν άτομα που πρόσκαιρα βρίσκονται σε μια περιοχή κινδύνου, π.χ. σε συναυλία, εκδήλωση κ.λπ.
Εκτίμηση μεταπλημμυρικών επιπτώσεων.
Το νέο μοντέλο διαχείρισης κινδύνου δεν σταματά στο πριν, αλλά συνεχίζει και μετά, με την εκτίμηση των μεταπλημμυρικών επιπτώσεων. Με τη βοήθεια Τεχνητής Νοημοσύνης υπάρχει δυνατότητα συνεχούς παρακολούθησης της εξέλιξης της ρύπανσης μετά τον πλημμυρισμό ώστε να παρακολουθείται η ποιότητα των υπόγειων υδροφορέων και πότε θα είναι κατάλληλα για πόση και άρδευση κ.λπ.
Συνεχής βελτίωση μεθοδολογιών.
Θα αξιολογείται πώς λειτούργησαν όλα τα προηγούμενα βήματα μετά από κάθε φαινόμενο, με σκοπό να επισημανθούν και να βελτιωθούν αστοχίες και αδυναμίες. Στόχος είναι η επόμενη εφαρμογή τους να είναι πιο αποτελεσματική.
Οργάνωση πληροφοριών.
Κάτω από μια ομπρέλα θα συνενωθούν αξιολογήσεις και βελτιώσεις από διαφορετικά πλημμυρικά γεγονότα, σε βάθος χρόνου, ώστε να τελειοποιηθεί κατά το δυνατόν το σύστημα διαχείρισης. Τα δεδομένα αυτά, όπως είναι φυσικό, θα διατηρούνται σε τεράστιες βάσεις δεδομένων για όσο χρονικό διάστημα τα χρειάζονται οι επιστήμονες για τις αποφάσεις τους.
Εκπαίδευση πληθυσμών απέναντι στον πλημμυρικό κίνδυνο.
Θα γίνεται με βιωματικό τρόπο και χρήση τεχνολογίας Επαυξημένης και Εικονικής Πραγματικότητας. Στόχος είναι, με τις ασκήσεις αυτές, οι εκπαιδευόμενοι πολίτες να μπορούν να αντιμετωπίσουν έναν κίνδυνο και να δράσουν ανάλογα, χωρίς απερισκεψία, όταν προκύψει η κρίσιμη στιγμή.
