Δεν υπάρχει σπίτι που να μην παράγει γκρι νερά (σαπουνόνερα του μπάνιου, του νιπτήρα και του πλυντηρίου ρούχων), τα οποία αποτελούν ένα σημαντικό ποσοστό των οικιακών λυμάτων συντελώντας στη ρύπανση του «πολύπαθου» περιβάλλοντος. Τα άχρηστα γκρι νερά ωστόσο θα μπορούσαν να αποτελέσουν «θησαυρό» ανάπτυξης του αστικού πρασίνου αλλά και σημαντικής εξοικονόμησης νερού στα σπίτια μέσω της επαναχρησιμοποίησής του. Με ποιον τρόπο; Με τη δημιουργία «κήπων» με καλλωπιστικά φυτά στις πολυκατοικίες και στα ξενοδοχεία οι οποίοι κάνουν επεξεργασία των γκρι νερών.
Η άκρως οικολογική αυτή επιστημονική ιδέα ανήκει σε ερευνητές του Πανεπιστημίου Αιγαίου και έχει αποδειχθεί σε πιλοτική κλίμακα πολύ αποτελεσματική, όπως ανέφερε στο ΒΗΜΑ-Science o επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Περιβάλλοντος κ. Μιχάλης Φουντουλάκης, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας που αποτελείται από πολλούς προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές (στο συγκεκριμένο θέμα εκπονήθηκε και διδακτορική διατριβή από την περιβαλλοντολόγο κυρία Αιμιλία Στεφανάτου).
Διπλή λύση
Ο κ. Φουντουλάκης εξήγησε ότι «τα γκρι νερά των σπιτιών περιέχουν κυρίως εύκολα βιοαποδομήσιμο οργανικό φορτίο καθιστώντας εφικτή την επιτόπια επεξεργασία και επαναχρησιμοποίησή τους. Οι λύσεις που είχαν προταθεί ως τώρα όπως η τεχνολογία των βιοαντιδραστήρων μεμβρανών (ειδικές μεμβράνες που φιλτράρουν τα γκρι νερά απομακρύνοντας τους ρύπους) έχουν σημαντικό ενεργειακό και λειτουργικό κόστος και έτσι σκεφτήκαμε μια λύση που συνδέεται με πολύ χαμηλότερο κόστος». Πρόκειται για τους «κήπους επεξεργασίας γκρι νερών» στους οποίους χρησιμοποιούνται καλλωπιστικά και αναρριχώμενα φυτά ως φυτά κάλυψης για την ανάπτυξη κάθετων κήπων και γενικότερα χώρων πρασίνου στις πόλεις. «Η ανάπτυξη χώρων πρασίνου σε αστικές περιοχές θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική καθώς μειώνει τη θερμοκρασία των κτιρίων το καλοκαίρι, απορροφά τους θορύβους, μειώνει την ατμοσφαιρική ρύπανση, αυξάνει τη βιοποικιλότητα, βοηθά στην αισθητική αναβάθμιση των περιοχών και συμβάλλει στην ευεξία των κατοίκων».
Με έναν σμπάρο δυο τρυγόνια πετυχαίνουν όμως με αυτή την πρωτοποριακή λύση οι ερευνητές. Ο κ. Φουντουλάκης σημείωσε ότι «οι κήποι που δημιουργούνται δεν λειτουργούν ως καταναλωτές νερού αλλά ως συστήματα επεξεργασίας και παραγωγής καθαρού ανακτημένου νερού για χρήσεις όπως στο καζανάκι της τουαλέτας όπου μπορεί να γίνει εξοικονόμηση νερού από 20% έως 40%».
Οι ποσότητες γκρι νερού που μπορούν να επεξεργαστούν αποδοτικά τα συστήματα των «κήπων» είναι περίπου 200 λίτρα ανά τετραγωνικό μέτρο την ημέρα. Λαμβάνοντας υπόψη ότι κάθε κάτοικος παράγει ημερησίως περίπου 60-70 λίτρα γκρι νερών, για μια πολυκατοικία 30 ενοίκων απαιτείται ένα παρτέρι περίπου 10 τετραγωνικών μέτρων στον «τυφλό» τοίχο της πολυκατοικίας.
Πώς λειτουργεί όμως ένας τέτοιος «κήπος»; Ο καθηγητής περιέγραψε ότι «στο παρτέρι μπορούν να τοποθετηθούν διάφορα καλλωπιστικά και αναρριχώμενα φυτά όπως η αγγελική, ο καλλιστήμονας, το αγιόκλημα και το ρυγχόσπερμα τα οποία, όπως έδειξαν τα πειράματά μας, μπορούν να αναπτυχθούν χωρίς προβλήματα. Στα συστήματα αυτά δεν υπάρχει χώμα αλλά άλλα υλικά όπως η άμμος ή τα χαλίκια. Με δεδομένο ότι η εφαρμογή της συγκεκριμένης τεχνολογίας προϋποθέτει ξεχωριστό δίκτυο γκρι νερών από τα υπόλοιπα νερά που παράγονται σε ένα σπίτι (π.χ. της κουζίνας που δεν θεωρούνται κατάλληλα καθώς είναι επιβαρυμένα με έλαια), απευθύνεται κυρίως σε νέες πολυκατοικίες ή ξενοδοχεία που θα πρέπει να το συμπεριλάβουν στον σχεδιασμό τους κατά το στάδιο της κατασκευής. Στις υπάρχουσες πολυκατοικίες μπορεί να εφαρμοστεί για την επεξεργασία μόνο των νερών του πλυντηρίου ρούχων καθώς σε διαφορετική περίπτωση απαιτούνται σημαντικές επεμβάσεις στο δίκτυο συλλογής των λυμάτων».
Τα νερά του πλυντηρίου ρούχων, του ντους και του νιπτήρα που συλλέγονται μέσω του δικτύου οδηγούνται προσωρινά σε μια πλαστική δεξαμενή και καταλήγουν στον «κήπο επεξεργασίας». «Εκεί γίνεται φίλτρανση του νερού από την άμμο ή τα χαλίκια και παράλληλα ο συνδυασμός της άμμου ή των χαλικιών με τις ρίζες των φυτών οδηγεί στην ανάπτυξη μικροοργανισμών που αποδομούν τους ρύπους».
Ετσι από τον «κήπο επεξεργασίας» παράγεται νερό το οποίο δεν είναι πόσιμο, αλλά μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί στο καζανάκι, αφού πρώτα όμως περάσει από διαδικασία χλωρίωσης. «Αυτό προϋποθέτει την ύπαρξη άλλης μιας πλαστικής δεξαμενής αποθήκευσης όπου θα γίνεται η χλωρίωση του νερού προκειμένου να απομακρυνθούν τυχόν παθογόνοι μικροοργανισμοί όπως τα κολοβακτηρίδια. Η πλαστική δεξαμενή θα πρέπει να συνδέεται με μια αντλία με το καζανάκι της τουαλέτας».
Πιλοτική Εφαρμογή
Το συγκεκριμένο σύστημα έχει ήδη δοκιμαστεί πιλοτικά στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου επί δύο έτη στο πλαίσιο ερευνητικού προγράμματος που υποστηρίχθηκε από το Ελληνικό Ιδρυμα Eρευνας και Καινοτομίας (ΕΛΙΔΕΚ) και, σύμφωνα με τον κ. Φουντουλάκη, «η απόδοση ήταν πολύ καλή. Αρχικώς τροφοδοτήσαμε το σύστημα με συνθετικά σαπουνόνερα και στη συνέχεια με πραγματικά γκρι νερά πλυντηρίου ρούχων και είδαμε ότι τα φυτά που χρησιμοποιήσαμε άντεξαν χωρίς πρόβλημα τη διαδικασία φιλτράροντας επαρκώς το νερό». Επόμενος στόχος είναι η έρευνα σε πραγματικές συνθήκες, σε μια πολυκατοικία, ελπίζοντας τελικά τα γκρι νερά να κάνουν καλύτερες τις… γκρίζες πόλεις μας.
Κόστος και χρόνος απόσβεσης
Ποιο είναι το κόστος δημιουργίας ενός τέτοιου συστήματος; Οπως ανέφερε ο κ. Φουντουλάκης, μελέτη της ομάδας του η οποία δημοσιεύθηκε στο «Science of the Total Environment» έδειξε ότι για μια πολυκατοικία 20 κατοίκων το συνολικό κόστος κυμαίνεται στα 2.150 ευρώ και ο χρόνος απόσβεσης στα περίπου πέντε χρόνια, για μια μονοκατοικία των τεσσάρων κατοίκων το κόστος είναι της τάξεως των 1.400 ευρώ και ο χρόνος απόσβεσης ξεπερνά τα 16 χρόνια, ενώ για ένα ξενοδοχείο των 100 δωματίων το κόστος ανέρχεται σε 17.750 ευρώ και το κόστος απόσβεσης κυμαίνεται στα 2,5 χρόνια. «Μια τέτοια λύση λοιπόν είναι πιο συμφέρουσα για τις νέες πολυκατοικίες και ξενοδοχεία».
