Οι κακές συνήθειες δύσκολα κόβονται. Ειδικά εάν είναι παλιές και… βολικές. Οπως η χρήση πλαστικού στο ποτήρι του καφέ που αγοράζουμε το πρωί στον δρόμο για τη δουλειά, στο καλαμάκι το… αυθεντικό που δεν «λιώνει» όπως οι χάρτινες απομιμήσεις μετά την πρώτη ρουφηξιά, ή στην πλαστική σακούλα, στο ταπεράκι του κολατσιού, στο περιτύλιγμα του δώρου, στο μπουκάλι του νερού και σε χιλιάδες άλλες χρήσεις της καθημερινότητας.
Και κάπως έτσι η ρύπανση γιγαντώνεται, με τα δύο τρίτα των πλαστικών να καταλήγουν στο φυσικό περιβάλλον, σε χωματερές ή να καίγονται. Παράλληλα, επιδεινώνεται και η κλιματική αλλαγή αφού τα πλαστικά παράγονται από ορυκτά καύσιμα. Μαγική λύση δεν υπάρχει, γι’ αυτό η επιστημονική κοινότητα δίνει προτεραιότητα στη μείωση της χρήσης τους, η οποία θα οδηγήσει σε περιορισμό της παραγωγής τους, καθώς η ανακύκλωση «ανακουφίζει» μεν, αλλά ως… ασπιρίνη σε βαριά ασθενή.
Δύσκολη εξίσωση
Είναι ωστόσο εφικτό για έναν πολίτη να «αποτοξινωθεί» από το πλαστικό; Πώς μπορούμε να ζήσουμε έστω 24 ώρες χωρίς αυτό; «Ο περιορισμός των αχρείαστων πλαστικών μιας χρήσης φαντάζει δύσκολη εξίσωση για εμάς τους πολίτες, αλλά με λίγη θέληση μπορούμε, παρότι οι συνθήκες δεν είναι ευνοϊκές» επισημαίνει μιλώντας στο «Βήμα» ο κ. Αχιλλέας Πληθάρας, του οποίου η οικογένεια έχει καταφέρει και ζει με λιγότερο πλαστικό, κάνοντας πράξη όσα ο ίδιος προωθεί μέσω των προγραμμάτων πρόληψης αποβλήτων του WWF.
Πώς τα καταφέρνουν; «Εχουμε πάντα μαζί μας είναι μπουκάλι θερμός, ποτήρι καφέ πολλαπλών χρήσεων και πάνινη τσάντα. Ψωνίζουμε όσο μπορούμε χύμα τρόφιμα, χωρίς συσκευασία. Στο μανάβικο και στη λαϊκή πηγαίνουμε με δικές μας τσάντες και αποφεύγουμε συσκευασμένα είδη. Στο παντοπωλείο της γειτονιάς και σε άλλα κοντινά καταστήματα έχουμε τη δυνατότητα να αγοράσουμε αλεύρι, ρύζι, όσπρια, δημητριακά, ξηρούς καρπούς, βότανα, τυρί και αβγά χωρίς συσκευασία, χρησιμοποιώντας δικά μας σκεύη. Ευτυχώς στη γειτονιά έχουμε επίσης τη δυνατότητα προμήθειας γάλακτος με δικό μας γυάλινο μπουκάλι, το οποίο πλένεται και επαναχρησιμοποιείται. Εχουμε ακόμα περιορίσει στο ελάχιστο τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα, τα οποία συνήθως διατίθενται σε πλαστική συσκευασία» λέει ο κ. Πληθάρας.
Πρώτο μέλημα η πρόληψη
Με πρόχειρους υπολογισμούς, οι μικρές πράξεις της οικογένειάς του αποτρέπουν τη δημιουργία περίπου 150 κιλών πλαστικών απορριμμάτων ετησίως, ακολουθώντας την ιεραρχία στη διαχείριση των πλαστικών: πρόληψη ως πρώτο μέλημα, έπειτα επαναχρησιμοποίηση, ανακυκλωσιμότητα του υλικού και σωστή διάθεση στον σωστό κάδο ως τελευταίες επιλογές.
Σε κάθε περίπτωση, όπως επισημαίνει ο κ. Πληθάρας, όσο πρόθυμοι κι αν είναι οι πολίτες να συμβάλλουν στην αποτροπή της πλαστικής ρύπανσης, η κινητοποίησή τους δεν θα αποδώσει καρπούς αν δεν τεθεί εντός ενός αποτελεσματικού πολιτικού πλαισίου. «Σήμερα οι κυβερνητικές πολιτικές για τον περιορισμό των αχρείαστων πλαστικών είναι ελάχιστες και κατακερματισμένες» τονίζει.
Σημαντικές προβλέψεις του νόμου για τα πλαστικά μιας χρήσης που ψηφίστηκε το 2020 μάλιστα εξακολουθούν να μην εφαρμόζονται εν έτει 2023, όπως για παράδειγμα η υποχρέωση των επιχειρήσεων λιανεμπορίου να προσφέρουν τρόφιμα χωρίς συσκευασία σε σκεύος του πελάτη.
Plasticosis: μια νέα ασθένεια
Το πλαστικό «πνίγει» τις θάλασσες του πλανήτη. Και τα ελληνικά νερά δεν αποτελούν εξαίρεση. Το καταδεικνύουν πολλές μελέτες που έχουν δει το φως της δημοσιότητας τα τελευταία χρόνια. Οπως και τα δεκάδες είδη θαλάσσιας ζωής, όπως χελώνες, φάλαινες, φώκιες κ.ά. που έχουν ξεβραστεί στις ακτές της χώρας μας με μεγάλες ποσότητες πλαστικών στο στομάχι τους. Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι εάν η κατάσταση δεν ανατραπεί, τα επόμενα χρόνια τα ψάρια θα είναι λιγότερα από τα πλαστικά σκουπίδια στα νερά του Αιγαίου. Μόλις την περασμένη Τετάρτη, μια ακόμη επιστημονική δημοσίευση του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος» κατέγραψε συνολικά 10.639 μικροπλαστικές ίνες και θραύσματα στο γαστρεντερικό σύστημα 25 θαλάσσιων ζώων (δελφίνια, φώκιες και χελώνες) που εντοπίστηκαν νεκρά στις ακτές του Βορειοανατολικού Αιγαίου.
Τα μικρότερα θραύσματα των πλαστικών απορριμμάτων, τα νανοπλαστικά, θεωρούνται ως τα πλέον επικίνδυνα καθώς εισχωρούν στους ιστούς των οργανισμών – και του ανθρώπου – με άγνωστες για την ώρα επιπτώσεις. Τον περασμένο μήνα, μελέτη του βρετανικού Μουσείο Φυσικής Ιστορίας που δημοσιεύτηκε στο Journal of Hazardous Materials αναφέρεται σε μια νέα ασθένεια που προκαλείται αποκλειστικά από τα πλαστικά στα θαλάσσια πτηνά. Οι επιστήμονες εντόπισαν ουλές στο πεπτικό τους σύστημα από την κατάποση πλαστικών αποβλήτων, μια νέα ασθένεια που ονόμασαν Plasticosis (πλαστίκωση).
Αλλη έρευνα ιταλών επιστημόνων προσδιόρισε μικροσκοπικά πλαστικά σωματίδια από διάφορες πηγές σε ανθρώπινους πλακούντες. Τον περασμένο μήνα, ο καθηγητής Φίλιππος Δημοκρίτου του Πανεπιστημίου Rutgers στην ετήσια συνάντηση της Αμερικανικής Ενωσης για την Προώθηση της Επιστήμης στην Ουάσιγκτον, ανέφερε ότι κατά μέσο όρο οι άνθρωποι καταναλώνουν περίπου 5 γραμμάρια μικροπλαστικών την εβδομάδα – από τροφές, ποτά ή εισπνέονται αναπνέοντας μολυσμένο αέρα. Το πιο ανησυχητικό σύμφωνα με τον επιστήμονα είναι ότι τα μικροπλαστικά εισέρχονται στα κύτταρα και παρεμβαίνουν στους κυτταρικούς πυρήνες, γεγονός που εγείρει ανησυχίες για πιθανή βλάβη στο DNA.
Οι ερευνητές του Ινστιτούτου «5Gyres» (λειτουργεί και ως σύμβουλος του Οικονομικού και Κοινωνικού Συμβουλίου του ΟΗΕ) εκτιμούν ότι 171 τρισεκατομμύρια πλαστικά σωματίδια επέπλεαν στους ωκεανούς έως το 2019, ποσότητες που θα τριπλασιαστούν έως το 2040 αν δεν ληφθούν άμεσα νομικά δεσμευτικές παγκόσμιες πολιτικές. Τα Ηνωμένα Εθνη έχουν ξεκινήσει τις διαπραγματεύσεις με στόχο μια νομικά δεσμευτική συνθήκη έως το τέλος του 2024 για την αντιμετώπιση της πλαστικής ρύπανσης. Ωστόσο, για την ώρα διαφωνίες εκφράζουν χώρες με μεγάλες βιομηχανίες πλαστικών και πετροχημικών όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Σαουδική Αραβία.
24 ώρες χωρίς πλαστικά μιας χρήσης
Πρωινό ξύπνημα
- Οδοντόβουρτσα με φυσικές ίνες από βιοαποδομήσιμα υλικά (π,χ. μπαμπού)
- Οδοντόκρεμα σε σκόνη ή σε παστίλιες
- Πλάκα σαπουνιού για την ατομική καθαριότητα
- Σαμπουάν και αφρόλουτρο σε μορφή μπάρας ή σε συσκευασία που μπορεί να ξαναγεμίσει σε ειδικά καταστήματα
Πρωινό, μεσημεριανό, βραδινό
- Γάλα σε μπουκάλι που μπορεί να ξαναγεμίσει σε ειδικά σημεία πώλησης
Δημητριακά και μπάρες χωρίς συσκευασία από ειδικά καταστήματα
Φρέσκο ψωμί και φέτες τοστ χωρίς συσκευασία από τον φούρνο της γειτονιάς
Γεύματα που έχουμε ετοιμάσει από φρέσκα υλικά, που μπορούμε να αγοράσουμε χύμα, χωρίς συσκευασία, από μανάβικα, σουπερμάρκετ, ειδικά καταστήματα
Στο γραφείο και στη βόλτα
- Αγορά καφέ σε δικό μας σκεύος
Νερό στο δικό μας θερμός
Takeaway με δικό μας σκεύος που έχουμε μαζί μας ή σε μη πλαστική ανακυκλώσιμη συσκευασία
Καθαριότητα σπιτιού
- Αγορά απορρυπαντικών σε χύμα μορφή, που τοποθετούνται σε δικά μας σκεύη
Σουπερμάρκετ, αγορές τροφίμων
- Αγορές με δική μας τσάντα πολλαπλών χρήσεων
- Προτίμηση σε φρέσκα προϊόντα που δεν έχουν συσκευασία
- Προτίμηση σε καταστήματα που μπορούν να μας εξυπηρετήσουν με τα δικά μας σκεύη
Προσοχή: αγοράζουμε μόνο τις απαραίτητες ποσότητες που μπορούμε να καταναλώσουμε, ώστε να μην προκαλέσουμε σπατάλη τροφίμων
