Τέσσερις γενιές μαζί στη δουλειά

Καθώς η οικονομική ύφεση ουσιαστικά εξέθεσε το μεγάλο δημογραφικό πρόβλημα της Ελλάδας, κοινός τόπος είναι ότι η χώρα βρίσκεται σε ένα δημογραφικό αδιέξοδο που δεν πλήττει μόνο τον πληθυσμό της αλλά υπονομεύει και την οικονομική της ανάκαμψη. Η Ελλάδα εξάλλου μαζί με την Ιαπωνία, τη Νότια Κορέα, την Ισπανία, την Πορτογαλία και την Ιταλία είναι οι έξι χώρες του κόσμου που μεγαλώνουν ταχύτατα, ενώ κατατάσσεται υψηλότερα μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ σε ποσοστό ατόμων ηλικίας 65 ετών και άνω, στο 21,5% (έναντι 19,2% του μέσου όρου στην ΕΕ).

Σε αυτό το πλαίσιο, η Ελλάδα βγαίνοντας από την κρίση θα πρέπει να μετατρέψει το δημογραφικό της κενό σε οικονομικό και κοινωνικό πλεόνασμα. Ετσι, από τη μία πλευρά θα πρέπει να δοθούν κίνητρα για την τόνωση του δημογραφικού, αλλά από την άλλη, όπως εκτιμά έρευνα της Adecco Group, θα πρέπει να έχουμε παράταση του εργασιακού βίου, ενώ τέσσερις πολύ διαφορετικές γενιές πρέπει να συνεργαστούν, καθώς ένας 65χρονος πρέπει να εργάζεται αποτελεσματικά με έναν 20χρονο.

Καθώς τα φθίνοντα ποσοστά γεννήσεων, η βελτίωση του προσδόκιμου ζωής και η μετανάστευση του εργατικού δυναμικού αποτελούν βασικούς παράγοντες γήρανσης, το ταχύτερα αναπτυσσόμενο τμήμα του πληθυσμού αφορά αυτούς που ξεπερνούν τα 60 χρόνια, με τις ευρωπαϊκές χώρες και την Ελλάδα να γηράσκουν ταχύτερα από άλλες περιοχές του κόσμου.

Ετσι, οι εργοδότες και οι οργανισμοί σε όλον τον κόσμο καλούνται, όπως επισημαίνει η Adecco, να ανακαλύψουν νέους τρόπους ώστε το ανθρώπινο δυναμικό τους να παραμένει ενεργό καθώς μεγαλώνει. Η έρευνα προσπαθεί να αναδείξει τρόπους ώστε η γήρανση του πληθυσμού να πάψει να μεταφράζεται σε επιβράδυνση της ανάπτυξης. Με βάση τα στοιχεία της μελέτης, οι 3 βασικοί παράγοντες που επιταχύνουν τη γήρανση του πληθυσμού είναι η πτώση στα ποσοστά γεννήσεων, σε συνάρτηση με τη βελτίωση του προσδόκιμου ζωής, αλλά και τη μετανάστευση του εργατικού δυναμικού.

Η μετανάστευση εμφανίζεται να έχει μεγαλύτερη βαρύτητα ακόμη και από τη βελτίωση του προσδόκιμου ζωής καθώς το φαινόμενό της κορυφώνεται στο ηλικιακό γκρουπ 30-55, το οποίο αντιπροσωπεύει το κομμάτι του πληθυσμού με τη μεγαλύτερη αναπαραγωγική ικανότητα.

Αυτός ο παράγοντας σε συνδυασμό με τη μείωση των γεννήσεων επιτείνει ακόμη περισσότερο τη γήρανση του πληθυσμού.

Στο πλαίσιο αυτής της στρατηγικής, εξετάζεται η μετάβαση από την παραδοσιακή αντίληψη των φάσεων ζωής σε μια πιο προοδευτική αντίληψη, όπου οι ηλικιακοί φραγμοί και διαχωρισμοί καταρρίπτονται, στοχεύοντας στην ένταξη και ενσωμάτωση στον επαγγελματικό κόσμο εργαζομένων ενός διευρυμένου ηλικιακού φάσματος.

Η παράταση του εργασιακού βίου μέσω της διατήρησης υψηλού επιπέδου απασχολησιμότητας του γηράσκοντος εργατικού δυναμικού είναι απαραίτητη, εκτιμά η Adecco. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί συνδυάζοντας την ενίσχυση των ικανοτήτων και δεξιοτήτων της ηλικιακής αυτής ομάδας με πολιτικές απασχόλησης, εκπαίδευσης και κοινωνικής προστασίας, ώστε να βελτιωθούν οι προοπτικές επανένταξης αυτών των ατόμων στη αγορά εργασίας.

Οι κυβερνήσεις στο μέλλον θα κληθούν να εντάξουν εισοδηματικά κίνητρα στις πολιτικές ενθάρρυνσης της επανένταξης αυτού του πληθυσμού στην αγορά εργασίας, καταργώντας παράλληλα τα αντίστοιχα κίνητρα για πρόωρη έξοδο.

Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, η Ελλάδα κατατάσσεται υψηλότερα μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ σε ποσοστό ατόμων ηλικίας 65 ετών, ενώ σύμφωνα με την Help Age International, το προσδόκιμο ζωής των Ελλήνων ηλικίας 60 ετών είναι 24 έτη και το προσδόκιμο ζωής με καλή υγεία είναι 17,4 έτη, πολύ κοντά στον ευρωπαϊκό μέσο όρο. «Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να αναπτύξουμε πολιτικές που θα επιτρέψουν σε αυτό το τμήμα του πληθυσμού να παραμείνει παραγωγικό. Πρέπει να αποφύγουμε τον κίνδυνο να συρρικνωθεί η αναλογία των ατόμων σε ηλικία εργασίας, και παράλληλα ο σχετικός αριθμός των συνταξιούχων να επεκταθεί» ανέφερε ο Κωνσταντίνος Μυλωνάς, διευθύνων σύμβουλος του ομίλου Adecco στην Ελλάδα.

Σύμφωνα με τον ίδιο, οι εταιρείες θα πρέπει να προσφέρουν συνεχή μάθηση και ευκαιρίες επαγγελματικής εξέλιξης, ώστε οι εργαζόμενοι όλων των ηλικιών να έχουν σύγχρονες δεξιότητες, ενώ οι ευέλικτες πολιτικές εργασίας είναι, επίσης σύμφωνα με ίδιο, απαραίτητες στο νέο περιβάλλον.

Από την άλλη, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να εξετάσουν νέες μορφές επαγγελματικής μετάβασης των εργαζομένων και να προωθήσουν τη συνεργασία μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, ενώ η ευελιξία αποτελεί βασική προτεραιότητα.

«Η μετάβαση από τη μεταποιητική βιομηχανία προς υπηρεσίες και γνωσιοκεντρικούς βιομηχανικούς κλάδους, καθώς και η αυξημένη ψηφιοποίηση και αυτοματοποίηση των καθηκόντων μείωσαν την ανάγκη για βαριά σωματική εργασία, στην οποία δεν μπορούν να ανταποκριθούν οι μεγαλύτερης ηλικίας εργαζόμενοι» αναφέρει ο κ. Μυλωνάς.

Οι μεγαλύτερης ηλικίας εργαζόμενοι έχουν πολλά να προσφέρουν στην αγορά εργασίας, αναφέρει.
Η κύρια προτεραιότητα και το πιο σημαντικό θέμα που πρέπει να αντιμετωπίσουν οι επιχειρήσεις όλων των τομέων είναι η ποικιλομορφία των γενεών στον χώρο εργασίας. Τέσσερις πολύ διαφορετικές γενιές πρέπει να συνεργαστούν και να παραμείνουν παραγωγικές δίνοντας το καλύτερο δυνατό για την επίτευξη ενός κοινού στόχου.

Ενας 65χρονος εργαζόμενος πρέπει να εργάζεται αποτελεσματικά με έναν 20χρονο και οι δύο αυτοί πρέπει να είναι σε θέση να κατανοούν ο ένας τον άλλον, να αναγνωρίζουν τα δικά τους πλεονεκτήματα και τους περιορισμούς, αλλά και των άλλων, και να εργάζονται για έναν κοινό στόχο. Αυτό μπορεί να είναι δύσκολο αλλά και συναρπαστικό.

Με βάση τα συμπεράσματα της μελέτης της Adecco οι προτάσεις της για την επόμενη ημέρα αφορούν κυρίως 4 βασικούς πυλώνες:
• Στελέχωση & Απασχόληση: Οι νέες μορφές ευέλικτης εργασίας αποτελούν την απάντηση στη βελτίωση της απασχολησιμότητας σε ένα περιβάλλον όπου γίνεται επιτακτική η σωστή αξιοποίηση των δυνατοτήτων όλων των πληθυσμιακών ομάδων, προωθώντας την ενσωμάτωση στο εργατικό δυναμικό και των μεγαλύτερων ηλικιακά ατόμων.
• Εκπαίδευση & απόκτηση δεξιοτήτων: Τα συμπεράσματα της μελέτης υπογραμμίζουν ακόμη πιο ξεκάθαρα την επιτακτική ανάγκη για διά βίου μάθηση, τόσο σε επίπεδο οργανισμών όσο και σε επίπεδο κρατών και θεσμών.
• Οικονομική αυτονομία: Η ενθάρρυνση της επιχειρηματικότητας σε αυτές τις πληθυσμιακές ομάδες, καθώς και η θεσμική υποστήριξη των επενδύσεων σε μια καταναλωτική αγορά μεγαλύτερης ηλικίας θα λειτουργήσουν υποστηρικτικά, τόσο στην προώθηση της διά βίου μάθησης στις ίδιες τις κοινωνικές ομάδες όσο και στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.
• Πολιτική κοινωνικής πρόνοιας: Το φαινόμενο της πληθυσμιακής γήρανσης απαιτεί την προσαρμογή των πολιτικών όσον αφορά θέματα πρόνοιας και κοινωνικής προστασίας.