Τον Σεπτέμβριο αναμένεται να γίνουν τα αποκαλυπτήρια του νέου πακέτου μέτρων του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) για την ταχύτερη διείσδυση συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας στο ηλεκτρικό σύστημα της Ελλάδας. Οι προωθούμενες ρυθμίσεις, τις οποίες παρουσιάζει «Το Βήμα», εκτιμάται ότι θα ανοίξουν τον δρόμο για την άμεση ανάπτυξη των αναγκαίων έργων ώστε να εξασφαλιστεί η ασφάλεια εφοδιασμού, δίχως να πετιούνται στα… σκουπίδια χιλιάδες μεγαβατώρες «πράσινης» ηλιακής και αιολικής ενέργειας.
Η ανεξέλεγκτη διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) στο ηλεκτρικό σύστημα της χώρας οδηγεί συχνά σε «έμφραγμα» στο ηλεκτρικό σύστημα – κυρίως κάθε άνοιξη και φθινόπωρο όταν η καθαρή ηλεκτροπαραγωγή είναι μεγάλη και η ζήτηση χαμηλή – και εάν δεν αναπτυχθούν τάχιστα μονάδες αποθήκευσης, οι περικοπές ενέργειας χρόνο με τον χρόνο θα γίνονται εντονότερες, ειδικότερα από το 2026 και έπειτα. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, στο τέλος του 2024 προβλέπεται ότι οι ετήσιες περικοπές θα φτάσουν στο 5% της ετήσιας παραγόμενης ενέργειας ενώ την επόμενη χρονιά αναμένεται να διπλασιαστούν.
Η αποθήκευση της ενέργειας που δεν χρησιμοποιείται εκτός από την ασφάλεια του ηλεκτρικού συστήματος και την εξασφάλιση της βιωσιμότητας των επενδύσεων ΑΠΕ θα οδηγήσει και σε χαμηλότερες τιμές ρεύματος για νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Σήμερα στην εγχώρια αγορά οι μοναδικές μονάδες που προσφέρουν υπηρεσίες αποθήκευσης είναι οι σταθμοί αντλησιοταμίευσης της ΔΕΗ, ισχύος περίπου 0,7 GW (γιγαβάτ), καθώς ακόμη δεν υπάρχουν εν λειτουργία έργα αποθήκευσης με μπαταρίες, παρότι ο «πήχης» στο υπό αναθεώρηση Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) έχει τεθεί στα 6,07 GW για το 2030 (μπαταρίες και άντληση), στόχος που αυξάνεται σταδιακά και φτάνει στα 17,478 GW το 2050.
Η αποθήκευση της ενέργειας που δεν χρησιμοποιείται, εκτός από την ασφάλεια του ηλεκτρικού συστήματος θα οδηγήσει και σε χαμηλότερες τιμές ρεύματος για νοικοκυριά και επιχειρήσεις
1
Μετατροπή συμβατικών μονάδων ηλεκτροπαραγωγής σε αποθήκευσης
Για την επίτευξη των στόχων, το επιτελείο του ΥΠΕΝ έχει «κλειδώσει» τις βασικές νομοθετικές ρυθμίσεις όπως και το σχέδιο για τις επόμενες ανταγωνιστικές διαδικασίες που θα προωθήσουν τις επενδύσεις στην αποθήκευση ενέργειας. Ειδικότερα, στις νέες νομοθετικές πρωτοβουλίες θα προβλεφθεί η δυνατότητα να παραμείνουν σε ισχύ και να μετατραπούν σε άδειες αποθήκευσης οι άδειες παραγωγής των μονάδων ηλεκτροπαραγωγής με ορυκτά καύσιμα (ήτοι αέριο και λιγνίτη), οι οποίες είναι συνδεδεμένες με το Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας του ΑΔΜΗΕ αλλά έχουν παύσει να λειτουργούν από την 1η Ιανουαρίου 2024 ή θα παύσουν να λειτουργούν μελλοντικά. Η τροποποίησή τους από τη Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ) θα μπαίνει σε απόλυτη προτεραιότητα, όπως και όποιες άλλες τροποποιήσεις στην αδειοδότηση απαιτηθούν. Η συνολική ισχύς των οριστικών προσφορών σύνδεσης (ΟΠΣ) με το ηλεκτρικό σύστημα για την εγκατάσταση αυτών των μονάδων αποθήκευσης θα φτάνει τα 450 MW – με πλαφόν τα 150 MW (μεγαβάτ) για κάθε επενδυτή.
2
Προσθήκη συσσωρευτών σε υφιστάμενους σταθμούς ΑΠΕ
Η δεύτερη αλλαγή που προωθεί το ΥΠΕΝ για την προώθηση της αποθήκευση ενέργειας αφορά υφιστάμενα φωτοβολταϊκά πάρκα, στους οποίους θα δοθεί προθεσμία έως τις 14 Μαρτίου 2025 να υποβάλουν αίτημα για προσθήκη συσσωρευτών. Προϋπόθεση να λειτουργούν από την 4η Ιουλίου 2019 κι έπειτα, έχοντας εξασφαλίσει λειτουργική ενίσχυση (ταρίφα) ή να έχουν λάβει Οριστική Προσφορά Σύνδεσης με το δίκτυο διανομής ή το σύστημα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας έως τις 15 Φεβρουαρίου 2025. Η ωφέλιμη χωρητικότητα των συστημάτων αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας που θα προστεθούν θα πρέπει να είναι ίση τουλάχιστον με μια ώρα στη μέγιστη ισχύ έγχυσης ενέργειας του αντίστοιχου φωτοβολταϊκού σταθμού. Για παράδειγμα, σε φωτοβολταϊκό 10 MW η ελάχιστη χωρητικότητα της μπαταρίας θα πρέπει να είναι 10 MWh (μεγαβατώρες). Και σε αυτή την περίπτωση οι αναγκαίες τροποποιήσεις του έργου (Βεβαιώσεις Παραγωγού, Αποφάσεις Εγκρισης Περιβαλλοντικών Ορων κ.λπ.) για την προσθήκη συσσωρευτών θα εξετάζονται από τις αρμόδιες υπηρεσίες κατ’ απόλυτη προτεραιότητα.
Οι μπαταρίες προτείνεται να γεμίζουν τις μεσημεριανές ώρες όταν η παραγωγή των φωτοβολταϊκών κορυφώνεται και συχνά περικόπτεται και χάνεται ενώ θα πωλούν την ενέργεια που συσσωρεύουν το βράδυ με τις υψηλές τιμές της χονδρεμπορικής αγοράς (δηλαδή όχι με την εξασφαλισμένη «ταρίφα» του φωτοβολταϊκού). Ειδικότερα, σύμφωνα με το τελευταίο draft της ρύθμισης που έχει ετοιμάσει το ΥΠΕΝ, οι φωτοβολταϊκοί σταθμοί θα αποζημιώνονται – με βάση την ανά ώρα τιμή της αγοράς επόμενης ημέρας και τις τιμές των υπόλοιπων αγορών στο Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας – για την ενέργεια που εγχέουν στο δίκτυο μετά τις 5 το απόγευμα και έως τις 7 το πρωί της επόμενης ημέρας κατά τη χειμερινή περίοδο (1η Νοεμβρίου – 31η Μαρτίου). Τη θερινή περίοδο (1η Απριλίου – 31η Οκτωβρίου) θα μπορούν να πωλούν την ενέργεια που συσσωρεύουν οι μπαταρίες μετά τις 8 το βράδυ και έως τις 7 το πρωί της επόμενης ημέρας.
Η ανεξέλεγκτη διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στο ηλεκτρικό σύστημα της χώρας οδηγεί συχνά σε «έμφραγμα» του συστήματος, κυρίως κάθε άνοιξη και φθινόπωρο, όταν η καθαρή ηλεκτροπαραγωγή είναι μεγάλη και η ζήτηση χαμηλή
3
Προσθήκη συσσωρευτών σε clusters ΑΠΕ
Στους κατόχους φωτοβολταϊκών μονάδων, οι οποίοι έχουν κοινό σημείο σύνδεσης με το ηλεκτρικό δίκτυο ή το σύστημα (τα λεγόμενα clusterς), θα δοθεί η δυνατότητα να υποβάλουν έως τα μέσα Μαρτίου κοινό αίτημα στον αρμόδιο Διαχειριστή (ΔΕΔΔΗΕ ή ΑΔΜΗΕ) για την εγκατάσταση μεμονωμένου σταθμού αποθήκευσης ενέργειας (standalone). Αυτός θα συνδέεται στο κοινό σημείο και θα έχει ωφέλιμη χωρητικότητα κατ’ ελάχιστον ίση με μια ώρα στο άθροισμα της μέγιστης ισχύος παραγωγής των φωτοβολταϊκών πάρκων του κοινού αιτήματος.
Μάλιστα, το συγκεκριμένο αίτημα θα μπορεί να υποβάλλεται και από τρίτο επενδυτή (εκτός cluster) ο οποίος θα πρέπει να διαθέτει άδεια αποθήκευσης με προσφορά σύνδεσης στο κοινό σημείο σύνδεσης, προσκομίζοντας σχετική συμφωνία με τους κατόχους των φωτοβολταϊκών έργων. Οι συγκεκριμένες μονάδες αποθήκευσης θα συμμετέχουν στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας για την πώληση της ενέργειας που θα συσσωρεύουν.
4
Προώθηση εγκατάστασης σταθμών αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας
Πάντως, η σειρά προτεραιότητας για την εξέταση της πληθώρας αιτημάτων χορήγησης Οριστικών Προσφορών Σύνδεσης με το ηλεκτρικό σύστημα για την εγκατάσταση μεμονωμένων σταθμών αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας δεν θα προσδιορίζεται στις νέες ρυθμίσεις αλλά θα καθοριστεί αργότερα με απόφαση του ΥΠΕΝ. Με απόφαση που θα εκδοθεί έως τα μέσα Οκτωβρίου θα οριστούν και όλες οι λεπτομέρειες (δικαιούχοι υποβολής αίτησης, διαδικασία, δικαιολογητικά, η συνολική εγκατεστημένη ισχύς των standalone που θα λάβουν όρους σύνδεσης, τα τεχνικά χαρακτηριστικά τους, τη γεωγραφική τους κατανομή κ.λπ.). Επίσης, έως τα μέσα φθινοπώρου θα εκδοθεί και άλλη υπουργική απόφαση που θα ορίζει τη σειρά επιλογής των μεμονωμένων σταθμών αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας που θα λάβουν Οριστική Προσφορά Σύνδεσης, τα οποία δεν θα λαμβάνουν λειτουργική ενίσχυση για την ηλεκτρική ενέργεια που παράγουν.
Οι μονάδες αποθήκευσης που θα επιλέγονται για να λάβουν Οριστική Προσφορά Σύνδεσης θα αξιολογούνται από τον αρμόδιο Διαχειριστή παράλληλα με έργα ΑΠΕ, υβριδικούς σταθμούς στα Μη Διασυνδεδεμένα Νησιά και την Κρήτη, καθώς και με τις ενισχυόμενες, μέσω ανταγωνιστικής διαδικασίας υποβολής προσφορών, μονάδες αποθήκευσης. Η Οριστική Προσφορά Σύνδεσης θα χορηγείται εντός τεσσάρων μηνών από την υποβολή του αιτήματος.
Αφού προσδιοριστούν όλες αυτές οι λεπτομέρειες με υπουργικές αποφάσεις, το ΥΠΕΝ σχεδιάζει να απευθύνει πρόσκληση σε επενδυτές για την ανάπτυξη μονάδων αποθήκευσης συνολικής ισχύος περίπου 1,5 – 2 GW (γιγαβάτ), δίχως τη χορήγηση επενδυτικής και λειτουργικής ενίσχυσης. Μέσω της συμμετοχής τους ο καθένας θα εξασφαλίζει την ανάπτυξη έργων, ισχύος περίπου 13% της συνολικής ισχύος των standalone μπαταριών που θα επωφεληθούν των αδειοδοτικών κινήτρων που θα προβλέπουν οι αποφάσεις που θα εκδοθούν εντός του φθινοπώρου. Σήμερα τα εκκρεμή αιτήματα για όρους σύνδεσης μπαταριών φτάνουν περίπου τα 17,6 GW, ενώ συνεχίζεται η βροχή αιτημάτων στη ΡΑΑΕΥ, πέρα από τα 888 έργα, συνολικής ισχύος 43,8 GW που έχουν ήδη εξασφαλίσει τη σχετική άδεια παραγωγού.
Ο τελευταίος διαγωνισμός για έργα αποθήκευσης με κρατική ενίσχυση
Την ίδια στιγμή, κανονικά θα διεξαχθεί από τη Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ) ο τρίτος διαγωνισμός για 300 MW έργων αποθήκευσης που θα διεξαχθεί με τα υπόλοιπα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης (έχουν ήδη γίνει οι δύο πρώτοι). Θα είναι ο τελευταίος που θα χορηγεί επενδυτική και λειτουργική ενίσχυση, γι’ αυτό αναμένεται τεράστια συμμετοχή. Αφορά έργα που θα εγκατασταθούν στις υπό απολιγνιτοποίηση περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης καθώς και στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης.
Οι ΑΠΕ που έχουν ήδη ξεκινήσει τη διαδικασία για ενσωμάτωση μονάδας αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας προκειμένου να πάρουν προτεραιότητα για σύνδεση με το ηλεκτρικό σύστημα, βάσει των προωθούμενων ρυθμίσεων, θα μπορούν να τροποποιούνται αποκλειστικά σε σταθμούς αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, διατηρώντας την προτεραιότητα, κατόπιν αίτησης των κατόχων των αδειών στη ΡΑΑΕΥ. Οι βεβαιώσεις, άδειες και εγκρίσεις που διαθέτουν θα τροποποιούνται κατ’ απόλυτη προτεραιότητα
