Σε φορολογικό και ελεγκτικό κλοιό έχουν τεθεί κοινωφελή ιδρύματα που λαμβάνουν δωρεές, προκειμένου να διαπιστωθεί αν και εφόσον τηρούνται όλες οι νόμιμες διαδικασίες και το βασικότερο αν τα χρήματα που λαμβάνουν δεν είναι προϊόν έκνομης δραστηριότητας. Την ίδια στιγμή, η Αρχή Καταπολέμησης Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες (ξεπλύματος μαύρου χρήματος), στην οποία επικεφαλής είναι ο κ. Χαράλαμπος Βουρλιώτης, λαμβάνει καθημερινά αναφορές τις οποίες εξετάζει στη συνέχεια η Αρχή και αφορούν διάφορες ύποπτες ή ασυνήθεις χρηματοοικονομικές δραστηριότητες, καταγγελίες κ.τ.λ. που ενδεχομένως να σχετίζονται και με εικονικές ή παράνομες δωρεές. Συνολικά, την τελευταία τριετία η εν λόγω Αρχή έχει λάβει περισσότερες από 30.000 αναφορές – καταγγελίες για διάφορα ζητήματα που έχουν να κάνουν, μεταξύ άλλων, με τη διακίνηση μεγάλων χρηματικών ποσών και αδικαιολόγητη επαύξηση περιουσίας και προχώρησε μετά από αξιολόγηση όλων αυτών των αναφορών στην έκδοση 700 διατάξεων δέσμευσης και 59 πορίσματα με ταυτόχρονη δέσμευση εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ και εγκληματικών εσόδων.
Οπως επισημαίνουν αρμοδίως, «η δημιουργία ενός κοινωφελούς ιδρύματος σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι ιδρύθηκε για να λαμβάνει ή να ξεπλένει μαύρο χρήμα, ωστόσο οι ελεγκτικές υπηρεσίες δειγματοληπτικά ή όπου υπάρχουν καταγγελίες θα πρέπει και στο πλαίσιο της άσκησης των αρμοδιοτήτων τους να προχωρούν σε διεξοδικούς ελέγχους, πρώτον για το πώς έχει προκύψει το κεφάλαιο που εμφανίζει το κοινωφελές αυτό ίδρυμα και το βασικότερο τα χρήματα που δωρίζονται από ποιες πηγές προέρχονται και ποιοι είναι οι δωρητές».
Οι μηχανισμοί
Οι νόμοι που κατά καιρούς έρχονται για να διευκολύνουν τη δημιουργία αυτών των ιδρυμάτων ενδεχομένως, σε κάποιες περιπτώσεις, να δημιουργούν τις συνθήκες ώστε κάποιοι να θέλουν να μπουν στον πειρασμό και να χρησιμοποιήσουν αυτά τα ιδρύματα ως οχήματα ξεπλύματος μαύρου χρήματος ή άλλων έκνομων δραστηριοτήτων. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, οι ελεγκτικοί μηχανισμοί του κράτους όπως είναι το ΣΔΟΕ, οι φοροελεγκτικές υπηρεσίες της ΑΑΔΕ, η Αρχή Καταπολέμησης Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες, η Οικονομική Αστυνομία και άλλοι φορείς, αναλαμβάνουν να ελέγξουν κάθε καταγγελία και καθετί που δείχνει να μην ακολουθεί το γράμμα του νόμου.
Παράλληλα, σε ελεγκτικό κλοιό βρίσκονται και χιλιάδες φορολογούμενοι που έχουν προχωρήσει σε δωρεές – γονικές παροχές και αφορούν κυρίως συγγενείς πρώτου βαθμού προκειμένου να διαπιστωθεί αν έχουν τηρηθεί όλες οι νόμιμες διαδικασίες μετά και την καθιέρωση αφορολόγητου ποσού 800.000 ευρώ. Ειδικότερα, παγίδα πρόσθετου φόρου αποτελεί για χιλιάδες γονείς, παππούδες, γιαγιάδες, παιδιά και εγγόνια η χρηματική γονική παροχή ή δωρεά μέχρι του ποσού των 800.000 ευρώ αν δεν εφαρμοστούν κατά γράμμα τα όσα προβλέπουν ο νόμος και οι σχετικές υπουργικές αποφάσεις. Για παράδειγμα, αν ένας παππούς επιθυμεί να δωρίσει στο εγγόνι του ένα ποσό σε μετρητά, αυτό για να συμβεί θα πρέπει πλέον τα χρήματα να βρίσκονται στον τραπεζικό λογαριασμό του και να προχωρήσει σε μεταφορά του ποσού σε λογαριασμό του εγγονού.
Μόνο μεταφορές
Αν όμως κάποιος προχωρήσει στη δωρεά ή γονική παροχή με μετρητά, χωρίς δηλαδή να υπάρχει μεταφορά του ποσού από λογαριασμό σε λογαριασμό, τότε θα του επιβληθεί φόρος 10%. Από τον Σεπτέμβριο 2022 και μετά η οποιαδήποτε δωρεά χρημάτων θα πρέπει να γίνεται αποκλειστικά με μεταφορά του ποσού από λογαριασμό του γονέα στον λογαριασμό του τέκνου απευθείας, χωρίς δηλαδή να έχει προηγηθεί ανάληψη μετρητών.
Σύμφωνα με το ισχύον νομοθετικό καθεστώς η γονική παροχή ή η δωρεά χρηματικών ποσών προς τους συγγενείς της πρώτης κατηγορίας (σύζυγοι, παιδιά, γονείς, παππούδες, γιαγιάδες, εγγόνια) η οποία διενεργείται με μεταφορά χρημάτων μέσω χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, φορολογείται με συντελεστή 10%, μετά την αφαίρεση εφάπαξ αφορολόγητου ποσού 800.000 ευρώ.
Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι αν αποφασίσει κάποιος να δωρίσει στο παιδί του χρήματα από το «σεντούκι» και όχι μέσω τραπεζικού λογαριασμού θα πληρώσει φόρο 10% από το πρώτο ευρώ.
Επίσης, τα χρηματικά ποσά που δωρίζονται θα πρέπει να καλύπτονται από τα δηλωθέντα εισοδήματα του γονέα. Διαφορετικά θα πιαστεί στην τσιμπίδα του «πόθεν έσχες» και θα φορολογηθεί για αυτά. Ηδη η Εφορία έχει επιβάλει αυστηρά πρόστιμα σε εκατοντάδες φορολογουμένους που καταστρατήγησαν τον νέο νόμο που αφορά το αφορολόγητο δωρεών και γονικών παροχών ύψους έως 800.000 ευρώ και ο οποίος ισχύει από τα τέλη του 2021.
Πλέον όλες οι δωρεές και γονικές παροχές σε χρήμα περνούν μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας myProperty, όπου τόσο ο δωρητής όσο και ο δωρεοδόχος καλούνται να υποβάλουν ή να αποδεχθούν τη σχετική δήλωση.
myProperty
Ταυτόχρονα τα ποσά επειδή περνούν μέσω του τραπεζικού συστήματος είναι εύκολο για την Εφορία να προχωρήσει σε διασταυρώσεις αν όντως αυτά που έχουν γραφεί στις αιτήσεις αντιστοιχούν σε πραγματικά συναλλαγές. Για παράδειγμα, έχουν εντοπιστεί περιπτώσεις ότι ενώ στη δήλωση myProperty έχει δηλωθεί π.χ. ένα ποσό δωρεάς ή γονικής παροχής ύψους 100.000 ευρώ, στη συνέχεια διαπιστώθηκε ότι από το εν λόγω ποσό μέσω του τραπεζικού συστήματος μεταφέρθηκαν μόνο τα 20.000 ευρώ και τα υπόλοιπα ήταν μετρητά και μάλιστα άγνωστης προέλευσης καθώς δεν δικαιολογούνταν από τα δηλωθέντα εισοδήματα των συγγενικών προσώπων που προχώρησαν στη δωρεά. Σε αυτή την περίπτωση πέραν του ότι θα καταβληθεί φόρος 10% θα πραγματοποιηθεί στη συνέχεια φορολογικός έλεγχος για το «πόθεν έσχες» εκείνου που έδωσε τα χρήματα και δεν μπορεί να τα δικαιολογήσει. Μάλιστα, έχουν εντοπιστεί περιπτώσεις εικονικών γονικών παροχών σε πρόσωπα τα οποία εκ του νόμου δεν είναι δικαιούχοι για το αφορολόγητο των 800.000 ευρώ.
Το κόλπο των «τριγωνικών συναλλαγών»
Σε έλεγχο έχουν τεθεί και διαδοχικές δωρεές μεταξύ συγγενών οι οποίες ακολουθούν τις λεγόμενες «τριγωνικές συναλλαγές» και αποσκοπούν στο να καταστρατηγήσουν οι επιτήδειοι τις φορολογικές διατάξεις. Σε αυτές τις περιπτώσεις κλειδί αποτελεί ο χρόνος μεταβίβασης των χρημάτων καθώς θα πρέπει να έχει παρέλθει τουλάχιστον ένα εξάμηνο από τη στιγμή που η δωρεά από το παιδί στον γονέα καταλήξει στο άλλο παιδί. Εάν δεν συμβεί αυτό τότε υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι οι διαδοχικές δωρεές έχουν πραγματοποιηθεί προκειμένου να γλιτώσουν φόρους και προσαυξήσεις. Το αφορολόγητο όριο των 800.000 ευρώ για γονικές παροχές ή δωρεές ισχύει για δωρεές μεταξύ συζύγων ή προσώπων που έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης ή για δωρεές από παππούδες ή γιαγιάδες προς εγγόνια ή για δωρεές από παιδιά σε γονείς.
