Οι ευρωεκλογές πέρασαν, μα το νούμερο ένα πρόβλημα σε Ελλάδα και Ευρώπη παραμένει. Ο λόγος για την ακρίβεια που πλήττει τα νοικοκυριά με όλες τις εκφάνσεις της. Κεντρικό είναι το πλήγμα που δέχονται από τον πληθωρισμό των τροφίμων, ο οποίος τον Απρίλιο ήταν ο μεγαλύτερος μεταξύ των χωρών της ευρωζώνης και ανήλθε σε 5,4%.

Παρά την αποκλιμάκωση του πληθωρισμού στα τρόφιμα στο 2,6% τον Μάιο, οι τιμές αναμένεται να συνεχίσουν την ανοδική τους πορεία και τους επόμενους μήνες. Με την τουριστική περίοδο να έχει ξεκινήσει μαζί με τα «μπάνια του λαού», τι περιμένουμε στο μέτωπο των τιμών των αγροτικών προϊόντων – και ειδικότερα των φρούτων και λαχανικών που καταναλώνουμε το καλοκαίρι;

Μειωμένη παραγωγή

Οι τιμές σε αγαπημένα φρούτα του καλοκαιριού αναμένεται να δουν νέες αυξήσεις το επόμενο διάστημα. Στο επίκεντρο των ανατιμήσεων εκτιμάται πως θα βρεθεί (και βρίσκεται ήδη) η οικογένεια των πυρηνόκαρπων – κεράσια, ροδάκινα, νεκταρίνια και βερίκοκα. «Τα πυρηνόκαρπα επηρεάστηκαν από μια σειρά από αρνητικούς παράγοντες: Ακαρπία, ιώσεις, καταστροφές. Τα ροδάκινα και τα βερίκοκα είχαν μειωμένη παραγωγή» εξηγεί στο «Βήμα» ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Συλλόγου Φορέων Παροχής Γεωργικών Συμβουλών «Farmadvisors» Γιάννης Καραστέργιος. «Η τιμή των κερασιών έχει επίσης ανέβει, αλλά όχι λόγω φυσικών καταστροφών. Η ανατίμηση στα κεράσια οφείλεται σε κλιματολογικές συνθήκες που δεν ευνόησαν την καρπόδεση, ενώ κάποιες βροχές την εποχή της συγκομιδής έσκισαν αρκετά κεράσια, με αποτέλεσμα να μειωθεί και να υποβαθμιστεί η παραγωγή» προσθέτει ο ίδιος.

«Η αύξηση στην τιμή του παραγωγού δεν ήταν μεγάλη – περίπου 0,10 ευρώ. Ωστόσο, η τιμή του εμπορίου έχει εκτιναχθεί και έχει φτάσει τα 5 ευρώ το κιλό».

Ο Γιώργος Πολυχρονάκης, ειδικός σύμβουλος του Συνδέσμου Ελληνικών Επιχειρήσεων Εξαγωγής, Διακίνησης Φρούτων, Λαχανικών και Χυμών INCOFRUIT-HELLAS, έχει καθαρή εικόνα της αγοράς φρούτων και λαχανικών, ειδικά σε ό,τι αφορά τις εξαγωγές. «Παρατηρείται μια αύξηση της μεσοσταθμικής τιμής σε όλα τα πυρηνόκαρπα κατά 10%-15%» υπογραμμίζει.

10%-15% υψηλότερα

Ο καθηγητής στο Τμήμα Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών Κωνσταντίνος Τσιμπούκας, από την πλευρά του, προσθέτει: «Σε πολλές καλλιέργειες, όπως τα πυρηνόκαρπα, υπάρχει σημαντική έλλειψη εργατικών χεριών. Ενας καρπός με σκληρό φλοιό πέφτει κάτω και συγκομίζεται από το έδαφος. Αυτό, όμως, δεν μπορεί να γίνει με τα ροδάκινα, τα κεράσια ή τα ακτινίδια που είναι ευαίσθητα φρούτα. Χρειάζεται να υιοθετήσουμε νέες τεχνολογίες για τη συγκομιδή των καρπών των δέντρων, αλλά αυτό χρειάζεται την απαραίτητη έρευνα αλλά και χρόνο».

Παράλληλα, όπως επισημαίνει ο Γιώργος Πολυχρονάκης, κι άλλα καλοκαιρινά φρούτα, όπως είναι τα καρπούζια, τα πεπόνια και τα σταφύλια, επίσης αναμένεται να δουν αυξήσεις. «Τα καρπούζια πωλούνται σήμερα σε τιμές 10%-15% υψηλότερες σε σχέση με πέρυσι. Συνολικά, στο πρώτο τετράμηνο του έτους στα χειμερινά φρούτα είχαμε αυξήσεις κοντά στο 28%, ενώ η αύξηση των τιμών αναμένεται να περιοριστεί γύρω στο 15% το επόμενο διάστημα».

Εισαγωγές

Πάντως, κάποια φρούτα θα γλιτώσουν τις αυξήσεις. «Στα ακτινίδια υπάρχει μια συνεχής διακύμανση της τιμής, ενώ σε μήλα και αχλάδια δεν αναμένουμε αυξήσεις. Μάλιστα, πιθανώς να πέσει και η τιμή τους, αφού μόνο στη Ζαγορά υπήρχαν ζημιές» λέει ο Γιάννης Καταστέργιος.

Από την άλλη, στα λαχανικά παρατηρείται μια σχετική στασιμότητα στις τιμές. «Στα κηπευτικά, είχαμε μεγάλη αύξηση στην παραγωγή σε θερμοκήπια της Βόρειας Ελλάδας, η οποία θα διατηρήσει τις τιμές σχετικά σταθερές» λέει ο πρόεδρος των αγροτικών συμβούλων.

Ο Γιώργος Πολυχρονάκης εξειδικεύει: «Στην ντομάτα έχουμε αυτάρκεια από την παραγωγή των θερμοκηπίων τον χειμώνα, όμως οι υπαίθριες δεν αρκούν για να καλύψουν τη ζήτηση των καλοκαιρινών μηνών, με αποτέλεσμα να εισάγουμε ντομάτες κάθε χρόνο. Η μέση τιμή πώλησης της ντομάτας σήμερα παρουσιάζει μια μικρή μείωση κοντά στο 3% η εγχώρια και 1,5% η εισαγόμενη. Μικρές μειώσεις έχουμε και σε κρεμμύδια και πατάτες, εν τούτοις, στα αγγούρια, στις πιπεριές και στις μελιτζάνες βλέπουμε μικρές αυξήσεις στις μεσοσταθμικές τιμές». Σταθερές αναμένεται να διατηρηθούν και οι τιμές των οσπρίων.

Σε ό,τι αφορά τα προϊόντα των οποίων η συγκομιδή θα γίνει μετά το καλοκαίρι, η εικόνα δεν είναι ακόμα ξεκάθαρη. «Δεν είναι βέβαιο τι θα γίνει στα αμύγδαλα τον Οκτώβριο – Νοέμβριο. Η εκτίμησή μου είναι ότι θα υπάρξει αύξηση στην τιμή τους, καθώς οι έμποροι δεν έχουν απόθεμα, ένα μεγάλο ποσοστό των καλλιεργειών έχει καταστραφεί και υπήρχε και ακαρπία» υπογραμμίζει ο Γιάννης Καραστέργιος. «Εκεί ο παραγωγός λογικά θα αυξήσει την τιμή του».

Η παραγωγή ελιάς

Ερωτηματικό υπάρχει και γύρω από την παραγωγή ελιάς. «Θα πρέπει να δούμε πώς θα πάει η συγκομιδή το φθινόπωρο. Φέτος και πέρυσι υπήρχαν μεγάλα προβλήματα σε πολλές καλλιέργειες, μεταξύ των οποίων και η ελιά, γιατί δεν υπήρχαν οι απαραίτητες ώρες ψύχους» περιγράφει ο Κωνσταντίνος Τσιμπούκας. Ο Πέτρος Ρούσσος, καθηγητής Δενδροκομίας στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, προσθέτει: «Στην ελιά, η άνθιση έχει πάει καλύτερα από πέρυσι αλλά σε ορισμένες καλλιέργειες δεν έχει δέσει καλά ο καρπός. Η παραγωγή θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τις συνθήκες που θα επικρατήσουν το καλοκαίρι. Αν οι θερμοκρασίες συνεχίσουν να κινούνται σε τόσο υψηλά επίπεδα και δεν βρέξει, πιθανότατα θα έχουμε πρόβλημα».

Μετά από μια παρατεταμένη περίοδο που η τιμή του ελαιολάδου βρισκόταν στα ύψη – μέχρι τον Απρίλιο (ετήσια αύξηση άνω του 50%) – καταγράφηκε κάμψη παγκοσμίως λόγω της μειωμένης παραγωγής σε όλες τις χώρες παραγωγούς σε Μεσόγειο και Λατινική Αμερική. Μάλιστα, τις τελευταίες ημέρες στην ισπανική αγορά παρατηρείται αύξηση περίπου 2% στην αγορά του ελαιολάδου, η οποία πιθανότατα σηματοδοτεί έναν νέο κύκλο ανατιμήσεων.

Ανέβηκε στα ύψη το χρηματιστήριο της… πορτοκαλάδας

Ενα προϊόν που παρουσιάζει συνεχόμενες αυξήσεις από το 2022, όμως έχει δει την τιμή του να εκτινάσσεται το τελευταίο διάστημα, είναι ο χυμός πορτοκαλιού. Ο συμπυκνωμένος χυμός είναι ένα χρηματιστηριακό προϊόν του οποίου οι προοπτικές (futures) ανταλλάσσονται στο χρηματιστήριο. «Οι προοπτικές για τη μελλοντική παραγωγή συμπυκνωμένου χυμού πορτοκαλιού έφτασαν πριν από μερικές ημέρες – στα τέλη Μαΐου – κοντά στα 5 δολάρια ανά λίβρα (450 γραμμάρια)» λέει στο «Βήμα» ο ειδικός σύμβουλος της INCOFRUIT Γιώργος Πολυχρονάκης. Αν και σήμερα η τιμή αυτή έχει πέσει στα 4,25 δολάρια, εξακολουθεί να κυμαίνεται σε υψηλότερα επίπεδα από ό,τι πέρυσι (περίπου 3,50 δολάρια/λίβρα) και οι προβλέψεις «δείχνουν» νέες ανατιμήσεις.

Οι αυξήσεις στην τιμή του χυμού πορτοκαλιού είναι λογικό επόμενο της καταστροφής μεγάλου μέρους της παραγωγής στη Βραζιλία. «Η Βραζιλία παράγει περίπου το 35% των πορτοκαλιών παγκοσμίως και το 75% του συμπυκνωμένου χυμού πορτοκαλιού. Η μείωση της παραγωγής πορτοκαλιού έπεσε από 1,5 εκατομμύρια τόνους πέρυσι σε περίπου 1-1,1 εκατομμύρια τόνους φέτος λόγω ασθενειών στα δέντρα. Πέρυσι η παραγωγή κατέγραψε άνοδο, όμως φέτος (σοδειά 2024-25) παρουσιάζει μείωση 24% μέχρι στιγμής».

Μικροκαρπία

Στα νωπά πορτοκάλια οι καλλιέργειες σε Ελλάδα και Ισπανία είχαν το περασμένο διάστημα ζήτημα μικροκαρπίας λόγω καιρού. Σύμφωνα με τον Γιώργο Πολυχρονάκη, αυτό οδήγησε σε μείωση των εξαγωγών από την Ελλάδα κατά περίπου 70.000 τόνους, καθώς σημαντικό μέρος της παραγωγής οδηγήθηκε στη χυμοποίηση. Στις αρχές του περασμένου χειμώνα η τιμή του πορτοκαλιού κατέγραφε αύξηση 30%-35%.

Ωστόσο, η άνοδος της τιμής στη χώρα μας συγκρατήθηκε λόγω του κλεισίματος της Ερυθράς Θάλασσας, με συνέπεια το 25% της παραγωγής της Αιγύπτου να κατευθύνεται προς τις αγορές της Ευρωπαϊκής Ενωσης και της Ρωσίας αντί για αυτές της Νοτιοανατολικής Ασίας και του Κόλπου.

«Βέβαια, τώρα τελειώνει η παραγωγή της Αιγύπτου και η εγχώρια παραγωγή αυτή την εποχή περιορίζεται στην ποικιλία Valencia, με αποτέλεσμα να αναμένουμε αύξηση των τιμών λόγω και της περιορισμένης προσφοράς. Καθώς δεν μπορούμε να εισάγουμε από Βραζιλία λόγω της πολύ μειωμένης παραγωγής εκεί, θα αναγκαστούμε να εισαγάγουμε από τη Νότια Αφρική για την κάλυψη της ζήτησης, που τους καλοκαιρινούς μήνες είναι υψηλότερη λόγω τουρισμού. Αυτή η συνθήκη θα οδηγήσει σε περαιτέρω αύξηση της τιμής των πορτοκαλιών» εκτιμά ο σύμβουλος της INCOFRUIT. Στο συμπέρασμα αυτό, άλλωστε, καταλήγει και η Τράπεζα Πειραιώς στο Μηνιαίο Ενημερωτικό Δελτίο Τιμών Αγροτικών Προϊόντων για τον Μάιο: «Για τον χυμό πορτοκαλιού η σημαντικά μειωμένη παραγωγή πορτοκαλιών δύναται να ενισχύσει την τιμή του».

Υψηλά κόστη

Στο ίδιο δελτίο, η Πειραιώς κάνει λόγο για περαιτέρω αυξήσεις και σε άλλα αγροτικά προϊόντα με χρηματιστηριακή αξία, όπως είναι το καλαμπόκι και το σιτάρι.

Οι ανατιμήσεις αυτές θα αγγίξουν βεβαίως και την Ελλάδα. «Στα σιτηρά δεν παίζει μεγάλο ρόλο η εγχώρια παραγωγή, γιατί είναι ένα παγκόσμιο χρηματιστηριακό προϊόν και εξαρτάται από τις μεγάλες καλλιέργειες σε Ουκρανία, Ρωσία και Καναδά. Οι ανάγκες καλύπτονται μέσω εισαγωγών, όμως το μεταφορικό κόστος έχει εκτοξευθεί, επομένως οι εισαγωγές πρώτης ύλης έχουν γίνει πιο δύσκολες» εξηγεί ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Συλλόγου Φορέων Παροχής Γεωργικών Συμβουλών Farmadvisors Γιάννης Καραστέργιος.

Αντιστοίχως, μεγάλες αυξήσεις σημειώνονται στις διεθνείς αγορές του κακάο και του καφέ, οδηγώντας σε ανατιμήσεις όλα τα παράγωγά τους.
Ο πληθωρισμός που πυροδοτήθηκε από την πανδημία και οι αλλεπάλληλες κρίσεις που ακολούθησαν (Ουκρανία, Μέση Ανατολή) έχουν διαταράξει το διεθνές αλλά και το εγχώριο εμπόριο. Την ίδια στιγμή, η κλιματική αλλαγή μάς δείχνει τα δόντια της με φυσικές καταστροφές και έντονα καιρικά φαινόμενα που θέτουν σε κίνδυνο ειδικά την πρωτογενή παραγωγή.

«Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει σημαντικά την παραγωγή» επισημαίνει ο καθηγητής Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης Κωνσταντίνος Τσιμπούκας. «Το κόστος της ενέργειας και των καυσίμων οδηγεί τους αγρότες στον περιορισμό ορισμένων εργασιών, με αποτέλεσμα να μειώνεται η παραγωγή. Το υψηλό κόστος της παραγωγής και οι αυξημένες τιμές οδηγούν, με τη σειρά τους, σε περιορισμό της κατανάλωσης, διαμορφώνοντας μια ιδιαιτέρως δυσμενή κατάσταση για το σύνολο της ελληνικής γεωργίας» καταλήγει.

Συντονισμός: Αγγελος Σκορδάς

Γράφει: Πέτρος Κωνσταντινίδης

Επιμέλεια: Παναγιώτης Σωτήρης