Η πρώτη συνάντηση του νέου υπουργού Οικονομικών Κωστή Χατζηδάκη με τους επικεφαλής των συστημικών τραπεζών δεν έμοιαζε καθόλου με τις προηγούμενες θορυβώδεις του κ. Χρήστου Σταϊκούρα μαζί τους. Οπως σχολίασε χαριτολογώντας ένας παλαιός διευθυντής του υπουργείου Οικονομικών που είχε βρεθεί σε αντίστοιχες συνάξεις στα χρόνια του λαμιώτη υπουργού Υποδομών και Μεταφορών πλέον, «οι συναντήσεις του κ. Χατζηδάκη με τους τραπεζίτες δεν θα έχουν το ίδιο ενδιαφέρον…».
Οντως ο νέος υπουργός Οικονομικών είναι ήπιος στις επαφές του, πιο διαλλακτικός, αποφεύγει τις εντάσεις, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν διεκδικεί αποτελεσματικά με τον τρόπο του αυτά που θέλει. Χαρακτηριστική της αλλαγής του τρόπου επαφής ήταν και η παρουσία στη συνάντηση του οικονομικού συμβούλου του Πρωθυπουργού κ. Αλεξ Πατέλη, ο οποίος δεν είχε συμμετάσχει σε καμία προηγούμενη τέτοια συνάντηση.
Κρίσιμα θέματα
Στην πρώτη αυτή διαβούλευση του νέου υπουργού Οικονομικών με τους τέσσερις τραπεζίτες ετέθησαν πάμπολλα κρίσιμα θέματα και προβλήματα που συνδέονται με την επιτάχυνση της εξυγίανσης των πιστωτικών ιδρυμάτων, την ενίσχυση του ανταγωνισμού, ώστε να περιοριστεί η μεγάλη σήμερα διαφορά των επιτοκίων καταθέσεων-χορηγήσεων, η επαύξηση του ρυθμού χρηματοδότησης του ιδιωτικού τομέα και η διαμόρφωση καλύτερων προϋποθέσεων για περισσότερα επενδυτικά σχέδια. Ετέθη έτσι επιτακτικά το ζήτημα της ταχείας αποεπένδυσης του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας από τις τράπεζες, την οποία διεκδικούσε από πέρυσι το καλοκαίρι ο κ. Πατέλης. Πληροφορίες αναφέρουν ότι συμφωνήθηκε να προχωρήσει η αποεπένδυση κατά στάδια. Εντός του 2023 θα διατεθούν σε ιδιώτες επενδυτές το 20% της Εθνικής Τράπεζας, το μικρότερο της 1,4% της Eurobank, όπως και το περίπου 9% της Alpha Βank. Και μετατίθεται για το 2024 το υπόλοιπο 20% της Εθνικής και το 27% της Τράπεζας Πειραιώς.
Η βαθμίδα
Η κυβέρνηση πιστεύει ότι πρέπει να επιταχύνει την πλήρη ιδιωτικοποίηση των τραπεζών και να εκμεταλλευθεί το θετικό κλίμα που αναμένεται να διαμορφώσει η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας από τις διεθνείς αγορές, ώστε τα πιστωτικά ιδρύματα να ενισχυθούν περαιτέρω με νέα κεφάλαια και να βελτιώσουν τις συνθήκες ανταγωνισμού στην εγχώρια τραπεζική αγορά. Ωστόσο ο κ. Χατζηδάκης κατέστησε σαφές στους τραπεζίτες ότι προτίθεται να εγκρίνει νέες άδειες χορήγησης δανείων σε νεωτερικά πιστωτικά σχήματα ακριβώς για να ενισχύσει τον ανταγωνισμό των επιτοκίων και ξεκαθάρισε επίσης, προκειμένου να επαυξήσει τις αποδόσεις των αποταμιευτών, ότι σύντομα θα απαλλάξει από τον αυτοτελή φόρο των καταθέσεων τους τόκους των εντόκων γραμματίων και ομολόγων του Δημοσίου.
Ενστάσεις
Στο σημείο αυτό διατυπώθηκαν ενστάσεις και προβλήθηκαν επιχειρήματα ότι κάτι τέτοιο θα απομείωνε την ελκυστικότητα των εταιρικών ομολόγων, καθώς τυχόν μονομερής κατάργηση των φόρων για τους τόκους των κρατικών τίτλων θα υπονόμευε τις συνθήκες υγιούς ανταγωνισμού και θα δυσκόλευε σημαντικά τις πολλές πια ομολογιακές εκδόσεις των ιδιωτικών επιχειρήσεων, οι οποίες για να ξεπεράσουν το αφορολόγητο των κρατικών τίτλων θα είναι υποχρεωμένες να προσφέρουν υψηλότερες αποδόσεις με κίνδυνο οι εκδόσεις των ιδιωτικών εταιρικών ομολόγων να καταστούν μη οικονομικά βιώσιμες.
Παρεμβάσεις
Επιπλέον οι τραπεζίτες εξήγησαν ότι για τη διεύρυνση του κύκλου των χορηγήσεων χρειάζονται κρατικές παρεμβάσεις και διευκολύνσεις προς τις επιχειρήσεις, ιδιαιτέρως τις μικρότερες, οι οποίες λόγω των κοινών πια ευρωπαϊκών πιστωτικών κριτηρίων μένουν αποκλεισμένες από την τραπεζική χρηματοδότηση.
Για παράδειγμα, μια μικρή επιχείρηση που έχει φορολογικές εκκρεμότητες αποκλείεται αυτομάτως από τον τραπεζικό δανεισμό.
Οπως επίσης και μια επιχείρηση με σχετικά αδιαφανείς ισολογισμούς δεν θα βρει τις πόρτες τής οποιαδήποτε τράπεζας ανοιχτές. Κατά τους τραπεζίτες επιβάλλονται φορολογικές διευκολύνσεις, κίνητρα συγχωνεύσεων, ανάκτηση κατάλληλου μεγέθους και αξιόπιστες λογιστικές απεικονίσεις ώστε να είναι αξιολογήσιμα τα όποια μπίζνες πλαν και να ανοίξουν ευχερέστερα οι πόρτες των πιστωτικών ιδρυμάτων.
Ο «Ηρακλής 3»
Στο ίδιο πλαίσιο της ταχύτερης εξυγίανσης των συστημικών και μη πιστωτικών ιδρυμάτων αξιολογήθηκε το σχέδιο του «Ηρακλή 3» που ουσιαστικά θα αποτελέσει τη χρονική επέκταση του Ηρακλή 2 ώστε να ενταχθούν ορισμένα μικρά υπόλοιπα τιτλοποιήσεων ύψους περίπου 4 δισ. ευρώ και να υπαχθούν στις προβλέψεις του η τιτλοποίηση δανείων της Τράπεζας Αττικής και πιθανώς κάποιων συνεταιριστικών τραπεζών. Ο κ. Χατζηδάκης απαίτησε πέραν των άλλων τη συμμόρφωση των νέων διαχειριστών κόκκινων δανείων, των λεγόμενων servisers, σε επαρκή και χωρίς προσκόμματα ενημέρωση των δανειοληπτών για το ύψος και τη δομή των υποχρεώσεών τους. Πρακτικές που θέλουν τους διαχειριστές να αρνούνται ενημέρωση ή ακόμη να απαιτούν προκαταβολή του 20% των οφειλομένων απλώς για να ενημερώσουν τους υπόχρεους κρίνονται επιεικώς απαράδεκτες.
Κώδικες συμπεριφοράς
Τοκογλυφικές στάσεις και συμπεριφορές δεν επιτρέπονται, ξεκαθάρισε ο κ. Χατζηδάκης και επέμεινε στην ανάγκη να υιοθετηθούν από τους διαχειριστές κόκκινων δανείων συγκεκριμένοι κώδικες συμπεριφοράς.
Σκοπός του νέου υπουργού Οικονομικών είναι να βελτιωθούν οι διαδικασίες εξωδικαστικού διακανονισμού και να διευκολυνθούν οι δανειολήπτες ώστε να ρυθμίσουν ευχερέστερα τα χρέη τους και να αποφύγουν τους επαχθείς πλειστηριασμούς.
Ηδη πάντως η πίεση αποδίδει και πλέον υπάρχουν δυνατότητες απομείωσης του υπερβάλλοντος βάρους των οφειλών. Αλλωστε οι περισσότερες έχουν διαμορφωθεί στις περιόδους της μεγάλης ύφεσης και της ανείπωτης κρίσης. Σε εκείνη την περίοδο μη εξυπηρετούμενα, λόγω των συνθηκών, δάνεια φορτώθηκαν με ανατοκισμούς και ανακεφαλαιοποιήσεις χρεών που διπλασίασαν και τριπλασίασαν τις αρχικές οφειλές.
Επανεκτιμήσεις
Τώρα οι τράπεζες ισχυρίζονται ότι προχωρούν σε επανεκτιμήσεις της αξίας των περιουσιακών στοιχείων επιχειρήσεων και νοικοκυριών και κουρεύουν μέχρι και το 90% της υπερβάλλουσας νέας αξίας αυτών από τις υφιστάμενες οφειλές. Οπως και να έχει, η πληγή του ιδιωτικού χρέους παραμένει χαίνουσα και ικανή να τινάξει πολλές μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις στον αέρα ιδιαιτέρως μετά την επαύξηση του βάρους των τόκων από πολλαπλές συνεχείς αυξήσεις των επιτοκίων στις οποίες προβαίνει η υπεραντιδρούσα στο πληθωριστικό φαινόμενο Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
Πλέον υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι ο πληθωρισμός κάμπτεται και ακόμη χειρότερα οι περισσότεροι τραπεζίτες τον χαρακτηρίζουν «πληθωρισμό απληστίας» και τον αποδίδουν σε μεγάλο βαθμό στη βουλιμία των επιχειρήσεων παρά στα βασικά στοιχεία κόστους, όπως π.χ. οι αμοιβές των εργαζομένων, η αύξηση των οποίων είναι περιορισμένη και κατά πάσα βεβαιότητα υπολείπεται των τρεχόντων επιπέδων πληθωρισμού.
