Είναι γνωστός ο αντίκτυπος της Covid-19 στις οικονομίες των κρατών και στις ανθρώπινες κοινωνίες: κατάρρευση των δημοσίων εσόδων, εκτίναξη των δαπανών, δημοσιονομικές εκτροπές, συρρίκνωση των οικογενειακών προϋπολογισμών, εκτίναξη της ανεργίας, πολλαπλασιασμός των αστέγων, επανεμφάνιση του φαινομένου της πείνας ακόμα και σε χώρες της Δύσης. Και όμως, αν σε κάποιους η πανδημία στέρησε την αξιοπρεπή διαβίωση, σε άλλους χάρισε ακόμα περισσότερο πλούτο! Ερευνα του αμερικανικού Πανεπιστημίου Harvard έδειξε ότι το 20% του πληθυσμού στις ΗΠΑ – πρόκειται για τους πλέον ευκατάστατους – όχι μόνο δεν έχασε εισοδήματα εξαιτίας του κορωνοϊού, αλλά αύξησε εκείνα που ήδη κέρδιζε. Εξυπακούεται η πανδημική κρίση καθιστά τους πλούσιους πλουσιότερους όχι μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά σε ολόκληρη την ανεπτυγμένη Δύση. Στις αναπτυσσόμενες οικονομίες με προβληματική λειτουργία της Δημοκρατίας και των θεσμών, η συσσώρευση του πλούτου στους ολίγους που παρατηρείται έπειτα από κάθε είδους αναταραχή οφείλεται κυρίως στη μεγάλη πολιτική και οικονομική διαφθορά. Εν προκειμένω, για τις ΗΠΑ η έρευνα έδειξε ότι τα λεγόμενα «λευκά κολάρα» δεν κατάφεραν μόνο να μεταφέρουν σχετικά εύκολα τον χώρο άσκησης των επαγγελματικών δραστηριοτήτων τους στο σπίτι. Επωφελήθηκαν κατά εντυπωσιακό βαθμό από τα άνευ προηγουμένου έκτακτα μέτρα για την τόνωση της ρευστότητας που έλαβε η Ομοσπονδιακή Τράπεζα της χώρας (Fed). Επωφελήθηκαν επίσης τα μάλα από τα οιονεί μηδενικά επιτόκια για να αναχρηματοδοτήσουν τα στεγαστικά τους δάνεια, βρήκαν φθηνά κεφάλαια για να αγοράσουν δεύτερες κατοικίες μακριά από τις επικίνδυνες για να επιμολυνθούν πόλεις, ενώ είδαν τις επενδύσεις τους στη Wall Street να εκτινάσσονται (παρά την κατάρρευση της κερδοφορίας των περισσότερων εισηγμένων επιχειρήσεων). Εκαναν την κρίση ευκαιρία Ηταν εντυπωσιακή η συγκέντρωση πλούτου που σημειώθηκε τους τελευταίους 10 μήνες σε μια συγκυρία δραματική από κοινωνικής απόψεως, κατά την οποία «εκατοντάδες χιλιάδες μικρομεσαίες επιχειρήσεις εκτιμάται ότι έβαλαν οριστικό λουκέτο, οι άνεργοι ξεπέρασαν τα 10 εκατομμύρια και σχεδόν τριπλασιάστηκε ο αριθμός των Αμερικανών που κοιμούνται το βράδυ νηστικοί», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει το Bloomberg. Για κάποιους άλλους – μειοψηφία μεν, αλλά διόλου ευάριθμη – το δεκάμηνο της πανδημίας αποδείχθηκε ευκαιρία για βελτίωση της ήδη καλής οικονομικής τους θέσης. Κατά την έρευνα του Harvard και συγκεκριμένα του ανεξάρτητου ερευνητικού Ινστιτούτου που εδρεύει στο Πανεπιστήμιο, Opportunity Insights, επωφελήθηκαν όσοι έχουν ετήσιο εισόδημα άνω των 60.000 δολαρίων. Αυτοί έχουν ήδη «ρεφάρει» κάθε απώλεια που αρχικά είχαν με το ξέσπασμα του κορωνοϊού στις ΗΠΑ και την πρώτη καραντίνα της άνοιξης. Και έβγαλαν χρήμα κυρίως επειδή είχαν τη δυνατότητα να ανακατευθύνουν το κεφάλαιο που διαφορετικά θα ξόδευαν σε εστιατόρια, σε ταξίδια και γενικά για ψυχαγωγία, σε επενδύσεις! Σε χώρες υψηλότερου επενδυτικού κινδύνου, όπως είναι η Ελλάδα, τα αντίστοιχα οικονομικά και κοινωνικά στρώματα αύξησαν τις αποταμιεύσεις τους στις τράπεζες. Πού μπορεί να οδηγήσει η συσσώρευση πλούτου εν καιρώ πανδημίας; Σε νέες κρίσεις και σε μείζονες κινδύνους να ξεσπάσουν κοινωνικές ταραχές τα επόμενα 3 με 5 χρόνια, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (WEF), που εφέτος δεν θα διοργανώσει την καθιερωμένη φιέστα στο χιονισμένο Νταβός. Διότι η πανδημική κρίση «ανατροφοδοτεί τη συνωμοσιολογία, ευνοεί τη μισαλλόδοξη ρητορική και ενθαρρύνει τη βία, τις πολιτικές συγκρούσεις, τον κοινωνικό διχασμό και τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων». Δύο διορισμοί τρομοκράτησαν τη Wall Street Ρίγη ανησυχίας προκάλεσε στους παροικούντες την οικονομική Ιερουσαλήμ την περασμένη Δευτέρα η επιβεβαίωση από στενούς συνεργάτες του Τζο Μπάιντεν της πρόθεσης του νέου προέδρου των ΗΠΑ να διορίσει σε δύο μείζονες εποπτικές αρχές του Χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης δυο στελέχη του Δημοκρατικού Κόμματος που ίσως θελήσουν να θέσουν αυστηρότερους κανόνες στη λειτουργία της αγοράς. Πρόκειται για τον Γκάρι Γκένσλερ, που προαλείφεται για την προεδρία της αμερικανικής Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς (SEC), και τον Ρόχιτ Τσόπρα, που θα διοριστεί επικεφαλής του Γραφείου Οικονομικής Προστασίας του Καταναλωτή (CFPB). «Οι προοδευτικοί βουλευτές και γερουσιαστές θεωρούν ότι οι προαναφερθείσες αρχές είναι κρίσιμες για την προώθηση της πολιτικής ατζέντας του νέου προέδρου και του Δημοκρατικού Κόμματος, που είναι η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και η προώθηση της κοινωνικής δικαιοσύνης» αναφέρει η ρεπόρτερ του Reuters Μισέλ Πράις, και προσθέτει ότι στελέχη του Ρεπουμπικανικού Κόμματος άρχισαν ήδη να κατηγορούν τον Τζο Μπάιντεν ότι υποκύπτει στις πιέσεις της αριστερής πτέρυγας των Δημοκρατικών. «Η ομάδα του Μπάιντεν κάνει τα χατίρια της άκρας Αριστεράς» δήλωσε ο Πάτρικ Μακχένρι, ηγετικό στέλεχος των Ρεπουμπλικανών στη Βουλή των Αντιπροσώπων, μόλις έμαθε για τον διορισμό του Τσόπρα ως υπεύθυνου της αρχής για την προστασία της… τσέπης των καταναλωτών. Ταυτόχρονα ο Ρεπουμπλικανός βουλευτής προειδοποίησε ότι ο Γκένσλερ «θα πρέπει να αντισταθεί στις πιέσεις που θα δεχθεί για να επιτάξει το σύστημα λειτουργίας της ελεύθερης αγοράς προκειμένου να επιλύσει κοινωνικά προβλήματα ή ζητήματα που δεν άπτονται της οικονομίας». Ασφυκτικοί έλεγχοι στην αγορά Ποιοι είναι όμως οι νεοδιορισθέντες αξιωματούχοι που κατατρομοκρατούν, ως φαίνεται, τη Wall Street; Ο νέος πρόεδρος της SEC είναι 63 ετών, καθηγητής στην περίφημη Sloan School of Management του ΜΙΤ, ο οποίος όμως κατά το παρελθόν είχε εργαστεί και στον κλάδο της επενδυτικής τραπεζικής. Την (κακή) φήμη του την… καλλιέργησε την περίοδο 2009-2014 ως επικεφαλής της ρυθμιστικής αρχής στην αμερικανική αγορά παραγώγων, θεσμό που δημιούργησε το Κογκρέσο όταν ξέσπασε η χρηματοπιστωτική κρίση. Διορισμένος από τον Μπαράκ Ομπάμα, ο Γκένσλερ θεωρήθηκε κατά τη θητεία του εκείνη ως «σκληρός επόπτης», που είχε πάντα κατά νου «να ορθώσει το ανάστημά του απέναντι στα ισχυρά συμφέροντα της Wall Street», κατά το Reuters. Πολύ νεότερος από τον Γκάρι Γκένσλερ, ο ινδικής καταγωγής Ρόχιτ Τσόπρα είναι απόφοιτος του Χάρβαρντ και, ως μέλος του Δημοκρατικού Κόμματος, είχε παράσχει την περίοδο 2010-2015 (επί Ομπάμα φυσικά) την υπηρεσία του ως αναπληρωτής διευθυντής και διαμεσολαβητής (ombudsman) φοιτητικών δανείων στο CFPB. Επανερχόμενος ως επικεφαλής, πλέον, του Γραφείου αναμένεται να ασκήσει πιέσεις στις τράπεζες για την ελάφρυνση του «βρόχου» του υπερδανεισμού στους νέους οικογενειών χαμηλών εισοδημάτων που επιμένουν να σπουδάσουν. Από τον Μάιο του 2018, όμως, ο Τσόπρα παρέχει τις υπηρεσίες του στην Επιτροπή Ομοσπονδιακού Εμπορίου (FTC) υποστηρίζοντας την εφαρμογή αυστηρότερων κανόνων και την επιβολή ποινών στις μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες προκειμένου να σεβαστούν την ιδιωτικότητα των καταναλωτών και να μην παραβιάζουν τον ανταγωνισμό.