Την περίοδο 2018-2022, που ισχύει η νομοθεσία για τις Ενεργειακές Κοινότητες (ΕΚΟΙΝ), το 28% όλων των νέων συνδέσεων φωτοβολταϊκών αφορά σε ΕΚΟΙΝ. Είναι ένα σημαντικό ποσοστό.
Ομως, μόλις το 2% αφορά σε ΕΚΟΙΝ για ενεργειακό συμψηφισμό, δηλαδή για κάλυψη ιδίων αναγκών των μελών τους. Η συντριπτική πλειονότητα αφορά σε έργα για πώληση της παραγόμενης ενέργειας, με λίγα μέλη και ακόμα μικρότερη συμμετοχή της τοπικής αυτοδιοίκησης και επιχειρήσεων.
Η μεγάλη αξία όμως του σπουδαίου εργαλείου των ΕΚΟΙΝ είναι η ενεργός συμμετοχή και η συνεργασία των πολιτών, της τοπικής αυτοδιοίκησης και των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων στην παραγωγή καθαρής ενέργειας, ώστε να παύει να αφορά μόνο λίγους μεγάλους «παίχτες» και «ολιγοπώλια». Επιπλέον, ειδικά αυτή τη περίοδο της κρίσης, μέσα από τις ενεργειακές κοινότητες και τη δυνατότητα του ενεργειακού συμψηφισμού, ο καταναλωτής μπορεί να καλύπτει μέρος της ενέργειας που χρειάζεται με «αυτοπαραγωγή» από ανανεώσιμες πηγές, μειώνοντας το ενεργειακό του κόστος. Αυτή η λογική εντοπίζεται και στη στρατηγική της ΕΕ, μέσα από το «REPowerEU», που έχει, μεταξύ άλλων, τον στόχο κάθε Δήμος (άνω των 10.000 κατοίκων) να έχει μία ενεργειακή κοινότητα που θα καταπολεμά την ενεργειακή φτώχεια.
Με κατάλληλες θεσμικές παρεμβάσεις, μπορεί ο θεσμός των ΕΚΟΙΝ να συνεισφέρει ουσιαστικά στην ενεργειακή κρίση και να υποστηρίξει την κοινωνική μετάβαση σε μία οικονομία χαμηλών εκπομπών. Υπάρχει όμως ένα μεγάλο τεχνικό πρόβλημα, το δίκτυο. Πλέον, ο διαθέσιμος ηλεκτρικός χώρος είναι πάρα πολύ περιορισμένος. Η καθαρή ενέργεια που μπορεί να παραχθεί, από τις ΕΚΟΙΝ και όχι μόνο, δεν μπορεί να απορροφηθεί από το σημερινό δίκτυο.
Συνεπώς, οι επενδύσεις ενίσχυσης των υποδομών δικτύων μεταφοράς, διανομής ηλεκτρικής ενέργειας και αποθήκευσης ενέργειας είναι ζωτικής σημασίας, ώστε μαζί με το κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο να καθίσταται εφικτή η αξιοποίηση των ΕΚΟΙΝ. Το Ταμείο Ανάκαμψης ίσως αποτελεί τη μοναδική ευκαιρία για να προχωρήσουν γρήγορα αυτές οι επενδύσεις.
Η αύξηση του ηλεκτρικού χώρου και η ισότιμη πρόσβαση σε αυτόν από την τοπική αυτοδιοίκηση, μικρές επιχειρήσεις, αγρότες και πολίτες είναι άλλωστε θεμελιώδες δικαίωμα ενεργειακής δημοκρατίας. Είναι όμως και απαραίτητη προϋπόθεση για να μην υπονομευθεί ευθέως η δίκαιη μετάβαση στη χώρα μας.
Ο κ. Χάρης Δούκας είναι αναπληρωτής καθηγητής ΕΜΠ.
