Από το Eurogroup που συνεδριάζει τη Δευτέρα κρίνονται οι διατάξεις του νόμου Κατσέλη – Σταθάκη για την προστασία της κύριας κατοικίας από τους πλειστηριασμούς και το πλαίσιο που πιθανότατα θα τις αντικαταστήσει από την 1η Ιανουαρίου 2019 που εκπνέει ο νόμος.
Οι θεσμοί έχουν ζητήσει την κατάργηση των σχετικών άρθρων του θεσμικού πλαισίου ή τη θέσπιση αυστηρότερων όρων και κριτηρίων προστασίας καθώς, σύμφωνα με πληροφορίες του «Βήματος», διαπίστωσαν ότι τον περασμένο Ιούλιο η κυβέρνηση προχώρησε εμμέσως σε τροποποίηση των ορίων της αξίας της κύριας κατοικίας που μπορεί να εξαιρεθεί από την εκποίηση της περιουσίας του οφειλέτη. Για την ακρίβεια, με το τελευταίο πολυνομοσχέδιο για το κλείσιμο των προαπαιτουμένων δόθηκε η δυνατότητα στα Ειρηνοδικεία εφόσον το ζητήσει διάδικος να λαμβάνουν υπόψη την εμπορική και όχι την αντικειμενική αξία της κύριας κατοικίας. Με πιο απλά λόγια, το προστατευτικό για την κύρια κατοικία από τους πλειστηριασμούς όριο της αξίας των 180.000 ευρώ, το οποίο προσαυξάνεται ανάλογα με την οικογενειακή κατάσταση και φτάνει μέχρι και τις 280.000 ευρώ (οικογένεια με τρία παιδιά), να μην ερμηνεύεται ως αντικειμενική αλλά ως εμπορική τιμή.
Οι δανειστές, όπως αναφέρουν πηγές, έκριναν ότι με την καινούργια διάταξη το πλέγμα προστασίας διευρύνθηκε για ορισμένες ακραίες περιπτώσεις τις οποίες εκμεταλλεύτηκαν στρατηγικοί κακοπληρωτές. Για παράδειγμα, αναφέρουν ακριβές και πολυτελείς κατοικίες που η εμπορική τους αξία έχει μειωθεί στα προαναφερόμενα επίπεδα με αποτέλεσμα να μπορούν να υπαχθούν στις ευεργετικές διατάξεις.
Η άλλη όψη
Στον αντίποδα, βέβαια, υπάρχει και η ερμηνεία πως λόγω της κρίσης οι εμπορικές τιμές σε πολλές περιοχές έχουν διαμορφωθεί σε χαμηλότερα επίπεδα ακόμη και από τις αντικειμενικές. Συνεπώς προκαλούνται αδικίες σε βάρος δανειοληπτών, για τους οποίους λόγω της κρίσης το ύψος των αντικειμενικών αξιών των κατοικιών τους δεν τους επιτρέπει να υπαχθούν στον νόμο Κατσέλη – Σταθάκη.
Η συγκεκριμένη διάταξη, που έχει προκαλέσει τις ενστάσεις των θεσμών, αναφέρει: «Οποιοσδήποτε διάδικος μπορεί να ζητήσει να ληφθεί υπόψη η εμπορική και όχι η αντικειμενική αξία της κύριας κατοικίας του οφειλέτη. Στην περίπτωση αυτή, το δικαστήριο διορίζει ως πραγματογνώμονα πιστοποιημένο εκτιμητή, φυσικό ή νομικό πρόσωπο, το οποίο περιλαμβάνεται στο Μητρώο Πιστοποιημένων Εκτιμητών του υπουργείου Οικονομικών».
Αίτημα για παράταση
Οπως και να ‘χει, οι συγκεκριμένες διατάξεις του Πτωχευτικού Δικαίου των νοικοκυριών, που λήγουν στις 31 Δεκεμβρίου, κρίνονται στο τρέχον Eurogroup.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η κυβέρνηση αναμένεται στη συνεδρίαση των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης να ζητήσει την κατά έναν χρόνο παράταση των διατάξεων εξαίρεσης της κύριας κατοικίας από τους πλειστηριασμούς με τα κριτήρια που ισχύουν. Αυτά υπενθυμίζεται ότι είναι:
1. Το οικογενειακό εισόδημα να ισούται με τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης προσαυξημένες κατά 70% Δηλαδή να φθάνει έως τις 40.800 ευρώ (άγαμος: 13.906 ευρώ, ζευγάρι: 23.659 ευρώ και κάθε παιδί: 5.714 ευρώ).
2. Και η κύρια κατοικία να έχει αντικειμενική αξία μεταξύ 180.000 και 280.000 ευρώ (ζευγάρι: 220.000 ευρώ και 20.000 ευρώ για κάθε παιδί).
Πηγές αναφέρουν επίσης ότι η ελληνική κυβέρνηση για την ώρα δεν έχει προχωρήσει σε κάποια επίσημη αποτύπωση εναλλακτικής πρότασης. Ή τουλάχιστον κρατά κλειστά τα χαρτιά της.
Στην περίπτωση που οι ευρωπαίοι εταίροι δεν αποδεχτούν την παράταση των προαναφερόμενων διατάξεων για έναν χρόνο τότε η κυβέρνηση, λένε τα σενάρια, είτε θα πρέπει να μειώσει τα όρια εισοδήματος και αντικειμενικής αξίας της κύριας κατοικίας είτε να φέρει εναλλακτικό νομοσχέδιο με σφιχτά κριτήρια, δηλαδή να περιορίσει την ασπίδα προστασίας των νοικοκυριών. Σε αυτή την περίπτωση δεν αποκλείεται οι ισχύουσες διατάξεις του νόμου Κατσέλη – Σταθάκη να πάρουν μια μικρή παράταση, μέχρι να ετοιμαστεί το νέο πλαίσιο, είτε να καταργηθούν στο τέλος του χρόνου.
Τα δύο σενάρια
Την περίοδο αυτή έχουν πέσει στο τραπέζι διάφορες προτάσεις για την αντικατάσταση των διατάξεων της προστασίας της κύριας κατοικίας. Μία εξ αυτών, που προέρχεται από τον τραπεζικό χώρο, είναι να μειωθεί το όριο της αντικειμενικής αξίας της κύριας κατοικίας στις 100.000 ευρώ. Ωστόσο η κυβέρνηση φέρεται να το απορρίπτει.
Αλλη μία είναι η εφαρμογή του εξωδικαστικού πλαισίου «Εστία» που έχει θεσπιστεί στην Κύπρο. Αυτό προβλέπει κούρεμα του δανείου του δανειολήπτη όταν η αξία του υποθηκευμένου ακινήτου είναι χαμηλότερη από το υπόλοιπο του στεγαστικού δανείου και για το υπόλοιπο του δανείου που απομένει η αποπληρωμή του γίνεται κατά το 1/3 με επιδότηση της δόσης από το Δημόσιο και ενώ τα υπόλοιπα 2/3 της δόσης καταβάλλονται από τον οφειλέτη.
Ως προϋπόθεση είναι το συνολικό ετήσιο οικογενειακό εισόδημα του δανειολήπτη να μην υπερβαίνει τις 50.000 ευρώ, η αξία του ακινήτου τις 350.000 ευρώ, ενώ τα υπόλοιπα καθαρά περιουσιακά στοιχεία του νοικοκυριού, εξαιρουμένης της κύριας κατοικίας, να μην υπερβαίνουν το 125% της αγοραίας αξίας της κύριας κατοικίας, όπως θα προκύπτει από την εκτίμηση.
