Τα χρήματα ουδέποτε έλειψαν από τη Μαρλίν Ενγκελχορν. Εχοντας αποφοιτήσει από το Lycée Français de Vienne, ένα καλό ιδιωτικό σχολείο της βιεννέζικης μπουρζουαζίας, γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο της αυστριακής πρωτεύουσας για να σπουδάσει Γερμανική Γλώσσα και Λογοτεχνία. Τότε, στην ηλικία των 18-19 ετών που έκανε παρέα «μόνο με κανονικούς ανθρώπους» όπως η ίδια λέει, πληροφορήθηκε ότι η οικογένειά της δεν είναι απλώς ευκατάστατη αλλά πάμπλουτη. Και ότι η ίδια περιλαμβάνεται στους κληρονόμους της Τράουντε Ενγκελχορν-Ντε Βεκιάτο, απογόνου του γερμανού επιχειρηματία που ίδρυσε την κολοσσιαία εταιρεία χημικών BASF.
Προτού ακόμη αντιληφθεί ότι η «γιαγιά Τράουντε» είχε προσωπική περιουσία που έφθανε, κατά το «Forbes», τα 3,8 δισ. ευρώ, η νεαρή Μαρλίν είχε δραστηριοποιηθεί σε ακτιβιστικά κινήματα υπέρ της φορολόγησης των υπερπλουσίων και της αναδιανομής των περιουσιών τους. Η συνειδητοποίηση ότι η ίδια θα γινόταν κάποτε ένας εκ των στόχων κατά των οποίων μάχεται δεν επηρέασε τον αγώνα της. Διακήρυττε ότι θα ζητούσε από το αυστριακό κράτος να φορολογήσει την περιουσία που θα κληρονομούσε με συντελεστή 90%.
Κι αν αυτό δεν συνέβαινε, θα φρόντιζε η ίδια ώστε να μοιράσει τα εννέα δέκατα της κληρονομιάς σε 70 οργανώσεις για την καταπολέμηση της φτώχειας και άλλα κοινωφελή ιδρύματα. Είχε μάλιστα συμμετάσχει στην ίδρυση της οργάνωσης «Tax me now», ενός γερμανικού λόμπι που πιέζει για τη φορολόγηση του μεγάλου πλούτου και έχει μαχητική παρουσία στο Φόρουμ του Νταβός, που συγκεντρώνει κάθε Ιανουάριο την αφρόκρεμα των εκπροσώπων του μεγάλου κεφαλαίου διεθνώς.
Επέλεξε 50 συμπολίτες της από 16 έως 85 ετών από όλες τις κοινωνικές ομάδες για να συναποφασίσουν σε ποιους φορείς, σωματεία και κοινωνικές οργανώσεις έπρεπε να διατεθούν τα χρήματα.
Εργα, όχι λόγια
Η Τράουντε Ενγκελχορν-Ντε Βεκιάτο πέθανε το 2022. Είχε φτάσει η ώρα να περάσει η Μαρλίν από τη θεωρία στην πράξη. Και είναι αξιομνημόνευτο το ότι το έπραξε, για δύο λόγους. Πρώτον, επειδή το μερίδιο που της άφησε στη διαθήκη η ζάπλουτη γιαγιά της ήταν μόνο 25 εκατ. ευρώ. Δεύτερον, επειδή η ίδια η Μαρλίν ήταν μόνο 30 ετών – γεννήθηκε το 1992. Ποια τριαντάρα που κέρδιζε τη ζωή της εργαζόμενη ως διορθώτρια σε εκδοτική εταιρεία θα αρκούνταν σε δυόμισι εκατομμυριάκια ενώ θα μπορούσε να έχει 25 και να λύσει το οικονομικό πρόβλημα όχι μόνο το δικό της αλλά και των παιδιών και των εγγονιών της;
Ε, η Μαρλίν Ενγκελχορν έχει περάσει δύο χρόνια τώρα από τα λόγια στα έργα, με οργανωμένο σχέδιο και μέθοδο. Κατ’ αρχάς κάλεσε την αυστριακή κυβέρνηση να τη φορολογήσει, αλλά κάτι τέτοιο ήταν αδύνατο επειδή από το 2008 έχει καταργηθεί ο φόρος κληρονομιάς στη χώρα – οι συγκυβερνώντες Δεξιοί και Πράσινοι αρνούνται την επαναφορά του φόρου κληρονομιάς, μόνο το αντιπολιτευόμενο Σοσιαλιστικό Κόμμα τάσσεται υπέρ.
«Κέρδισα μια περιουσία, άρα και ισχύ, δίχως να έχω κάνει τίποτα γι’ αυτό. Είχα την τύχη να κερδίσω ένα λαχείο με τη γέννησή μου. Και το κράτος δεν θέλει να με φορολογήσει. Αν οι πολιτικοί αποτυγχάνουν να επιτελέσουν το έργο τους, αν αρνούνται να κάνουν τη δουλειά της αναδιανομής, τότε οι πολίτες θα πρέπει να αυτενεργήσουν» δήλωσε η ιδεαλίστρια Μαρλίν.
Τευτονική μεθοδικότητα
Πάραυτα έθεσε σε εφαρμογή το plan B, καλώντας με επιστολές της στην τύχη 10.000 αυστριακούς πολίτες να διατυπώσουν προτάσεις και ιδέες για το πού θα έπρεπε να δωρίσει η κληρονόμος τα 22,5 εκατ. ευρώ που της περισσεύουν. Από τις προτάσεις που έλαβε επέλεξε 50 συμπολίτες της από 16 έως 85 ετών από όλες τις κοινωνικές ομάδες και τα εννέα ομόσπονδα κρατίδια της Αυστρίας και επίσης 15 αναπληρωματικούς σε περίπτωση που κάποιοι από τους επιλεγέντες εν τέλει δεν ανταποκρίνονταν – είπαμε, είναι μεθοδική η κληρονόμος. Και την περίοδο από τον Μάρτιο έως τον Ιούνιο της χρονιάς που διανύουμε η ομάδα είχε εντατικές διαβουλεύσεις για να βρει λύσεις στο «πρόβλημα» διάθεσης των 22,5 εκατομμυρίων. Λύσεις με γνώμονα «τα συμφέροντα της κοινωνίας στο σύνολό της», όπως η ίδια η Μαρλίν είχε τονίσει.
Στις συναντήσεις που διοργανώθηκαν στο Ζάλτσμπουργκ και στις οποίες η Μαρλίν μετείχε ισότιμα δίχως κανένα δικαίωμα βέτο, έλαβαν μέρος επίσης ακαδημαϊκοί και εκπρόσωποι κοινωνικών οργανώσεων που επίσης είχαν κληθεί από την κληρονόμο. Σημειωτέον ότι καθένας από τους συμμετέχοντες έλαβε επιταγή 1.200 ευρώ για τα οδοιπορικά. Εν τέλει η ομάδα της Μαρλίν επέλεξε 77 φορείς, σωματεία και κοινωνικές οργανώσεις, όπου διένειμε ποσά από 40.000 ευρώ (σε μια πρωτοβουλία στατιστικών μελετών για την κλιματική κρίση) έως 1,6 εκατ. ευρώ (στην Αυστριακή Ομοσπονδία για την Προστασία της Φύσης).
«Μόδα» ο ακτιβισμός των κροίσων
Εδώ και χρόνια διάσημοι δισεκατομμυριούχοι, όπως ο Μπιλ Γκέιτς και ο Γουόρεν Μπάφετ, «επιστρέφουν μέρος της περιουσίας τους πίσω στην κοινωνία», όπως χαρακτηριστικά δηλώνουν. Οχι τόσο μέσω εφάπαξ φιλανθρωπικών χορηγιών (που ανέκαθεν συνήθιζαν οι πλούσιοι), αλλά μέσω της χρηματοδότησης θεσμών και ιδρυμάτων για την καταπολέμηση της παγκόσμιας φτώχειας και των επιδημιών. Την τελευταία 40ετία εξάλλου η έκρηξη του παγκόσμιου πληθυσμού σε συνδυασμό με τη μεγάλη συγκέντρωση του πλούτου σε όλο και λιγότερους έχουν δημιουργήσει συνθήκες πρωτοφανών εισοδηματικών ανισοτήτων στον πλανήτη και δεν είναι λίγοι εκείνοι που προειδοποιούν για τον κίνδυνο κοινωνικών εκρήξεων και βίαιων ανατροπών.
Μπορεί ο κοινωνικός ακτιβισμός των κροίσων να έχει γίνει ως έναν βαθμό μόδα, οι ειδικοί όμως θεωρούν ότι δίχως κεντρικό συντονισμό για την αναδιανομή του πλούτου ουσιαστικό αποτέλεσμα δεν θα υπάρξει. Πρόσφατα το Paris School of Economics εκτίμησε ότι ο πραγματικός συντελεστής άμεσων φόρων που επιβαρύνει τους περίπου 2.700 δισεκατομμυριούχους του πλανήτη κυμαίνεται από 0% έως 0,5%. Και όμως, αν οι υπερπλούσιοι φορολογούνταν με συντελεστή 2% όχι για την περιουσία αλλά για τα ετήσια εισοδήματά τους, θα συγκεντρώνονταν περί τα 250 δισ. δολάρια ετησίως. Ποσό «αρκετό για να εξαλειφθεί η απόλυτη φτώχεια, για να αμβλυνθούν οι εισοδηματικές ανισότητες και να αντιμετωπιστεί καλύτερα η κλιματική κρίση», όπως συμπέραινε προ μηνών σε έρευνά του το Φορολογικό Παρατηρητήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
