To παράδειγμα της Ισπανίας και της Πορτογαλίας ακολούθησε και η Κύπρος μηδενίζοντας σε βασικά είδη πρώτης ανάγκης τον συντελεστή ΦΠΑ, ανοίγοντας και πάλι την κουβέντα στην Ελλάδα για τον αν πρέπει να μειωθεί ο ΦΠΑ στα τρόφιμα και αν τελικά αυτή η μείωση θα περάσει στον τελικό καταναλωτή. Την ίδια στιγμή, στη χώρα μας, ο πληθωρισμός συνεχίζει την πτωτική πορεία του τους τελευταίους μήνες, με τις τιμές όμως στα τρόφιμα να διατηρούνται σε υψηλά επίπεδα σε σύγκριση με άλλα προϊόντα.
Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας εξαρχής είχε αρνηθεί να προχωρήσει σε μια καθολική μείωση των συντελεστών ΦΠΑ στα τρόφιμα και στα καύσιμα, υποστηρίζοντας ότι είναι μια σωστή επιλογή καθώς δεν θα επιφέρει ουσιαστική βοήθεια στην αντιμετώπιση του πληθωρισμού, ενώ το δημοσιονομικό κόστος θα είναι μεγάλο. Αρμόδιοι παράγοντες του υπουργείου Οικονομικών εκτιμούν ότι η όποια μείωση γίνει θα «χαθεί» στην εφοδιαστική αλυσίδα, γι’ αυτό και επέλεξαν να προχωρήσουν στοχευμένα στην ενίσχυση των νοικοκυριών μέσω των Fuel Pass για την ακρίβεια στα καύσιμα και του Market Pass για τις ανατιμήσεις στα τρόφιμα και σε άλλα είδη σουπερμάρκετ με αυστηρά εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια.
Από την πλευρά της αντιπολίτευσης, τόσο ο ΣΥΡΙΖΑ όσο και το ΠαΣοΚ έχουν ψηλά στην προεκλογική ατζέντα τους την άμεση μείωση των συντελεστών ΦΠΑ στα τρόφιμα αλλά και των Ειδικών Φόρων Κατανάλωσης στη βενζίνη και στο πετρέλαιο κίνησης και θέρμανσης.
Οι αποφάσεις στην Κύπρο
Η πολύ πρόσφατη απόφαση της κυπριακής κυβέρνησης ακολουθεί τις αποφάσεις τόσο της Ισπανίας όσο και της Πορτογαλίας και μάλιστα προχωράει και ένα βήμα παρακάτω, καθώς με διάταγμα που ενέκρινε το υπουργικό συμβούλιο τροποποιεί τη νομοθεσία για τον ΦΠΑ, επιβάλλοντας μηδενικό συντελεστή σε βασικά είδη, όπως είναι το ψωμί, το γάλα, τα αβγά, οι παιδικές τροφές, οι πάνες για τα μωρά, καθώς και σε προϊόντα για τη γυναικεία υγιεινή και σε πάνες ενηλίκων.
Οπως ανέφερε σε ανακοίνωσή του το κυπριακό υπουργείο Οικονομικών, το μέτρο αυτό είναι προσωρινού χαρακτήρα και θα ισχύσει από την ημερομηνία δημοσίευσης του διατάγματος μέχρι τις 31 Οκτωβρίου 2023. Ουσιαστικά δηλαδή για ένα εξάμηνο. Σύμφωνα με το κυπριακό υπουργείο Οικονομικών, σκοπός του μέτρου είναι η ανακούφιση των νοικοκυριών στην αντιμετώπιση των αυξημένων τιμών σε βασικά προϊόντα που οφείλονται σε εξωτερικούς παράγοντες λόγω των αυξήσεων που έχουν επέλθει διεθνώς και των συνεχών κρίσεων που ταλανίζουν τις οικονομίες και επηρεάζουν αρνητικά τις εφοδιαστικές αλυσίδες, ενώ το δημοσιονομικό κόστος για την εφαρμογή του εν λόγω μέτρου αναμένεται να ανέλθει σε περίπου 11 εκατομμύρια ευρώ.
Ισπανία και Πορτογαλία
Είχε προηγηθεί η απόφαση του ισπανού πρωθυπουργού στα τέλη του περασμένου έτους, σύμφωνα με την οποία από τις αρχές του 2023 μηδένισε τον ΦΠΑ για έξι μήνες σε βασικά είδη διατροφής, όπως ψωμί, αλεύρι, γάλα, αβγά, τυρί, φρούτα, λαχανικά και αρτοσκευάσματα. Ωστόσο πρέπει να σημειωθεί ότι ο ΦΠΑ στα συγκεκριμένα προϊόντα και πριν ήταν πολύ χαμηλά, δηλαδή στο 4%, ενώ στο μαγειρικό λάδι και στα ζυμαρικά μειώθηκε στο 5% από 10%. Στη χώρα μας ο ΦΠΑ στα τρόφιμα, πλην ορισμένων εξαιρέσεων που έχει μειωθεί προσωρινά στο 6%, είναι στο 13%. Γεγονός που σημαίνει ότι αν εφαρμοστεί συντελεστής 0%, το δημοσιονομικό κόστος θα ήταν πολύ υψηλότερο συγκριτικά με άλλες χώρες.
Σε μηδενισμό του συντελεστή ΦΠΑ σε βασικά είδη τροφίμων, όπως είναι τα φρούτα, τα λαχανικά, το κρέας, το λάδι, το ψάρι, προχώρησε από τα μέσα Απριλίου έως τα τέλη Οκτωβρίου και η Πορτογαλία, ενώ σε πολλά άλλα είδη πρώτης ανάγκης εφαρμόζει ΦΠΑ με συντελεστή 6%. Ο μέσος ετήσιος ρυθμός πληθωρισμού της Πορτογαλίας έφτασε το 7,8% το 2022, το υψηλότερο των τελευταίων 30 ετών, σύμφωνα με τη στατιστική υπηρεσία της χώρας.
Πάντως, στην Ισπανία ο πληθωρισμός αυξήθηκε στο 4,1% σε ετήσια βάση τον Απρίλιο, από 3,3% τον Μάρτιο, ενώ ο δομικός πληθωρισμός, ο οποίος εξαιρεί τις ασταθείς τιμές της ενέργειας και των τροφίμων, υποχώρησε στο 6,6%, από 7,5% που ήταν έναν μήνα νωρίτερα.
Κ. Μητσοτάκης: «Η μείωση θα “χαθεί” στην εφοδιαστική αλυσίδα»
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης σε πρόσφατη περιοδεία του δέχθηκε αίτημα από πολίτες να μειώσει τον ΦΠΑ (όχι μόνο στα τρόφιμα, γενικά) εφόσον είναι και πάλι κυβέρνηση. Ο ίδιος απάντησε ότι «ο ΦΠΑ μπορεί κάποια στιγμή να μειωθεί, μόνο όμως όταν είμαστε σίγουροι ότι αυτό δεν τινάζει στον αέρα τη δημοσιονομική σταθερότητα. Επίσης να ξέρετε, επειδή το έχω συζητήσει και με πολλούς ομολόγους μου στην Ευρωπαϊκή Ενωση, πολλές χώρες οι οποίες δοκίμασαν να μειώσουν τον ΦΠΑ για να συγκρατήσουν τις τιμές – έγινε στην Ισπανία – διαπίστωσαν ότι καμία επίπτωση δεν είχε στον πληθωρισμό επειδή πολύ απλά τα χρήματα έμειναν στους παραγωγούς και στην ίδια την παραγωγική αλυσίδα. Δεν είναι καθόλου δεδομένο ότι η μείωση του ΦΠΑ έχει αποτέλεσμα στις τελικές τιμές. Γι’ αυτό και δεν την επιλέξαμε. Και αντίθετα, επιλέξαμε να στηρίξουμε τους πολίτες με μία σειρά από εργαλεία – νομίζω ότι είχαν το αποτέλεσμά τους – και ταυτόχρονα να εντατικοποιήσουμε τους ελέγχους στην αγορά, ώστε να αποφύγουμε κάθε φαινόμενο αισχροκέρδειας».
Αλ. Τσίπρας: «Εχουμε μία κρατική αισχροκέρδεια»
Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξης Τσίπρας δήλωσε πρόσφατα ότι «έχουμε μία κρατική αισχροκέρδεια 4,5 δισ. ευρώ παραπάνω τα έσοδα του κράτους από έμμεσους φόρους το 2022. Σε όλες τις χώρες του κόσμου λόγω του τρομακτικού πληθωρισμού μειώθηκαν οι έμμεσοι φόροι. Οταν ήμουν πρωθυπουργός ο πληθωρισμός στη χώρα ήταν 1%. Δεν είχε κανένα νόημα να μπούμε στη λογική μείωσης του ΦΠΑ. Δεν είχαμε υπερέσοδα στα ταμεία από τους έμμεσους φόρους» και δεσμεύτηκε ότι το πρώτο μέτρο που θα φέρει αν γίνει πρωθυπουργός είναι η μείωση του ΦΠΑ στα τρόφιμα και η κατάργηση του ΕΦΚ στα καύσιμα.
