Πρώτα είναι η πόλη, η Ντόχα. Μια πρωτεύουσα με μεγάλες αντιθέσεις, με εντυπωσιακούς ουρανοξύστες που κανένας δεν μοιάζει με τον άλλο και περικυκλώνουν το παραλιακό μέτωπο. Οταν βραδιάζει, φωταγωγούνται με διαφορετικά χρώματα και μετατρέπουν αυτό το κομμάτι της πόλης σε ένα φουτουριστικό τοπίο. Μεγάλα εμπορικά κέντρα – το τελευταίο που χτίστηκε, έξω από το κέντρο, κόστισε 1 δισ. δολάρια και χρειάστηκαν 80 τεχνίτες για να φιλοτεχνήσουν επί οκτώ χρόνια τα περίτεχνα σκαλίσματα στα μάρμαρα της κεντρικής γκαλερίας, μιας πιστής αναπαράστασης της γκαλερίας Βιτόριο Εμανουέλε Β΄ στο Μιλάνο -, ακριβά αυτοκίνητα, νυχτερινή ζωή, χλιδή. Η πρωτεύουσα του Κατάρ θα μπορούσε να σβήνει στα απέραντα συγκροτήματα κατοικιών τα οποία νοικιάζουν οι μεγάλες εταιρείες για να στεγάζουν τους εκατοντάδες χιλιάδες μετανάστες που απασχολούν – μια άλλη πτυχή της ζωής στην Ντόχα – και από εκεί στην άμμο της ερήμου που την περιβάλλει. Η πόλη όμως συνεχίζει να αναπτύσσεται υιοθετώντας κάθε είδους καινοτομία εξαιτίας και της διοργάνωσης του Μουντιάλ του 2022.
Μετά έρχονται οι άνθρωποι. Πρόσχαροι, ευγενικοί, μια κοινωνία συντηρητική που παλεύει να συνδυάσει τις μουσουλμανικές παραδόσεις της με τον σύγχρονο κόσμο. Στον πρόσφατο ανασχηματισμό της κυβέρνησης, μια νέα γενιά πολιτικών και ανώτερων στελεχών, με καλές σπουδές και κοσμοπολίτικη νοοτροπία, τοποθετήθηκε σε θέσεις-κλειδιά προκειμένου να προωθήσει ένα ευρύ φάσμα μεταρρυθμίσεων, οικονομικών, θεσμικών και κοινωνικών, όπως είναι η αλλαγή της εργατικής νομοθεσίας προς όφελος των ξένων εργατών – για την οποία αντιδρούσε η Σαουδική Αραβία -, οι οποίοι χρειάζονταν την άδεια του εργοδότη για να φύγουν από τη χώρα. Επίσης όλο και περισσότερες γυναίκες προωθούνται στον κρατικό μηχανισμό.
Και τέλος είναι η «γειτονιά». Η περίπλοκη και πάντα ανήσυχη Μέση Ανατολή και ειδικότερα οι χώρες του Περσικού Κόλπου. Το Κατάρ απασχόλησε τη διεθνή ειδησεογραφία τις τελευταίες ημέρες εξαιτίας της απόφασής του να αποχωρήσει από τον OPEC (στον οποίο προσχώρησε το 1961, έναν χρόνο μετά τη σύστασή του) από την 1η Ιανουαρίου 2019. Η απόφαση αυτή αιφνιδίασε, καθώς πρόκειται για την πρώτη χώρα της Μέσης Ανατολής που αποφάσισε να εγκαταλείψει τον OPEC, στις αποφάσεις του οποίου ωστόσο είχε πολύ μικρή επιρροή. Από τα 30-40 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου που παράγει κάθε μέρα ο OPEC μόνο το 2% αντιστοιχεί στο Κατάρ, που είναι η 11η πετρελαιοπαραγωγός χώρα ανάμεσα στις 15 χώρες του Οργανισμού.
Αντιθέτως, το Κατάρ συγκαταλέγεται στις πρώτες χώρες παραγωγής φυσικού αερίου στον κόσμο, με αποθέματα που φτάνουν περίπου τα 900 τρισ. κ.π. και είναι τα τρίτα μεγαλύτερα διεθνώς μετά της Ρωσίας και του Ιράν, ενώ είναι η πρώτη χώρα στον κόσμο στην εξαγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG).
Η απόφαση της κυβέρνησης να αποχωρήσει από τον OPEC μοιάζει δικαιολογημένη και, παρότι το εμιράτο επιμένει πως η απόφαση καθορίστηκε αυστηρά από οικονομικά κριτήρια, οι περισσότεροι αναλυτές αναφέρονται στις πολιτικές περιπλοκές που ενδεχομένως να προκληθούν αν και άλλες μικρές χώρες του OPEC ακολουθήσουν το παράδειγμα της Ντόχα και στην αντίδραση της Ριάντ.
Στην Ντόχα όμως έχουν αποφασίσει να πάρουν τον δικό τους δρόμο. Η Λούλουα αλ Χατίρ, εκπρόσωπος του σεΐχη Μοχάμεντ μπιν Αμπντουλραχμάν αλ Θάνι, υπουργού Εξωτερικών και αναπληρωτή πρωθυπουργού του Κατάρ, δήλωσε κατηγορηματικά:
«Μετά το εμπάργκο το Κατάρ αποφάσισε να αλλάξει σελίδα, να διαφοροποιήσει την οικονομία του και να πάει πέρα από τον Περσικό Κόλπο».
Θα συνεχίσει να παράγει πετρέλαιο και φυσικό αέριο, με στόχευση στο LNG και στο GTL (μετατροπή του αερίου σε υγρά καύσιμα) – σε καύσιμα φιλικά στο περιβάλλον. Ηδη το Κατάρ είναι η δεύτερη χώρα σε εξαγωγή ηλίου. Τον Ιούνιο του 2017 έξι αραβικές χώρες (η Σαουδική Αραβία, η Αίγυπτος, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Υεμένη, η Λιβύη και το Μπαχρέιν) επέβαλαν εμπάργκο στο Κατάρ και διέκοψαν κάθε σχέση μαζί του, κατηγορώντας το ότι χρηματοδοτεί την τρομοκρατία. Η σχέση του με το Ιράν, με το οποίο μοιράζεται ένα γιγάντιο κοίτασμα φυσικού αερίου, έπαιξε επίσης τον ρόλο της.
Μην προσδοκώντας άμεση λύση στο εμπάργκο, το Κατάρ, αφού σταθεροποίησε τον τραπεζικό του τομέα και το νόμισμά του από τυχόν απόπειρες χειραγώγησής του, αποφάσισε να λύσει την πολιορκία των γειτόνων του και να ξεφύγει από την τροχιά της Ριάντ. Παρότι είναι ένα μικρό κράτος με έκταση 11.627 τετρ. χλμ. και πληθυσμό 2,6 εκατ. κατοίκους, διαθέτει οικονομική ισχύ και αυτή χρησιμοποιεί για να αναπτύξει τις σχέσεις του με άλλες χώρες πέραν του Περσικού Κόλπου και να διαφοροποιήσει την οικονομία του.
Μέσα στο 2018 χάραξε ζώνες ελεύθερου εμπορίου με γεναιόδωρα κίνητρα για τις επιχειρήσεις που θα θελήσουν να επενδύσουν στο εμιράτο: απαλλαγή από φόρους, υπαγωγή στο αγγλικό δίκαιο, 100% ιδιοκτησία της επιχείρησης, εύκολη αδειοδότηση, πρόσβαση σε ειδικευμένο εργατικό δυναμικό, έτοιμα για χρήση γραφεία, κ.ά.
Το νέο αεροδρόμιο, η Qatar Airways (ο εθνικός αερομεταφορέας που είναι ένας από τους μεγαλύτερους εμπορικούς αερομεταφορείς στον κόσμο), το λιμάνι και το υπό κατασκευή μετρό καθιστούν το Κατάρ ιδανικό για επενδύσεις σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο του Qatar Financial Center Γιουσέφ αλ Τζαΐντα και τον αναπληρωτή διευθύνοντα σύμβουλο της Free Zone Authority, Αμπντουλάχ αλ Μισνάντ. Μόνη προϋπόθεση η επιχείρηση να απασχολεί τουλάχιστον 15 εργαζομένους και να δραστηριοποιείται σε δύο αγορές. Μέχρι σήμερα 600 επιχειρήσεις, κυρίως από τον χρηματοπιστωτικό τομέα, κάνουν χρήση αυτού του ευνοϊκού καθεστώτος και η προσδοκία είναι τα έσοδα να αυξηθούν από 75 δισ. δολάρια σε 210 δισ. δολάρια στα επόμενα πέντε χρόνια. Η διαφοροποίηση με τους ανταγωνιστές στην περιοχή – Ντουμπάι, Αμπού Ντάμπι, Αμμάν, Κωνσταντινούπολη – είναι ότι το Κατάρ επενδύει στην τεχνολογία και προσφέρει ενεργειακή ασφάλεια.
Μοχλός ανάπτυξης το Μουντιάλ του 2022
Σημαντικός μοχλός για την ανάπτυξη και τη μεταρρύθμιση του Κατάρ είναι η διοργάνωση του Παγκόσμιου Κυπέλλου ποδοσφαίρου το 2022. Η κυβέρνηση της χώρας θέλει να παραδώσει τα στάδια δύο χρόνια νωρίτερα σε ένδειξη αξιοπιστίας. Η Ανώτατη Επιτροπή διοργάνωσης αυτού του σημαντικού αθλητικού γεγονότος συντονίζει τα πάντα, από τον σχεδιασμό των υποδομών, την ομαλή διεξαγωγή των αγώνων, τον εθελοντισμό, ακόμη και την ψυχαγωγία των φιλάθλων και των τουριστών. Επίσης σχεδιάζει την επόμενη μέρα, για να μη μετατραπούν τα στάδια σε κουφάρια, σε συνεργασία με τις τοπικές κοινωνίες με στόχο να αναμορφωθούν παράλληλα και οι γειτονιές που θα φιλοξενήσουν τα οκτώ στάδια. Η αρχιτεκτονική των σταδίων αντικατοπτρίζει την κουλτούρα του Κατάρ και ενσωματώνει καινοτομίες όπως οι κλιματιζόμενες θέσεις για τους θεατές. Εκτός από ένα, που δεν θα είναι μόνιμη κατασκευή και θα φτιαχτεί από κοντέινερ, τα υπόλοιπα σχεδιάστηκαν έτσι ώστε μετά το Μουντιάλ να προσαρμοστούν στις ανάγκες της ντόπιας ποδοσφαιρικής ζωής με καθίσματα που θα αφαιρεθούν και θα δοθούν ως δωρεά για την κατασκευή γηπέδων σε φτωχές χώρες. Στην Ανώτατη Επιτροπή απασχολούνται 300 άτομα, μεταξύ των οποίων και 15 Ελληνες, που προέρχονται είτε από την «Αθήνα 2004», όπως ο υπεύθυνος μάρκετινγκ Μιχαήλ Καλοειδάς, είτε είχαν σχέση με ποδοσφαιρικές Ομοσπονδίες.
Εργάζονται 5.000 Ελληνες
Στο Κατάρ εργάζονται περισσότεροι από 5.000 Ελληνες, κυρίως στον κατασκευαστικό τομέα (η Ντόχα πίσω από τη βιτρίνα είναι ένα τεράστιο γιαπί), αλλά όταν ερωτώνται οι επίσημοι για τη σχέση της χώρας με την Ελλάδα οι απαντήσεις ποικίλλουν. Υπάρχει η διπλωματική στάση, ότι πάντα οι δύο χώρες είχαν καλές σχέσεις οι οποίες δεν θα επηρεαστούν από την προσέγγιση του Κατάρ με την Τουρκία επειδή η Ντόχα δεν πιστεύει στην πολιτική πόλωση αλλά στον αμοιβαίο σεβασμό, υπάρχει όμως και η πιο κυνική και καχύποπτη με βάση το επενδυτικό ιστορικό του Κατάρ στη χώρα μας. Τίποτε όμως δεν εμποδίζει την προτίμηση των Καταριανών για τη Μύκονο, με την οποία υπάρχει απευθείας αεροπορική σύνδεση όλη τη θερινή σεζόν.
