Αρκετά κράτη-μέλη της ΕΕ έχουν καθιερώσει τα τελευταία έτη συνεχείς ελέγχους συναλλαγών (CTCs – Continuous Transactions Controls) με στόχο να αποκαλύψουν εστίες φοροδιαφυγής, να αυξήσουν τα έσοδα και να έχουν περισσότερο έλεγχο στα δεδομένα της οικονομίας τους. Ωστόσο, τα καθεστώτα CTC που έχουν υιοθετήσει αυτές οι χώρες δεν είναι ομοιογενή. Μέχρι στιγμής, η Ιταλία και προσφάτως η Γαλλία με την Πολωνία, με έναρξη εφαρμογής από το 2024 για τις δύο τελευταίες χώρες, είναι οι μόνες που έχουν λάβει παρέκκλιση από την Οδηγία του ΦΠΑ για τη θέσπιση υποχρεωτικής ηλεκτρονικής τιμολόγησης. Αλλες χώρες είναι σε συζητήσεις με την αρμόδια επιτροπή της ΕΕ, ενώ άλλες έχουν υιοθετήσει μια προσέγγιση ηλεκτρονικής αναφοράς η οποία αποφεύγει την ανάγκη αίτησης για παρέκκλιση, καθώς δεν επιβάλλει υποχρεωτικά την ηλεκτρονική τιμολόγηση.
Η ΕΕ αντιλαμβανόμενη τα ανωτέρω έχει ξεκινήσει σχέδιο δράσης, στο οποίο τονίζεται η ανάγκη χρήσης της τεχνολογίας από τις φορολογικές αρχές για την καταπολέμηση της φορολογικής απάτης, αλλά και προς όφελος των επιχειρήσεων.
Η χώρα μας έχει νομοθετήσει την παροχή ισχυρών κινήτρων ώστε να υιοθετήσουν οι επιχειρήσεις σε εθελοντική βάση την ηλεκτρονική τιμολόγηση, με πιο προβεβλημένο τη μείωση του χρόνου παραγραφής των χρήσεων κατά 1 ή 2 χρόνια, ανάλογα με την περίπτωση. Παράλληλα, έχει καθιερώσει τα ηλεκτρονικά βιβλία (που αποτελούν μιας μορφής CTC), δηλαδή την υποχρέωση των επιχειρήσεων να διαβιβάζουν τα δεδομένα των συναλλαγών τους στην πλατφόρμα mydata της ΑΑΔΕ, κάποια εκ των οποίων μάλιστα σε πραγματικό ή σχεδόν πραγματικό χρόνο.
Η εφαρμογή της ηλεκτρονικής τιμολόγησης και η παράλληλη τήρηση ηλεκτρονικών βιβλίων θα έχουν ως αποτέλεσμα την άμεση ενημέρωση της ΑΑΔΕ με τα δεδομένα των συναλλαγών που διενεργούνται στην οικονομία και θα της επιτρέψει να διενεργεί άμεσες, τάχιστες και στοχευμένες διασταυρώσεις, με στόχο τον περιορισμό της φοροδιαφυγής και την αποκάλυψη φορολογητέων εσόδων, βοηθώντας ταυτόχρονα στον καλύτερο προγραμματισμό και στόχευση του περαιτέρω ελεγκτικού έργου των φορολογικών αρχών. Κατά συνέπεια, οι «έξυπνες» διασταυρώσεις είναι το επόμενο βήμα και τα ηλεκτρονικά βιβλία σε συνδυασμό με την ηλεκτρονική τιμολόγηση αποτελούν τα μέσα συλλογής της απαραίτητης πληροφορίας.
Οι εν λόγω διασταυρώσεις όμως μπορεί να αποφέρουν οφέλη και για τις επιχειρήσεις αν χρησιμοποιηθούν σωστά και σε συνδυασμό πιθανώς με άλλες δράσεις που μπορούν να αναληφθούν εντός της κάθε επιχείρησης. Για παράδειγμα, οι ίδιες οι επιχειρήσεις θα μπορούσαν να προβαίνουν εκ των προτέρων σε διασταυρώσεις από μόνες τους, προκειμένου να είναι βέβαιες ότι οι φορολογικές δηλώσεις που υποβάλλουν αντικατοπτρίζονται στα δεδομένα που έχει η φορολογική αρχή για αυτές βάσει των διαβιβάσεων που έχουν γίνει. Περαιτέρω, θα μπορούσαν τα φορολογικά τους δεδομένα που διαβιβάζουν για σκοπούς CTC ή/και περιλαμβάνονται στις φορολογικές τους δηλώσεις να τα χρησιμοποιούν και οι ίδιες, αφού τα επεξεργαστούν κατάλληλα, δημιουργώντας τα λεγόμενα «Tax Analytics», που βοηθούν σε συνδυασμό και με άλλα τεχνολογικά εργαλεία στη μεγαλύτερη δυνατότητα εσωτερικού ελέγχου από τις ίδιες τις εταιρείες, στην ορθή και έγκαιρη λήψη αποφάσεων, αλλά και στον καλύτερο φορολογικό σχεδιασμό εν γένει.
Σπύρος Βαμβακούσης, Partner Tax & Legal Deloitte
