Ο Μάριο Ντράγκι παρέδωσε την περασμένη εβδομάδα την πολυαναμενόμενη έκθεσή του για τις μεγάλες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρώπη, για το ορατό πια έλλειμμα ανταγωνιστικότητας και παραγωγικότητας έναντι των ΗΠΑ και της Κίνας, το οποίο, αν δεν καλυφθεί εγκαίρως, θα βυθίσει τη Γηραιά Ηπειρο σε συνθήκες μαρασμού και διαρκούς υποχώρησης.

Ο άλλοτε επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και αποφασιστικός διαχειριστής της μεγάλης χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008 – κατά πολλούς διασώστης του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος και του ευρώ –, πρόσωπο υψηλού κύρους, που προετοίμαζε επί έναν ολόκληρο χρόνο την πολυσήμαντη έκθεσή του, έστειλε ηχηρό προειδοποιητικό μήνυμα προς τις ευρωπαϊκές αρχές και κυβερνήσεις, εκκινώντας από τη βασική διαπίστωση ότι η Ευρώπη έχει μείνει πίσω και η παραγωγικότητα και η ανταγωνιστικότητά της έχουν υποχωρήσει δραματικά εξαιτίας της έλλειψης επενδύσεων, δημόσιων και ιδιωτικών.

Γενναίες αποφάσεις

Για τον «σούπερ Μάριο», το επενδυτικό έλλειμμα και κενό εντοπίζεται χρονικά στη μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 περίοδο. Στην τελευταία δεκαπενταετία η κατακερματισμένη πολιτικά και οικονομικά Ευρώπη ξέμεινε από ιδέες και δυνάμεις, δεν μπόρεσε να παρακολουθήσει τα άλματα προόδου στους τομείς των νέων τεχνολογιών και της καινοτομίας που σημείωσαν οι μεγάλοι παγκόσμιοι ανταγωνιστές της και πλέον έχει φτάσει σε οριακό σημείο, η υπέρβαση του οποίου απαιτεί γενναίες πολιτικές και μεγάλες αποφάσεις, τις μόνες που κατ’ αυτόν μπορούν να αλλάξουν την πορεία των πραγμάτων.

Ουσιαστικά εκτιμά ότι η Ευρώπη για πρώτη φορά μετά την εποχή του Ψυχρού Πολέμου αντιμετωπίζει πρόκληση επιβίωσης, οι ρυθμοί ανάπτυξης είναι περιορισμένοι, το διαθέσιμο εισόδημα των πολιτών της υπολείπεται δραματικά του αντίστοιχου των Αμερικανών, που πλέον είναι διπλάσιο των Ευρωπαίων.

Αγκυλώσεις

Εντοπίζει το πρόβλημα στις ζώνες της καινοτομίας, στις υψηλές τιμές της ενέργειας, ιδιαιτέρως μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, που επέβαλε πολιτικές ενεργειακής μετάβασης, στην υποτυπώδη άμυνα και στην ευθεία εξάρτηση από τις ΗΠΑ, αλλά και στη γραφειοκρατία των Βρυξελλών, που διακρίνεται για την υπερπαραγωγή δεσμευτικών κανόνων και κανονισμών οι οποίοι εμποδίζουν τις επενδύσεις και καθιστούν το ευρωπαϊκό περιβάλλον σχεδόν αντιπαραγωγικό.

Με άλλα λόγια, ο ιταλός τραπεζίτης και πολιτικός δεν περιορίζεται σε διαπιστώσεις αμιγώς οικονομικού περιεχομένου παρά διεισδύει στις αγκυλώσεις του ευρωπαϊκού συστήματος, ζητεί κατάργηση της ομοφωνίας και ουσιαστικά θέτει με ένταση το ζήτημα εμβάθυνσης της ευρωπαϊκής ενοποίησης, η οποία καθυστερεί χαρακτηριστικά. Ετσι προκρίνει ένα θηριώδες πακέτο επενδύσεων, ύψους 800 δισ. ευρώ τον χρόνο, ένα νέο Σχέδιο Μάρσαλ, ικανό να επαναφέρει την Ευρώπη σε τροχιά ταχείας ανάπτυξης και ανάκτησης του χαμένου εδάφους.

Για τη χρηματοδότησή τους εισηγείται την ανάληψη κοινού ευρωπαϊκού χρέους μέσω της έκδοσης ευρωπαϊκών ομολόγων, η οποία επιβάλλεται να συνοδευθεί από ταχεία ανάπτυξη των ευρωπαϊκών κεφαλαιαγορών και την ακόμη πιο δυναμική ανάπτυξη της ενιαίας ευρωπαϊκής τραπεζικής αγοράς.

Ευρείας αποδοχής

Ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας χαρακτηρίζει την έκθεση Ντράγκι σημαντικό ντοκουμέντο για το μέλλον της Ευρώπης, το οποίο κατ’ αυτόν τυγχάνει ευρείας αποδοχής, παρά τις πρώτες επιφυλάξεις και τις αρνητικές αντιδράσεις Γερμανών και Ολλανδών, οι οποίοι οχυρώνονται πίσω από τις συντηρητικές αντιλήψεις τους περί πιστωτικών κινδύνων. Ο κ. Στουρνάρας απαντά σε αυτές τις πρώτες αντιρρήσεις των πλουσίων του Βορρά σημειώνοντας ότι περισσεύει ρευστότητα στην Ευρώπη και στον κόσμο ευρύτερα, ικανή να χρηματοδοτήσει αυτή τη γενναία στροφή αναγέννησης της Γηραιάς Ηπείρου.

Και υπενθυμίζει ότι στον καιρό της πανδημίας έγινε το πρώτο βήμα, η Ευρώπη δανείστηκε για κοινούς σκοπούς, που επέτρεψαν την ευχερέστερη διαχείριση της υγειονομικής κρίσης αλλά και τα ψηφιακά άλματα που τη συνόδευσαν. Ο έλληνας κεντρικός τραπεζίτης υπογραμμίζει επίσης την ανάγκη ενίσχυσης της ευρωπαϊκής ενοποίησης κόντρα στον σημερινό ευρωπαϊκό κατακερματισμό, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα τις απαιτήσεις που δημιουργούν στον τομέα της άμυνας και της ενέργειας οι διαμορφωθείσες μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία απειλητικές για την Ευρώπη γεωπολιτικές συνθήκες.

Επιπλέον αποδίδει εξαιρετική σημασία στις προτάσεις Ντράγκι για την επένδυση στους ανθρώπους, κυρίως μέσω της ενίσχυσης και ανακατεύθυνσης των εθνικών εκπαιδευτικών συστημάτων. «Εχουμε ανάγκη από πρόσωπα με ανεπτυγμένες δεξιότητες και ξεχωριστές ειδικεύσεις στις νέες τεχνολογίες, στις εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης, σε όλα εκείνα τα προσόντα που ενισχύουν την παραγωγικότητα και ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών οικονομιών» τονίζει χαρακτηριστικά, ελπίζοντας ότι οι ευρωπαϊκές αρχές και κυβερνήσεις θα συντονιστούν προς αυτή την κατεύθυνση.

Οι επιχειρηματίες

Εχει ενδιαφέρον πάντως το γεγονός ότι η έκθεση Ντράγκι έτυχε θετικής υποδοχής από την εγχώρια επιχειρηματική κοινότητα. Ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών επικροτεί την έκθεση του ιταλού τραπεζίτη και πολιτικού, σημειώνοντας ότι η ευρωπαϊκή ανταγωνιστική υστέρηση αποτελεί μια δύσκολη πραγματικότητα που βιώνουν οι ευρωπαϊκές και ελληνικές επιχειρήσεις τα τελευταία χρόνια, συμμεριζόμενος την ανάγκη μιας μεγάλης επενδυτικής κινητοποίησης προκειμένου να αντιστραφεί αυτή η πτωτική πορεία. Οι υπεύθυνοι του ΣΕΒ ευελπιστούν ότι η έκθεση θα αποτελέσει τη βάση για μια βιομηχανική στρατηγική με όραμα και θαρραλέες πολιτικές που θα επιτρέψει στην Ευρώπη να παραμείνει ανταγωνιστική απέναντι στους μεγάλους και διαρκώς εξελισσόμενους παγκόσμιους ανταγωνιστές της.

Προς επίρρωση των διαπιστώσεων της έκθεσης Ντράγκι ο ΣΕΒ σημειώνει ότι η ευρωπαϊκή οικονομία αντιστοιχεί στο 50% εκείνης των ΗΠΑ, ενώ μόλις προ δεκαπέντε ετών ήταν σχεδόν ίσες. Υπογραμμίζει μάλιστα ότι οι επενδύσεις που προκρίνει ο Ντράγκι ισοδυναμούν με το 4,5% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ, κατά πολύ υψηλότερο ακόμη και από το Σχέδιο Μάρσαλ για την ανοικοδόμηση της Ευρώπης μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Θετική απήχηση

Ο Ευάγγελος Μυτιληναίος επίσης με ανάρτησή του στα κοινωνικά δίκτυα σημειώνει ότι «σε αντίθεση με πολλές προτάσεις θεωρητικών οικονομολόγων στις Βρυξέλλες που έχουν απομακρυνθεί από την πραγματικότητα, πολλές από τις προτάσεις της έκθεσης Ντράγκι θα έχουν θετική απήχηση στην αγωνιζόμενη βιομηχανία». Ο ίδιος τη χαρακτηρίζει «επείγουσα έκκληση», προσθέτοντας ότι η Ευρώπη δεν έχει την πολυτέλεια να την αντιμετωπίσει «ως εφήμερη φωτοβολίδα». Στέκεται ιδιαιτέρως στα αποφασιστικά μέτρα για τις ενεργοβόρες βιομηχανίες, όπως και στις αναφορές για τις κρίσιμες πρώτες ύλες, τις αγορές, τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας και την άμυνα, με σημαντικότερο ότι «οι προτάσεις της έκθεσης απαιτούν επανεξέταση της μακροχρόνιας αντιαναπτυξιακής και αντιβιομηχανικής νοοτροπίας, η οποία μας οδήγησε εδώ που βρισκόμαστε σήμερα».

Οπως και να έχει, ο Μάριο Ντράγκι έθεσε επί τάπητος το πρόβλημα της ευρωπαϊκής υστέρησης. Μένει τώρα στις κυβερνήσεις και στις ευρωπαϊκές αρχές να αναλάβουν δράση. Αν δεν το πράξουν εγκαίρως και οι Βορειοευρωπαίοι μείνουν εγκλωβισμένοι στα συντηρητικά δόγματά τους, η Ευρώπη θα φθίνει για να περιπέσει σε συνθήκες αργού θανάτου…