Οι «κυνηγοί της ευκαιρίας» και η «αγορά από δεύτερο χέρι» ανέκαθεν υπήρχαν. Αλλά η κουλτούρα του καταναλωτισμού που κυριάρχησε κατά το δεύτερο ήμισυ του 20ού αιώνα ήταν διαφορετική: η αγορά ενός διαρκούς καταναλωτικού αγαθού σήμαινε εννοιολογικά και πρακτικά την απόκτηση του «τελευταίου μοντέλου», κατά τεκμήριο πιο εξελιγμένου και πιο μοντέρνου. Ηρθε όμως στις αρχές του 21ου αιώνα η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, προέκυψαν εσχάτως η πανδημία, ο πόλεμος, η ενεργειακή κρίση με τον συνεπαγόμενο πληθωρισμό και την ακρίβεια, συνδυάστηκαν τα δεινά αυτά με την ολοένα και μεγαλύτερη περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση των καταναλωτών και το αποτέλεσμα ήταν να αρχίσει να αμφισβητείται άρδην η θεμελιώδης αρχή, η πεμπτουσία του καταναλωτισμού: το πέταμα στα σκουπίδια.

Στάση ζωής

Επιγραμματικά θα έλεγε κανείς ότι το «δεύτερο χέρι» και η «κουλτούρα της επιδιόρθωσης και επαναχρησιμοποίησης» άρχισαν να αναπτύσσονται στη Δύση από ανάγκη. Από τα θύματα της κρίσης. Στη συνέχεια όταν άρχισαν περισσότεροι να συνειδητοποιούν την κλιματική αλλαγή έγιναν «άποψη» και στάση ζωής.

Το status και η επιδραστικότητα όσων στράφηκαν στα μεταχειρισμένα αγαθά συνετέλεσαν ώστε η άποψη να μετεξελιχθεί σε μόδα. Ετσι το εμπόριο από δεύτερο χέρι αναπτύχθηκε σχεδόν κατά 15% το 2021, με διπλάσιο ρυθμό όσο η παραδοσιακή αγορά λιανικών πωλήσεων. Πρόκειται για το υψηλότερο ιστορικά ποσοστό ανάπτυξης του κλάδου, σύμφωνα με την ετήσια αναφορά της OfferUP για το 2022.

Το σημαντικό της έρευνας είναι ότι δεν αφορά την ευρωπαϊκή αγορά, στην οποία εκ παραδόσεως πολλοί καταναλωτές ψάχνουν ευκαιρίες ή παλαιά αντικείμενα όχι ως συλλέκτες αλλά για καθημερινή χρήση – στη Γαλλία ανέκαθεν παρατηρούνταν κοσμοσυρροή όταν «άδειαζε μια σοφίτα» (vide grenier).

Η έρευνα της OfferUp αφορά τους αμερικανούς καταναλωτές, τους διάσημους για τη νοοτροπία της «μιας χρήσης» που τους διακατέχει. Και έδειξε η έρευνα ότι πέρυσι το 82% των Αμερικανών (μιλάμε για 272 εκατ. καταναλωτές) αγόρασαν από δεύτερο χέρι ή πούλησαν δικά τους αντικείμενα. Ως επί το πλείστον ηλεκτρονικές συσκευές, έπιπλα, οικιακά είδη, αθλητικό εξοπλισμό και βεβαίως ενδύματα. Η OfferUp προβλέπει ανάπτυξη του κλάδου κατά 80% την επόμενη πενταετία, ώστε να φτάσει σε τζίρο τα 289 δισ. δολάρια ετησίως.

Από στίγμα, αρετή

Το βασικό κίνητρο για τους περισσότερους καταναλωτές από δεύτερο χέρι είναι η φτήνια. Σύμφωνα με έρευνα της CouponFollow, γλιτώνουν περίπου 150 δολάρια το μήνα ή 1.769 ευρώ ετησίως κατά μέσον όρο. Σημαντικά κίνητρα αποτελούν όμως η βιωσιμότητα και η δυσκολία να βρει και να αποκτήσει κανείς πολυτελή προϊόντα υψηλής αξίας.

«Οταν ξεκίνησα τη δουλειά αυτή, εθεωρείτο κοινωνικό στίγμα η αγορά μεταχειρισμένων αντικειμένων. Το στίγμα αυτό σήμερα μετατράπηκε σε αρετή» δήλωσε στο CNBC ο Μπρετ Χιφς, διευθύνων σύμβουλος της Winmark, που ελέγχει τις αλυσίδες καταστημάτων Plato’s Closet, Once Upon a Child και Play It Again Sports.

«Κάποιες φορές η αγορά από δεύτερο χέρι είναι ο μοναδικός τρόπος για να αποκτήσεις ένα ζευγάρι παπούτσια Air Jordan ή μια τσάντα Chanel. Πρόκειται για αγαθά για τα οποία κάποιοι πληρώνουν όσο-όσο» δήλωσε ο εκτελεστικός διευθυντής της τράπεζας Wells Fargo Ανταμ Ντέιβις.

Είναι, εξάλλου, οι πλέον ευκατάστατοι οικονομικά εκείνοι που κυνηγούν ευκαιρίες από δεύτερο χέρι. Είναι βέβαια και οι νεότεροι σε ηλικία καταναλωτές, κυρίως οι έφηβοι που έχουν έτσι τη δυνατότητα να αλλάζουν ντύσιμο και αξεσουάρ κάθε βδομάδα. «Πουλάμε αμέτρητα ζευγάρια μεταχειρισμένα αθλητικά παπούτσια σε γυμνασιόπαιδα» ομολογεί ο Χιφς.

Το Περιβάλλον

«Σε κάθε περίπτωση, οι εύποροι καταναλωτές είναι οι μπροστάρηδες στην επανάσταση του μεταχειρισμένου» δηλώνει ο διευθύνων σύμβουλος του ηλεκτρονικού καταστήματος επαναπωλήσεων FloorFound Κρις Ρίχτερ.

«Περισσότερο ενημερωμένοι για τα περιβαλλοντικά, έχουν ως κίνητρο την αξία του αντικειμένου και τη φροντίδα να ψωνίζουν με πιο βιώσιμο τρόπο» πρόσθεσε. Σύμφωνα με έρευνα της FloorFound εξάλλου, οι 9 στους 10 καταναλωτές με ετήσιο εισόδημα άνω των 175.000 δολαρίων δηλώνουν ότι αγόρασαν κάτι από δεύτερο χέρι την προηγούμενη χρονιά.

Μεγάλοι παίκτες μπαίνουν στην αγορά

Υπηρεσίες επιδιόρθωσης, μεταπώλησης και δωρεάς ενδυμάτων θα προσφέρει εντός του Νοεμβρίου στη βρετανική αγορά η Zara, στα καταστήματά της και διαδικτυακά. Η θυγατρική επωνυμία ενδυμάτων και αξεσουάρ του γιγαντιαίου ισπανικού ομίλου Inditex θα αντικαθιστά κουμπιά και φερμουάρ, θα αποκαθιστά ραφές και θα επιδιορθώνει ρούχα Zara, ανεξαρτήτως του χρόνου αγοράς τους.

Οι βρετανοί καταναλωτές θα έχουν τη δυνατότητα να μεταπωλούν και να αγοράζουν μεταχειρισμένα ρούχα, ενώ θα μπορούν επίσης να δωρίζουν (όχι μόνο Zara) για φιλανθρωπικούς σκοπούς. Στόχος είναι «να καταστεί η βιομηχανία της γρήγορης μόδας πιο βιώσιμη, καθώς η κλωστοϋφαντουργία ευθύνεται για το 10% των παγκόσμιων εκπομπών άνθρακα» σημειώνει η Inditex.