Ενα εξαιρετικά φιλόδοξο στρατηγικό σχέδιο για την ανάπτυξη της τεχνολογίας αιχμής των ημιαγωγών (chips) στη χώρα μας βρίσκεται σε εξέλιξη από το υπουργείο Ανάπτυξης. Κεντρικός στόχος του οποίου είναι στα επόμενα πέντε χρόνια να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις, μέσω κινήτρων και ξεχωριστών πολιτικών, ώστε η Ελλάδα να εξελιχθεί σε επενδυτικό προορισμό και νησίδα καινοτομίας στον σχεδιασμό ημιαγωγών (chips design) και να αποτελέσει μια ισχυρή ψηφιακή βάση στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Οπως εξηγεί ο αρμόδιος υπουργός κ. Κ. Σκρέκας, το έναυσμα για την υιοθέτηση του συγκεκριμένου φιλόδοξου σχεδίου προσέφερε η πρόσφατη στις 13 Σεπτεμβρίου του 2023 έγκριση και εφαρμογή του ευρωπαϊκού κανονισμού για τα μικροκυκλώματα με την κωδική ονομασία «Chip Act». Η ανάγκη για την ανάπτυξη του συγκεκριμένου τομέα ανεδείχθη στον καιρό της πανδημίας και μετέπειτα με τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, όταν διαταράχθηκαν οι εφοδιαστικές αλυσίδες και διαπιστώθηκε το εύρος της τεχνολογικής εξάρτησης για Αμερικανούς και Ευρωπαίους από την Ασία. Υπό την πίεση του πλήθους των ελλείψεων, με σοβαρές συνέπειες στην παραγωγή τεχνολογικών αγαθών, ετέθη με επιτακτικό τρόπο ζήτημα δημιουργίας νέων ολοκληρωμένων αλυσίδων αξίας σε Αμερική και Ευρώπη, από τις πρώτες ύλες, τον σχεδιασμό και την ανάπτυξη ημιαγωγών μέχρι και την παραγωγή τελικών καταναλωτικών προϊόντων.

Κίνητρα και πολιτικές

Πρώτος ο αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν νομοθέτησε και εισήγαγε ειδικό μηχανισμό κινήτρων και πολιτικών για τους ημιαγωγούς και ακολούθησε η Ευρωπαϊκή Ενωση. Η Βραζιλία επίσης προχώρησε πρόσφατα στην εφαρμογή συγκεκριμένων πολιτικών προκειμένου να σπάσει το μονοπώλιο της Ταϊβάν και της Νότιας Κορέας στην παραγωγή ημιαγωγών.

Ως γνωστόν, οι ημιαγωγοί, τα περίφημα chips, είναι τα απαραίτητα δομικά στοιχεία των ψηφιακών και ψηφιοποιημένων αγαθών που πλέον χρησιμοποιούνται ευρέως από πολίτες, κυβερνήσεις και επιχειρήσεις. Από τα έξυπνα τηλέφωνα και τα αυτοκίνητα μέχρι κρίσιμες εφαρμογές και υποδομές για περίθαλψη, ενέργεια, άμυνα, επικοινωνίες, ραδιοφωνικούς συνδέσμους, δορυφόρους και βιομηχανικό εξοπλισμό, οι ημιαγωγοί κατέχουν εξέχουσα σημασία στη σύγχρονη ψηφιακή οικονομία.

Ο προαναφερόμενος ευρωπαϊκός κανονισμός, που αξιοποιεί το υπουργείο Ανάπτυξης, ευνοεί τη μεταφορά γνώσης από το εργαστήριο στην παραγωγή, προωθεί την εκβιομηχάνιση των καινοτόμων τεχνολογιών από τις επιχειρήσεις και προσφέρει δυνατότητες για την προσέλκυση επενδύσεων και την ενίσχυση της παραγωγής ημιαγωγών, ακόμη και τρέχουσας τεχνολογίας, με ολοκληρωμένες εγκαταστάσεις παραγωγής και ανοιχτά χυτήρια, τα οποία και θα είναι τα πρώτα του είδους στην Ευρώπη, με σκοπό να υποστηρίξουν επαρκώς την ασφάλεια των προμηθειών και την ανθεκτικότητα του ψηφιακού οικοσυστήματος στην Ευρώπη.

Είκοσι νεοφυείς επιχειρήσεις

Οπως εξηγεί ο υπουργός Ανάπτυξης, η Ελλάδα επικεντρώνεται κυρίως στα στάδια της εξεύρεσης και εξασφάλισης πρώτων υλών (π.χ. γάλλιο από βωξίτες και αλουμίνα), στα στάδια έρευνας και ανάπτυξης νέων δομών και στο στάδιο του βιομηχανικού design νέων δομών ημιαγωγών και εφαρμογών και πολύ λιγότερο στον τομέα της παραγωγής που απαιτεί κινητοποίηση τεράστιων πόρων, ύψους 5-10 δισ. ευρώ. Το ενδιαφέρον είναι ότι στον κλάδο του σχεδιασμού ημιαγωγών στη χώρα μας δραστηριοποιούνται περίπου είκοσι νεοφυείς επιχειρήσεις, οι οποίες φιλοδοξούν να πρωταγωνιστήσουν όχι μόνο στην ευρωπαϊκή μα και στην παγκόσμια αγορά.

Ανάμεσά τους βρίσκονται αμιγώς ελληνικές εταιρείες, θυγατρικές ξένων από διάφορες χώρες του κόσμου και ελληνικές στις οποίες συμμετέχουν ισχυρά διεθνικά σχήματα. Σημαντική είναι η δραστηριοποίηση οχτώ από αυτές στη σχεδίαση chips, τριών στη σχεδίαση ΙΡ βιβλιοθηκών, ενώ υπάρχουν και εταιρικά σχήματα που εξειδικεύονται στη σχεδίαση ημιαγωγών για μοντέρνες μπαταρίες. Το 90% των εταιρειών ημιαγωγών και μικροηλεκτρονικής είναι μέλη της ΗΕΤΙΑ (Hellenic Emerging Technologies Industry Association), η οποία έχει πάνω από 50 βιομηχανικά μέλη και απασχολούν αθροιστικά περίπου 2.000 άτομα σε θέσεις υψηλής αξίας.

Πόροι και δυνατότητες

Σήμερα στην Ελλάδα υπάρχει μια πιλοτική γραμμή για παραγωγή κυκλωμάτων κυρίως στον τομέα των radar. Επίσης υπάρχει πρόταση για τη δημιουργία μιας πιλοτικής γραμμής στην Κρήτη στην τεχνολογία της ετερογενούς ολοκλήρωσης και στην ανάπτυξη της τεχνολογίας πυριτίου, της φωτονικής και των αισθητήρων. Σχετικά με το design υπάρχει εδώ και έξι χρόνια σημαντική ελληνική συμμετοχή στην πρωτοβουλία του Ευρωπαϊκού Επεξεργαστή, ενώ σύντομα αναμένονται αποτελέσματα για τη δημιουργία πιλοτικού chip με προηγμένη τεχνολογία, το οποίο θα χρησιμοποιηθεί στα Κέντρα των Υπερυπολογιστών της Ευρώπης.

Το υπουργείο Ανάπτυξης σκοπεύει να διαθέσει περίπου 100 εκατ. ευρώ προκειμένου να υποστηρίξει τον κλάδο και ιδιαιτέρως να συμβάλει στην εκπαίδευση και παραμονή στη χώρα εξειδικευμένου προσωπικού στους ημιαγωγούς. Οπως υπογραμμίζει ο κ. Σκρέκας, «απόλυτος σκοπός μας στη δεδομένη στιγμή είναι να προσφέρουμε πόρους και δυνατότητες ώστε να αποκτήσει η χώρα ένα οικοσύστημα ημιαγωγών, ικανό να σχεδιάζει αρχικώς και μετέπειτα να επεκταθεί στην ανάπτυξη πολιτικών γραμμών παραγωγής».

Δημιουργία data center

Οπως και να έχει, σκοπός είναι να εξελιχθεί η Ελλάδα σε ένα ψηφιακό Hub στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο και να μπει δυναμικά στον κύκλο της ψηφιακής οικονομίας. Δεν είναι πάντως αδιάφορο το γεγονός ότι αυξάνεται συνεχώς το ενδιαφέρον για δημιουργία data center στην Ελλάδα. Σύμφωνα με μελέτη της Rescarche And Markets, η χώρα μας αναμένει περισσότερα από 1,2 δισ. δολάρια μέχρι το 2028 σε data center καταγράφοντας ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 8,8%. Η ανάπτυξη της συγκεκριμένης αγοράς αναμένεται αλματώδης, καθώς τα data center θα φθάσουν τα 24 μετατρέποντας την Ελλάδα σε κόμβο μεταφοράς δεδομένων συνδέοντας την Αφρική, τη Μέση Ανατολή και την Ασία με την Ευρώπη. Διεθνείς κολοσσοί όπως η Digital Realty διευρύνουν το αποτύπωμά τους στην Ελλάδα, υλοποιώντας ένα από τα μεγαλύτερα επενδυτικά πλάνα στην περιοχή της Ευρώπης, της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής. Ηδη η εταιρεία έχει ολοκληρώσει το τρίτο κέντρο στην Αθήνα, ενώ στην τελική ευθεία βρίσκονται τα Athens 4 και 5, ενώ το 2025 θα έχει ολοκληρωθεί το πρώτο στο Ηράκλειο της Κρήτης.

Η Microsoft επίσης σχεδιάζει τη δημιουργία τριών data center στην Αττική, η Google άλλων τριών, που εκτιμάται ότι θα αποφέρουν 2,2 δισ. ευρώ στην ελληνική οικονομία και θα δημιουργήσουν περίπου 20.000 θέσεις εργασίας μέχρι το 2030. Επίσης η Amazon έχει ανακοινώσει ότι σκοπεύει να αποκτήσει παρουσία στην Ελλάδα δημιουργώντας τοπικές ζώνες cloud, οι οποίες μειώνουν τον χρόνο απόκρισης εφαρμογών. Επιπλέον, η Lancom έχει επενδύσει 20 εκατ. ευρώ για τρία κέντρα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη και ετοιμάζει νέο στην Κρήτη το 2024. Και πολλές άλλες που εκτιμούν ότι η Ελλάδα προσφέρεται για τέτοιου τύπου επενδύσεις.