Στη δίνη ενός φαύλου κύκλου υψηλού πληθωρισμού, κινδύνου ύφεσης και κρίσης χρέους, λόγω της αύξησης των επιτοκίων, αλλά και χρηματοπιστωτικού κραχ κινούνται ΗΠΑ, Ευρώπη και ορισμένες αναπτυγμένες και αναδυόμενες οικονομίες, τονίζει ο διεθνώς γνωστός οικονομολόγος Νουριέλ Ρουμπινί στη συνέντευξή του στο «Βήμα».
Ο αναλυτής που έχει αποκτήσει το προσωνύμιο Dr Doom (Δόκτωρ Καταστροφή) εξαιτίας των ζοφερών του συνήθως προβλέψεων μιλάει ακόμη για τις μεγάλες μη οικονομικές απειλές που αντιμετωπίζει η Ευρώπη, αλλά εκπλήσσει με τις θετικές εκτιμήσεις του για την Ελλάδα, για την οποία δηλώνει ότι παραδόξως δεν ανησυχεί.
Το «τρίλημμα»
«Καθώς οι κεντρικές τράπεζες αντιμετωπίζουν τον πληθωρισμό, τα επιτόκια που πληρώνουν δανειολήπτες, τράπεζες, κράτη αυξάνονται, κάτι που μπορεί να προκαλέσει αθέτηση χρέους και πτωχεύσεις για κάθε είδους οντότητα, ιδιωτική ή κρατική, σε χώρες με υψηλό χρέος. Οι δανειστές αντιμετωπίζουν υψηλότερα επιτόκια, οι πιστωτές έχουν χαμηλότερης αξίας περιουσιακά στοιχεία, δημιουργείται έτσι χρηματοπιστωτική αστάθεια και μια κατάσταση που ονομάζω «τρίλημμα». Είμαστε στην αρχή ενός φαύλου κύκλου υψηλού πληθωρισμού, κινδύνου ύφεσης, κινδύνου κρίσης χρέους, λόγω της αύξησης των επιτοκίων, και χρηματοπιστωτικού κραχ που αντιμετωπίζουν οι ΗΠΑ, η Ευρώπη και ορισμένες αναπτυγμένες και αναδυόμενες οικονομίες» λέει ο κ. Ρουμπινί, δίνοντας έναν άκρως δυσοίωνο τόνο από την αρχή της συζήτησής μας.
Ανησυχία για την Ευρώπη
Τι λέει ειδικότερα για την Ευρώπη; «Η ανάπτυξη στην ΕΕ έχει επιβραδυνθεί, δεν έχει ακόμη εισέλθει σε ύφεση, αλλά στη Γερμανία, για παράδειγμα, υπάρχει αναθεώρηση προβλέψεων για μηδενική ανάπτυξη το τέταρτο τρίμηνο, και η ύφεση στην ενεργειακή κρίση μπορεί να βοηθά, ωστόσο ο πυρήνας του πληθωρισμού είναι ακόμη υψηλός. Η ΕΚΤ δεν έχει ολοκληρώσει την αύξηση των επιτοκίων, καθώς για να αντιμετωπίσει τον πληθωρισμό το επιτόκια πρέπει να είναι τουλάχιστον 4%.
Παράλληλα, οι γεωπολιτικές εντάσεις χειροτερεύουν, ο πόλεμος θα γίνει χειρότερος προκαλώντας επιπτώσεις στην ψυχολογία, στις τιμές των εμπορευμάτων. Οι εξελίξεις με τις αμερικανικές τράπεζες και την Credit Swisse έχουν οδηγήσει τις ευρωπαϊκές τράπεζες να είναι πιο προσεκτικές, να δανείζουν λιγότερο, να είναι προσεκτικές με τα στοιχεία τους, κάποιες θα πρέπει να αυξήσουν τα κεφάλαιά τους, μπορεί να υπάρχουν και αδύναμες τράπεζες.
Μόλις υπάρξει οικονομική συρρίκνωση ή ύφεση στην ευρωζώνη, τότε θα αυξηθεί και ο πιστωτικός κίνδυνος, ο κίνδυνος αθέτησης υποχρεώσεων και τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Η Ευρώπη δεν πρέπει να εφησυχάζει. Η δυναμική της ανάπτυξης είναι χαμηλή, έχει πληθυσμό που γερνάει, δεν καινοτομεί τεχνολογικά όσο οι ΗΠΑ και η Κίνα, ούτε στις επιστήμες του μέλλοντος, την τεχνητή νοημοσύνη, τη ρομποτική. Σε κάποιες ευρωπαϊκές χώρες υπάρχει brain drain, υπάρχει το ενδεχόμενο περισσότερων μεταναστευτικών ροών, καθώς και ο κίνδυνος Ιράν, Τουρκία, Σαουδική Αραβία, Αίγυπτος να αποκτήσουν πυρηνικά. Υπάρχει επίσης η κλιματική αλλαγή, ο κίνδυνος νέων πανδημιών, ακραίων λαϊκιστικών κομμάτων, τόσο δεξιά όσο και αριστερά, να πάρουν την εξουσία.
Η Ευρώπη βρίσκεται ένα βήμα από την καταστροφή» επισημαίνει για τις ζοφερές του προβλέψεις ο κ. Ρουμπινί, τις οποίες αναλύει εκτενώς στο βιβλίο του «Μεγα-απειλές».
Απότομη προσγείωση
«Η ανταπόκριση στο ενεργειακό σοκ είναι λανθασμένη από την ΕΕ. Η πιο ενδεδειγμένη αντίδραση θα ήταν να αφεθεί η τιμή των ορυκτών καυσίμων να αυξηθεί όσο γίνεται, ώστε να υπάρχει κίνητρο για την πράσινη μετάβαση και να περιοριστεί η στήριξη μόνο στους ευάλωτους. Το ενεργειακό σοκ δεν είναι προσωρινό, είναι μόνιμο, οπότε χρειάζεται μόνιμη προσαρμογή της κατανάλωσης και των δαπανών.
Με επιχορηγήσεις σταματά η πράσινη μετάβαση και δημιουργούνται πληθωριστικές πιέσεις κάνοντας τη δουλειά της ΕΚΤ πιο δύσκολη. Δημοσιονομική και νομισματική πολιτική δεν συμβαδίζουν. Η δημοσιονομική πολιτική δεν βοηθά στη μείωση του πληθωρισμού, κάνει το αντίθετο. Υπάρχει ακόμη σχεδιασμός για τεράστια δημοσιονομική τόνωση σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο μέσω των Ταμείων. Με δεδομένα τα σοκ, τα υψηλά χρέη, δεν θα μπορέσουμε να αποφύγουμε μια απότομη προσγείωση, δεν θα αποφύγουμε χρηματοπιστωτικές κρίσεις και δεν υπάρχει μαγικός τρόπος ή μέτρα να αποφύγεις την αστάθεια, το χάος. Οι ευρωπαϊκές τράπεζες γενικά έχουν περισσότερα κεφάλαια, μεγαλύτερη ρευστότητα από ό,τι είχαν στη χρηματοπιστωτική κρίση, λιγότερα προβληματικά στοιχεία ενεργητικού, λιγότερα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, αλλά υπάρχει υψηλό κρατικό και ιδιωτικό χρέος για το οποίο υπάρχουν απώλειες, λόγω της αύξησης των αποδόσεων των ομολόγων, που μπορεί να μη φαίνονται, αλλά βρίσκονται κάπου στο σύστημα, ενώ επιπλέον θα υπάρξει πρόβλημα εξυπηρέτησης χρέους λόγω των υψηλών επιτοκίων. Αν υπάρξει ύφεση, οι πιστώσεις από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια θα αυξηθούν» προειδοποιεί.
Τι προτείνει; «Οι ευρωπαϊκές χώρες θα πρέπει να κάνουν δημοσιονομική προσαρμογή για να μειώσουν το χρέος τους, και θα δούμε πόσο σταδιακά θα γίνει με την αναθεώρηση των δημοσιονομικών κανόνων, καθώς και να κάνουν δομικές μεταρρυθμίσεις για να ενισχυθούν δυνητική ανάπτυξη, εκπαίδευση, υποδομές, ψηφιακή και πράσινη μετάβαση, απασχόληση, επιχειρηματικότητα» τονίζει, ενώ για την Ελλάδα λέει:
«Θα έρθω στην Ελλάδα»
«Η Ελλάδα βρίσκεται σε καλύτερη θέση απ’ ό,τι ήταν πριν από δέκα χρόνια, όταν βρέθηκε σε οικονομική κρίση. Αναθεώρησε το χρέος, έκανε δομικές μεταρρυθμίσεις, έχει σημειωθεί καλή ανάκαμψη, η οικονομία έχει επωφεληθεί από τον τουρισμό. Οικονομία και χρηματοπιστωτική αγορά είναι σε καλή κατάσταση, πολύ καλύτερα από αλλού, η χρηματοπιστωτική κρίση που προκάλεσε πτωχεύσεις, αθέτηση χρέους κ.λπ. βρίσκεται στο παρελθόν.
Προφανώς αν υπάρξει ύφεση στην Ευρώπη θα επηρεαστούν όλες οι χώρες. Θα έρθω στην Ελλάδα για να συμμετάσχω στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών και θα συζητήσω εκτενώς για το τι γίνεται, τι κάνει η κυβέρνηση, πώς προχωρά ο ιδιωτικός τομέας.
Παραδόξως, αυτή την εποχή ανησυχώ λιγότερο για την Ελλάδα. Ανησυχώ περισσότερο για την Ιταλία, τη Γαλλία, όπου μπορεί να εκλεγεί η Λεπέν, για τη Γερμανία, διότι το βιομηχανικό της μοντέλο στηριζόταν στη φθηνή ενέργεια και τώρα αντιμετωπίζει προκλήσεις λόγω του πολέμου. Για πρώτη ίσως φορά η Ελλάδα δεν προκαλεί ανησυχία. Αλλες περιοχές της Ευρώπης έχουν προκλήσεις. Αλλά ούτε η Ελλάδα μπορεί να εφησυχάσει. Η κυβέρνηση έχει υιοθετήσει καλές μακροοικονομικές πολιτικές και όσο σταδιακά και αν γίνονται κάποιες μεταρρυθμίσεις η χώρα βρίσκεται στη σωστή κατεύθυνση. Αλλά πολλά πρέπει ακόμα να γίνουν» καταλήγει.
