Προ των πυλών είναι η δημιουργία «Υπερταμείου» επαγγελματικής ασφάλισης για περισσότερους από 2 εκατομμύρια εργαζομένους του ιδιωτικού τομέα και αυτοαπασχολουμένους, με συμπληρωματικές παροχές είτε εφάπαξ βοηθήματος είτε συμπληρωματικής επικουρικής μηνιαίας σύνταξης. Πρόκειται για το Εθνικό Επαγγελματικό Ταμείο, το οποίο πρωτοαναφέρθηκε στην τελευταία Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας τον Μάρτιο του 2018, όταν οι κοινωνικοί εταίροι συμφώνησαν να διερευνήσουν τη δυνατότητα σύστασής του.
Οι συζητήσεις μεταξύ ΓΣΕΕ και εργοδοτικών οργανώσεων – σε καθαρά τεχνικό επίπεδο – έχουν προχωρήσει αρκετά και – παρά τις όποιες ενστάσεις, κυρίως από την πλευρά των εργοδοτών, γύρω από το κόστος χρηματοδότησης του εγχειρήματος – θεωρείται εξαιρετικά πιθανό το ενδεχόμενο το νέο Ταμείο να τεθεί σε λειτουργία ακόμα εντός του 2019.
Οι ενστάσεις των εργοδοτών επικεντρώνονται στην επιπλέον επιβάρυνση του μη μισθολογικού κόστους που θα προκύψει με τη νέα εισφορά η οποία θα προβλεφθεί για τη χρηματοδότηση του Ταμείου. Και αυτό σε μια εποχή που οι οργανώσεις προβάλλουν ως κεντρικό αίτημα την ανάγκη μείωσης των εισφορών και κατ’ επέκταση του εργατικού κόστους. Για τον λόγο αυτόν αναζητούνται μέτρα ελάφρυνσης (ενδεχομένως φορολογικά), τα οποία θα εφαρμοστούν από κοινού με τη λειτουργία του Ταμείου και την επιβολή της επιπλέον εισφοράς.
Ωστόσο, οι δύο πλευρές φαίνεται να έχουν καταλήξει σε ένα πρώτο «κείμενο θέσεων και προτάσεων», το οποίο βεβαίως δεν δεσμεύει τις οργανώσεις αλλά αποτελεί μια «πρώτη προσέγγιση» του θέματος. Το επόμενο διάστημα αναμένεται να ανατεθεί – από κοινού από όλους τους κοινωνικούς εταίρους – η εκπόνηση αναλογιστικής μελέτης, για την οποία αναζητείται χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ. Η μελέτη θα περιλαμβάνει την εξειδίκευση των εναλλακτικών επιλογών για διάφορα χαρακτηριστικά του νέου Ταμείου, και ταυτοχρόνως τη διαμόρφωση του περιεχομένου του Καταστατικού του. Μάλιστα για την παρακολούθηση του έργου κάθε οργάνωση θα ορίσει τεχνικό εκπρόσωπο.
Το χρονοδιάγραμμα
Στόχος των κοινωνικών εταίρων είναι τόσο το Καταστατικό όσο και το «λεγόμενο οικονομικό σενάριο βάσης» του νέου Ταμείου να είναι έτοιμα και να παρουσιαστούν στη συνεδρίαση των προέδρων των οργανώσεων τον Ιούνιο του 2019.
Κατά τη συνεδρίαση αυτή θα ληφθούν οι οριστικές αποφάσεις για τον χρόνο έναρξης λειτουργίας του επαγγελματικού ταμείου, αλλά και για τις τελικές οικονομικές παραμέτρους του (εισφορές, παροχές κ.λπ.). Η πρώτη προσέγγιση προβλέπει τη λειτουργία του Ταμείου έως το τέλος του 2019 ή τις αρχές του 2020.
Το νέο Ταμείο
Μετά την κατάρρευση του λεγόμενου δεύτερου πυλώνα του ασφαλιστικού συστήματος, οι κοινωνικοί εταίροι αποφάσισαν να διερευνήσουν τις δυνατότητες δημιουργίας «ενός πρόσθετου, αξιόπιστου διχτυού ασφαλείας για τους «απομάχους της εργασίας». Για τον λόγο αυτόν στην τελευταία σύμβαση (ΕΓΣΣΕ) συμπεριέλαβαν την ανάγκη διερεύνησης της δυνατότητας δημιουργίας ενός νέου Εθνικού Επαγγελματικού Ταμείου με στόχο την υποστήριξη των κατηγοριών εκείνων των μισθωτών που αναμένεται να έχουν περισσότερη ανάγκη πρόσθετου εισοδήματος κατά τη συνταξιοδότηση. Ταυτοχρόνως, στο ίδιο κείμενο συμφωνήθηκε «οι προϋποθέσεις χρηματοδότησης ενός τέτοιου Ταμείου να λάβουν υπόψη τους ασφυκτικούς περιορισμούς της τρέχουσας συγκυρίας από την πλευρά τόσο των εργαζομένων όσο και των εργοδοτών».
Η τελική απόφαση για τη δημιουργία του νέου Ταμείου πρόκειται να συμπεριληφθεί σε επόμενη Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας, ώστε να «ενδυθεί» με τον «μανδύα ευρείας αποδοχής» και να καταστεί υποχρεωτική στο σύνολο του ιδιωτικού τομέα. Παραλλήλως, επειδή η σύσταση και ένταξη σε επαγγελματικό ταμείο είναι – εκ του νόμου – εθελοντική, η υπογραφή σύμβασης (ΕΓΣΣΕ) η οποία επέχει θέση εθελοντικής συλλογικής συμφωνίας θα καλύπτει αυτό το στοιχείο.
Εκεί θα συμπεριληφθούν οι πόροι χρηματοδότησης του Ταμείου που θα συμφωνηθούν, οι παροχές που θα καταβάλλει, ο τρόπος διαχείρισης των κεφαλαίων του και το εύρος κάλυψης του νέου Ταμείου.
Το νέο Εθνικό Επαγγελματικό Ταμείο (ΕΘΕΤ) θα είναι «πολυεπαγγελματικό» (θα μπορεί να καλύψει πολλές επαγγελματικές τάξεις) και θα στηρίζεται στο νομικό πλαίσιο που υπάρχει από το 2002 (Ν. 3029/2002). Η νομική του μορφή θα είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου. Η ασφάλιση που θα παρέχει θα είναι συμπληρωματική των παροχών που χορηγούνται από τους φορείς υποχρεωτικής κοινωνικής ασφάλισης, και συγκεκριμένα του δεύτερου πυλώνα, όπως ορίζεται στην ΕΕ.
Με σύστημα αυτασφάλισης
Θα ασφαλίζονται οι μισθωτοί των επιχειρήσεων, ενώ υπάρχει πρόταση για την ένταξη σε αυτό και των αυτοαπασχολουμένων και των ελευθέρων επαγγελματιών με το σύστημα της αυτασφάλισης.
Το ΕΘΕΤ θα χορηγεί κατ’ επιλογή του εργαζομένου είτε εφάπαξ παροχή είτε μηνιαία περιοδική παροχή για τους κινδύνους γήρατος, αναπηρίας και θανάτου. Η παροχή θα δίδεται με τη συμπλήρωση των προβλεπόμενων προϋποθέσεων. Παραδείγματος χάριν, με τη συμπλήρωση του 55ου έτους της ηλικίας. Οι προϋποθέσεις χορήγησης της παροχής δεν θα σχετίζονται με τις προϋποθέσεις της κύριας σύνταξης (πρώτος πυλώνας) της κοινωνικής ασφάλισης, κάτι που συμβαίνει με την επικουρική σύνταξη. Επίσης το δικαίωμα παροχής που προέρχεται από το νέο Ταμείο θα κληρονομείται.
Η τελική παροχή εξαρτάται από τις αποδόσεις και ως εκ τούτου απαιτούνται αυξημένοι κανόνες διαχείρισης και δημοσιότητας – διαφάνειας αλλά και εποπτείας, οι οποίοι έχουν ήδη εισαχθεί με ευρωπαϊκούς κανόνες.
Το νέο Ταμείο προτείνεται να διοικείται από δύο όργανα: το Συμβούλιο Ιδρυτών, το οποίο θα αποτελείται από τέσσερις εργοδοτικούς και τέσσερις εκπροσώπους της ΓΣΕΕ,με τετραετή θητεία και εναλασσόμενη – κατ’ έτος προεδρία. Οι αποφάσεις θα λαμβάνονται με πλειοψηφία των 3/4 των μελών και οι αρμοδιότητές του θα είναι η επιλογή μελών ΔΣ και ελεγκτών, όπως και η αλλαγή του καταστατικού. Το άλλο όργανο είναι το πενταμελές Διοικητικό Συμβούλιο που θα συγκροτείται από επαγγελματίες με αποδεδειγμένες γνώσεις στο αντικείμενο, οι οποίοι δεν θα έχουν καμία συνδικαλιστική ιδιότητα.
Χρηματοδότηση μέσω εισφορών
Το σημαντικότερο πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπίσουν οι κοινωνικοί εταίροι είναι η χρηματοδότηση του νέου Ταμείου μέσω των εισφορών. Οι εργοδότες διατυπώνουν τη θέση ότι δεν υπάρχει περιθώριο πρόσθετης επιβάρυνσης του μη μισθολογικού κόστους. Για τον λόγο αυτόν ζητούν να συνδυαστεί με την ύπαρξη φορολογικών ελαφρύνσεων και άλλων μέτρων μείωσης του κόστους. Μια πρώτη προσέγγιση προβλέπει εισφορά 1% επί των μεικτών αποδοχών, που θα κατανέμεται ισόποσα σε εργαζόμενο και εργοδότη, εν προκειμένω από 0,5% σε κάθε πλευρά.
Το Καταστατικό θα προβλέπει τη δυνατότητα έκτακτων εισφορών από εργοδότες και εργαζομένους, ενώ αν κάποια εταιρεία το επιθυμεί θα μπορεί να καταβάλλει και υψηλότερα ποσοστά ασφάλισης για τους εργαζομένους της. Το Ταμείο θα λειτουργεί με κεφαλαιοποιητικό σύστημα καθορισμένων εισφορών, δηλαδή θα έχει «αποταμιευτικό» χαρακτήρα. Οι εισφορές και οι αποδόσεις που αφορούν κάθε ασφαλισμένο θα δημιουργούν τον «προσωπικό του κουμπαρά». Το συγκεκριμένο σύστημα αποτελεί την κρατούσα τάση στην Ευρώπη για τα νέα Ταμεία. Η ΓΣΕΕ προτείνει η εισφορά να τίθεται – αρχικώς για όλους – επί του κατώτατου μισθού (586 ευρώ) και στη συνέχεια σε κλαδικό επίπεδο για το υπόλοιπο μέρος των αμοιβών. Σημειωτέον ότι στο Εθνικό Ταμείο θα μπορούν να ενταχθούν και να λειτουργούν και ήδη υπάρχοντα ταμεία επαγγελματικής ασφάλισης.
