Ερχονται εξώσεις δανειοληπτών από τα σπίτια τους

Η κινητικότητα στους υψηλότερους ορόφους των κεντρικών γραφείων διοίκησης των ελληνικών τραπεζών στο κέντρο της Αθήνας τον εφετινό Αύγουστο ήταν ασυνήθιστα υψηλή. Τα φώτα έμεναν ανοιχτά ως αργά το βράδυ, ενώ η ατμόσφαιρα στα γραφεία και στους διαδρόμους από τον κόσμο που είχε επιστρέψει από τις διακοπές και εργαζόταν εντατικά, μόλις λίγα 24ωρα μετά τη γιορτή του Δεκαπενταύγουστου, θύμιζε… προχωρημένο χειμώνα.

Ηταν η πρώτη φορά μετά το εφιαλτικό για τον κλάδο καλοκαίρι του 2015 που κορυφαία τραπεζικά στελέχη βρίσκονταν τόσο νωρίς στις θέσεις τους. Αιτία του συναγερμού τα «κόκκινα» δάνεια. Οι ελληνικοί όμιλοι καλούνται να υποβάλουν μέχρι και το τέλος Σεπτεμβρίου τα πιο κρίσιμα ενδεχομένως σχέδια δράσης μετά το ξέσπασμα της κρίσης. Και αυτό διότι από την επιτυχία υλοποίησής τους θα εξαρτηθεί η επιστροφή τους στο τραπεζικό… Champions League, η ένταξη δηλαδή στην υπό δημιουργία πανευρωπαϊκή τραπεζική ένωση, κάποια στιγμή μετά το 2022. Πρόκειται για αναγκαία συνθήκη προκειμένου να επανέλθουν στην πρώτη ταχύτητα του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος και να είναι ξανά σε θέση να αντλούν την απαραίτητη για τη χρηματοδότηση της οικονομίας ρευστότητα από τις αγορές.

Ο λόγος γίνεται για τους επιχειρησιακούς στόχους μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων για την περίοδο που εκτείνεται από το 2019 έως το 2021. Οι οδηγίες από τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό (SSM) της ΕΚΤ είναι σαφείς: μειώστε τους δείκτες καθυστερήσεων κάτω από το 20% την επόμενη τριετία.

Με τις επισφάλειες πάνω από το 45% σήμερα, η προσαρμογή αυτή μόνον εύκολη δεν είναι. Οι τραπεζικές διοικήσεις καλούνται να λύσουν τον γόρδιο δεσμό και να μειώσουν σε 40 περίπου μήνες τις προβληματικές τους χορηγήσεις κατά 60 δισ. ευρώ, χωρίς να θέσουν σε κίνδυνο μετόχους και πιστωτές, αποφεύγοντας δηλαδή έναν τέταρτο αναγκαστικό γύρο ανακεφαλαιοποίησης.

Οι προσομοιώσεις για την επίτευξη αυτού του στόχου έχουν πάρει «φωτιά». Τα αρμόδια στελέχη επιχειρούν να βρουν το κατάλληλο μείγμα δράσεων για την εξυγίανση των ισολογισμών τους, με τρόπο που δεν θα απειλήσει την κερδοφορία των επόμενων ετών. Οπως επισημαίνει μιλώντας στο «Βήμα» αναπληρωτής CEO, που είναι επικεφαλής της συγκεκριμένης προσπάθειας, «το μόνο σίγουρο είναι ότι τα επόμενα χρόνια θα υπάρξει σημαντική αύξηση των πωλήσεων δανείων και των πλειστηριασμών».

Σύμφωνα με τον ίδιο, η επιτάχυνση των εκποιήσεων ακινήτων είναι απαραίτητη για την αποκατάσταση των συναλλακτικών ηθών. «Μόνον έτσι θα πιεστούν οι στρατηγικοί κακοπληρωτές, όσοι δηλαδή διαθέτουν περιουσία για την εξόφληση των υποχρεώσεών τους. Αυτό είναι το «κλειδί» για να πετύχει το σχέδιό μας για ουσιαστική αποκλιμάκωση των επισφαλειών» σημειώνει σχετικά η ίδια πηγή.

Προσθέτει ωστόσο πως «όσο πλησιάζουμε στη ρίζα του προβλήματος, τόσο θα αυξάνεται και ο κίνδυνος έντονων κοινωνικών αντιδράσεων». Κύρια πηγή της ανησυχίας του αποτελούν οι εξώσεις δανειοληπτών από την πρώτη κατοικία τους την επόμενη διετία. Οπως εξηγεί, μέχρι σήμερα περίπου το 70% των πλειστηριασμών αφορά επαγγελματικούς χώρους. Ενώ από τα οικιστικά ακίνητα που βγήκαν στο σφυρί, λιγότερο από το 10% ανήκαν σε οφειλέτες που κατοικούσαν σε αυτά και δεν είχαν άλλη επιλογή διαμονής.

Η εικόνα αυτή ωστόσο αναμένεται να αλλάξει δραματικά από την ερχόμενη χρονιά. Υπό την πίεση του SSM και για να υλοποιηθούν οι στόχοι, οι τράπεζες αναμένεται μέσα στο φθινόπωρο να μειώσουν το άτυπο πλαφόν αντικειμενικής αξίας για την εκκίνηση της διαδικασίας πλειστηριασμού από τις 150.000 στις 100.000 ευρώ, με προοπτική περαιτέρω μείωσής του ανάλογα με την πορεία εκτέλεσης των σχεδίων τους.

Επιπλέον, όσο εξαντλείται το στοκ των επαγγελματικών ακινήτων, τόσο περισσότερα σπίτια θα βγαίνουν σε πλειστηριασμό. Εκτιμάται ότι μέσα στο 2019 η αναλογία οικιστικών – επαγγελματικών χώρων που θα εκπλειστηριαστούν θα αντιστραφεί και θα διαμορφωθεί στο 70% – 30%.

Με αυτά τα δεδομένα εκτιμάται ότι περίπου 1 στα 3 οικιστικά ακίνητα που θα πουληθούν από τις τράπεζες την επόμενη διετία θα αποτελούν την πρώτη κατοικία των οφειλετών. Μέχρι και το τέλος του 2019 αναμένονται 33.000 – 38.000 πλειστηριασμοί ακινήτων, 8.000 εφέτος και οι υπόλοιποι του χρόνου, εκ των οποίων τουλάχιστον οι 5.000 θα ανήκουν στην παραπάνω κατηγορία. Θα είναι δηλαδή τα μοναδικά σπίτια των δανειοληπτών. Εφόσον βρεθεί αγοραστής, όσοι διαμένουν σε αυτά θα αναγκαστούν να τα εγκαταλείψουν, με επίσπευση του νέου τους ιδιοκτήτη.

Όπου νέος ιδιοκτήτης μπορεί να είναι και η ίδια η τράπεζα, εάν αποκτήσει ακίνητο στον πλειστηριασμό. Και σε αυτήν την περίπτωση, υπό το άγρυπνο βλέμμα και την πίεση του SSM, το νέο περιουσιακό στοιχείο του πιστωτικού ιδρύματος θα πρέπει να «καθαρίσει», ώστε να είναι αξιοποιήσιμο, δηλαδή έτοιμο προς εκμετάλλευση ή πώληση. Πρόκειται για μια διαδικασία η οποία μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του πλειστηριασμού δεν παίρνει, υπό φυσιολογικές συνθήκες, παραπάνω από 3 μήνες για να ολοκληρωθεί.

«Για πρώτη φορά στη σύγχρονη οικονομική ιστορία της χώρας οι πλειστηριασμοί θα αγγίξουν και την αποκαλούμενη λαϊκή κατοικία. Αυτό είναι βέβαιο. Το ζητούμενο είναι πώς θα αντιδράσουν το πολιτικό σύστημα και η ελληνική κοινωνία. Εάν υπάρξουν καθυστερήσεις στην υλοποίηση αυτών των δράσεων, θα τεθεί σε κίνδυνο η έγκαιρη εξυγίανση των εγχώριων τραπεζών, άρα και η ευστάθεια του χρηματοπιστωτικού συστήματος, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ελληνική οικονομία» υπογραμμίζει χαρακτηριστικά κορυφαία τραπεζική πηγή.