Υπάρχουν, άραγε, κάποιες σημαντικές «λεπτομέρειες» που αφορούν την τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ) και τα κρυπτονομίσματα τα οποία δεν γνωρίζουν οι περισσότεροι και μη μυημένοι;
Προφανώς πολλές – ανάμεσά τους και το γεγονός ότι πρόκειται για «γίγαντες» που καταβροχθίζουν αχόρταγα τεράστιες ποσότητες ενέργειας, αλλά και νερού για την ψύξη των συστημάτων τους. Το κάνουν, δε, κυρίως μέσω των βάσεων δεδομένων, οι οποίες αποτελούν ήδη αναπόσπαστο τμήμα της ραχοκοκαλιάς της ψηφιακής εποχής στην οποία έχει εισέλθει η ανθρωπότητα, ενώ είναι βέβαιο ότι ο ρόλος τους θα αναβαθμιστεί περαιτέρω.
Το τι ακριβώς σημαίνει αυτό και τι πρέπει να περιμένουμε τα επόμενα χρόνια, στον φόντο της αλματώδους ανάπτυξης της τεχνητής νοημοσύνης και των εργαλείων της, αλλά και της θέσης που έχουν τα κρυπτονομίσματα στις αγορές, μας το εξηγεί περιεκτικά και δίχως να αφήνει πολλά περιθώρια για αμφιβολίες η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας (ΙΕΑ), σε πρόσφατη έκθεσή της: «Η κατανάλωση ηλεκτρισμού σε παγκόσμιο επίπεδο από τις βάσεις δεδομένων, την ΑΙ και τον κλάδο των κρυπτονομισμάτων είναι πιθανό να διπλασιαστεί ως το 2026» αναφέρει χαρακτηριστικά, μην αφήνοντας περιθώρια παρερμηνείας.
Οι συνέπειες
Ποιες θα είναι, όμως, πρακτικά, οι συνέπειες από όλα τα παραπάνω; Πολύ απλά, όπως εξηγούν οι ειδικοί της ΙΕΑ, ότι από τις 460 τεραβατώρες (TWh) ισχύος που υπολογίζεται ότι καταναλώθηκαν στη διάρκεια του 2022 (για το οποίο υπάρχουν ολοκληρωμένα στοιχεία), η κατανάλωση το 2026 εκτιμάται ότι μπορεί να φτάσει ακόμη και τις 1.000 τεραβατώρες.
Πρόκειται για ποσότητα η οποία θα είναι ισοδύναμη με τις συνολικές ανάγκες σε ηλεκτρική ενέργεια της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας στον πλανήτη, της Ιαπωνίας, ενώ μόνο η αναμενόμενη αύξηση θα είναι σαν να έχει προσθέσει κανείς στο δίκτυο μια χώρα σαν τη Σουηδία (στο ήπιο σενάριο) ή τη Γερμανία (στο χειρότερο). Θα αντιπροσωπεύει, δε, το 5% της παγκόσμιας ζήτησης, έναντι «μόλις» 2% το 2022.
Το ιρλανδικό μοντέλο
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι περισσότερες από τις υπάρχουσες βάσεις βρίσκονται στις πόλεις που θεωρούνται οικονομικά κέντρα – Φρανκφούρτη, Παρίσι, Αμστερνταμ και Δουβλίνο. Ειδικά για την Ιρλανδία, η εικόνα είναι κάτι παραπάνω από εντυπωσιακή: Με βάση τις εκτιμήσεις της ΙΕΑ, από το 17% της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας που απορροφούσαν το 2022 οι βάσεις δεδομένων στη χώρα για να λειτουργήσουν, μέσα στα επόμενα τρία χρόνια το ποσοστό θα διπλασιαστεί, φτάνοντας στο 32%.
Επειδή, δε, αρκετοί ενδεχομένως εξακολουθούν να αμφιβάλλουν για το μερίδιο της «ευθύνης» που έχει σε αυτή την εξέλιξη η τεχνητή νοημοσύνη, η ΙΕΑ έχει επίσης την απάντηση: «Η ταχεία ενσωμάτωση της ΑΙ στον προγραμματισμό λογισμικού σε μια σειρά τομείς αυξάνουν τη ζήτηση για ηλεκτρική ενέργεια στις βάσεις δεδομένων» σημειώνει στην έκθεσή της.
Γίνεται, μάλιστα, ακόμη πιο συγκεκριμένη, φέροντας το εξής παράδειγμα: Τα εργαλεία αναζήτησης, όπως της Google, είναι πιθανό να δουν την κατανάλωση ενέργειας να δεκαπλασιάζεται εφόσον αποφασίσουν να ενσωματώσουν πλήρως την ΑΙ. Κι αυτό διότι συγκρίνοντας τη μέση κατανάλωση σε μια τυπική αναζήτηση (κάπου 0,3 βατώρες, Wh), με την αντίστοιχη σε μια αναζήτηση μέσω του ChatGPT της OpenAI (σχεδόν 2,9 Wh) και θεωρώντας παράλληλα ότι διεξάγονται κάπου 9 δισ. αναζητήσεις ημερησίως, το αποτέλεσμα μεταφράζεται σε επιπλέον 10 τεραβατώρες κατανάλωσης κάθε χρόνο.
Νέες τεχνικές
Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με τα κρυπτονομίσματα, όπως το Bitcoin και το Ethereum. Το 2022, συγκεκριμένα, υπολογίζεται ότι κατανάλωσαν 110 TWh, που αντιστοιχούσαν από μόνες τους στο 0,4% της συνολικής παγκόσμιας ζήτησης – απορροφώντας, έτσι, περίπου όση ηλεκτρική ενέργεια είχε ανάγκη η Ολλανδία το ίδιο έτος. Για το 2026, με σημείο αναφοράς το «βασικό μοντέλο» του σχετικού γραφήματος, τα κρυπτονομίσματα θα απορροφούν 160 TWh – έστω και αν οι πιο αισιόδοξοι θεωρούν ότι με την εφαρμογή νέων τεχνικών για την «εξόρυξή» τους η ποσότητα μπορεί να μειωθεί σημαντικά (ήδη το Ethereum κατάφερε να την περιορίσει κατά 99% το 2022).
Το ερώτημα που προκύπτει και πρέπει να απαντηθεί από όλους είναι, λοιπόν, εύλογο: Το εκτιμώμενο όφελος αξίζει το κόστος που θα προκύψει;
Πρόβλημα με την ΑΙ
Στην παρέμβαση που έκανε στο φετινό Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός, ο διευθύνων σύμβουλος της OpenAI και στέλεχος της Microsoft Σαμ Αλτμαν παραδέχθηκε ουσιαστικά ότι ο κλάδος της τεχνητής νοημοσύνης οδεύει προς μια ενεργειακή κρίση. Ειδικότερα, προειδοποίησε πως η νέα γενιά των εργαλείων της θα καταναλώνουν ασύλληπτα μεγαλύτερες ποσότητες ενέργειας από ό,τι είχε αρχικά υπολογιστεί, κάτι που σημαίνει πως εάν δεν βρεθούν αποτελεσματικές λύσεις, το πρόβλημα που θα προκύψει θα είναι μεγάλο.
Οπως είναι προφανές, το πρόβλημα δεν θα αφορά μόνο τον κλάδο της ΑΙ, καθώς ολόκληρος ο πλανήτης βρίσκεται αντιμέτωπος με ένα αβέβαιο ενεργειακό μέλλον. Δεν είναι παράδοξο, λοιπόν, ότι οι πληροφορίες προβλέπουν ότι η τεχνητή νοημοσύνη και ειδικά η πλευρά της ενέργειας που έχει ανάγκη αποτέλεσαν κεντρικά ζητήματα στη διεθνή διάσκεψη του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή, την COP28, που διεξήχθη πέρυσι στα ΗΑΕ, ενώ κάτι ανάλογο αναμένεται να συμβεί και με την επόμενη, την COP29 του Μπακού.
4% της παγκόσμιας κατανάλωσης
Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, το 2022 υπήρχαν σε όλο τον πλανήτη περίπου 8.000 βάσεις δεδομένων, με το 33% εξ αυτών να αναλογεί στις ΗΠΑ, το 16% στην Ευρώπη και το 10% στην Κίνα. Ειδικά όσον αφορά τις χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας που προέρχεται από τις βάσεις δεδομένων ανερχόταν το συγκεκριμένο έτος σε 100 τεραβατώρες (TWh), ποσότητα που αντιπροσώπευε το 4% περίπου της συνολικής, ενώ ως το 2026 και με βάση τον σχεδιασμό που υπάρχει, υπολογίζεται ότι θα ανέλθει σε 150 TWh, αντιπροσωπεύοντας πλέον ένα ποσοστό άνω του 5%.
Συντονισμός: Αγγελος Σκορδάς
Επιμέλεια: Παναγιώτης Σωτήρης
