Νέα σημαντική αύξηση σημείωσε το 2023 ο πλούτος των νοικοκυριών, όπως αυτός αποτυπώνεται στις καταθέσεις που τηρούνται στις τράπεζες και στις πωλήσεις επενδυτικών προϊόντων. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, τα υπόλοιπα σε λογαριασμούς φυσικών προσώπων αυξήθηκαν το προηγούμενο 12μηνο κατά 5,43 δισ. ευρώ, διευρύνοντας την άνοδο των σχετικών μεγεθών πάνω από τα 30 δισ. ευρώ, από το πανδημικό 2020 έως σήμερα.

Σε αυτό το ποσό ωστόσο θα πρέπει να προστεθούν και τα 4,5 δισ. ευρώ καταθέσεων που μετατράπηκαν κατά την περυσινή χρονιά σε επενδύσεις. Ειδικότερα, περί τα 3 δισ. ευρώ διοχετεύτηκαν σε αμοιβαία κεφάλαια, 1,2 δισ. ευρώ σε έντοκα γραμμάτια του Ελληνικού Δημοσίου και 300 εκατ. ευρώ σε εταιρικές ομολογιακές εκδόσεις.

Αυτό σημαίνει ότι εάν δεν υπήρχαν αυτές οι εκροές από το σύστημα, η άνοδος των αποταμιεύσεων στις τράπεζες θα προσέγγιζε πέρυσι τα 10 δισ. ευρώ. Κι αυτό παρά τις αυξημένες έκτακτες αποπληρωμές στεγαστικών δανείων από πελάτες με επαρκή ρευστότητα που επέλεξαν να τη χρησιμοποιήσουν για τη μείωση του κόστους εξυπηρέτησης των χρεών τους, μετά την άνοδο των επιτοκίων.

Πολυπαραγοντική άνοδος

Σύμφωνα με τραπεζικές πηγές, η ενίσχυση της καταθετικής βάσης την τελευταία διετία είναι πολυπαραγοντική. Μέχρι το 2021 το μεγαλύτερο μέρος της ανόδου προερχόταν από κρατικές επιδοτήσεις, στο πλαίσιο των μέτρων στήριξης της πολιτείας μετά το ξέσπασμα της πανδημίας, τον επαναπατρισμό κεφαλαίων που βρίσκονταν σε ξένες τράπεζες και την επιστροφή μετρητών στο τραπεζικό σύστημα, σε συνέχεια της άρσης των capital controls. Ρόλο επίσης έπαιξε και η αναγκαστική μείωση της κατανάλωσης, λόγω των περιορισμών στην οικονομική δραστηριότητα κατά τη διάρκεια της υγειονομικής κρίσης. Το μείγμα των καθαρών εισροών άλλαξε από το 2022.

Συγκεκριμένα:

  • Οι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης αύξησαν τα εισοδήματα. Οπως λένε χαρακτηριστικά τραπεζικές πηγές, μία σημαντική μερίδα ελεύθερων επαγγελματιών και ιδιωτών «έχει πλέον αλλάξει πίστα», καταγράφοντας υψηλή κερδοφορία και έσοδα, ειδικά στους τομείς των ακινήτων και της οικοδομής, αλλά και του ευρύτερου οικοσυστήματος του τουρισμού.
  • Αξιοσημείωτη άνοδο παρατηρείται στα εισοδήματα των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα, λόγω της αύξησης της απασχόλησης και των μισθών.
  • Αυξήσεις δόθηκαν και στους συνταξιούχους, ενώ επιταχύνθηκε η διαδικασία απονομής συντάξεων.
  • Το κράτος συνέχισε τις επιδοτήσεις για την αντιμετώπιση της ακρίβειας και την άμβλυνση των επιπτώσεων από φυσικές καταστροφές. Μπορεί οι σχετικές μεταβιβάσεις να έχουν μειωθεί σημαντικά σε σχέση με την περίοδο του κορωνοϊού, παραμένουν ωστόσο σε υψηλά επίπεδα
  • Μια σειρά από φόρους, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τον ΕΝΦΙΑ, μειώθηκαν, στηρίζοντας το διαθέσιμο εισόδημα των πολιτών.
  • Η πιστωτική επέκταση συνεχίστηκε και το 2023, παρά τις χαμηλές πτήσεις στη λιανική τραπεζική. Τα νέα δάνεια κατέληξαν σε τραπεζικούς λογαριασμούς, ωθώντας σε υψηλότερα επίπεδα τα υπόλοιπά τους.
  • Οι τόκοι που πιστώθηκαν για προθεσμιακές καταθέσεις, με βάση τα υψηλότερα επιτόκια που εφάρμοσαν οι τράπεζες, ενίσχυσαν τα υπόλοιπα των νοικοκυριών.

Οι προβλέψεις

Για την εφετινή χρονιά, οι τράπεζες εκτιμούν ότι οι καθαρές εισροές σε καταθετικά και επενδυτικά προγράμματα θα κινηθούν γύρω από τη ζώνη των 7-8 δισ. ευρώ. Από αυτά, περί τα 4 δισ. ευρώ εκτιμάται ότι θα διοχετευτούν σε επενδυτικά προγράμματα.

Σύμφωνα με τον Γιάννη Γραμματικό, γενικό διευθυντή Προϊόντων Λιανικής Τραπεζικής της Τράπεζας Πειραιώς, «η επικείμενη χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής από την ΕΚΤ και η συνεπακόλουθη μείωση των επιτοκιακών αποδόσεων στις τραπεζικές καταθέσεις και στα έντοκα γραμμάτια του ΕΔ, θα οδηγήσει σε αύξηση της ζήτησης για επενδυτικά προγράμματα, που μπορούν να προσφέρουν δυνητικά υψηλότερο όφελος για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα».

Ο ίδιος εκτιμά ότι στο νέο επιτοκιακό περιβάλλον θα περιοριστούν οι εισροές σε έντοκα γραμμάτια, λόγω του βραχυπρόθεσμου χαρακτήρα της συγκεκριμένης μορφής αποταμίευσης, ενώ θα αυξηθούν οι τοποθετήσεις σε αμοιβαία κεφάλαια και λοιπές επενδυτικές επιλογές με μεγαλύτερο ορίζοντα.