Η σύσταση πολυεργοδοτικών επαγγελματικών ταμείων αποτελεί την σημαντικότερη αλλαγή που ετοιμάζει η κυβέρνηση στο καθεστώς λειτουργίας του τρίτου πυλώνα της ασφάλισης. Πρόκειται για τη δυνατότητα δημιουργίας ταμείων ομάδων ανθρώπων που δεν έχουν κάποιον επαγγελματικό δεσμό, δεν ανήκουν στην ίδια επαγγελματική ομάδα, δεν κάνουν το ίδιο επάγγελμα και δεν απασχολούνται στην ίδια επιχείρηση.
Η θέσπιση αυτής της αλλαγής θεωρείται «σημαντική ώθηση» στις συνομιλίες μεταξύ ΓΣΕΕ και εργοδοτικών οργανώσεων για τη θέσπιση συμπληρωματικού ταμείου επαγγελματικής ασφάλισης για το σύνολο του ιδιωτικού τομέα. Οι αλλαγές στο καθεστώς λειτουργίας των επαγγελματικών ταμείων (που θα συμπεριληφθούν σε νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας) έρχονται σε μια εποχή που ο συγκεκριμένος κλάδος βρίσκεται σε ανοδική πορεία.
Επιπλέον παροχές
Συνολικά στη χώρα έχουν δημιουργηθεί τριάντα επαγγελματικά ταμεία ασφάλισης με ενεργητικά επενδεδυμένα κεφάλαια που ξεπερνούν τα 1,7 δισ. και ασφαλισμένα μέλη πάνω από 200.000 εργαζομένους. Ο αριθμός αυτός δείχνει μια ταχέως αυξανόμενη αγορά, που φιλοδοξεί να καλύψει το μεγαλύτερο μέρος των εργαζομένων και αυτοαπασχολούμενων της χώρας με επιπλέον – συμπληρωματικές – παροχές. Τελευταία δημιουργήθηκε το ταμείο επαγγελματικής ασφάλισης της Alpha Bank, ενώ προσφάτως έλαβε άδεια το ταμείο επαγγελματικής ασφάλισης του υπουργείου Οικονομικών (ΤΕΑ ΥΠΟΙΚ).
Την αυξανόμενη αυτή αγορά επιχειρεί να «ενισχύσει» το υπουργείο Εργασίας, υιοθετώντας αλλαγές στο νομοθετικό πλαίσιο του τρίτου πυλώνα της κοινωνικής ασφάλισης. Σημαντικότερη των αλλαγών είναι η παροχή δυνατότητας σύστασης πολυεργοδοτικών Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ). Δηλαδή Ταμείων που δημιουργούνται από ομάδες ανθρώπων που δεν έχουν κάποιον επαγγελματικό δεσμό, δεν ανήκουν στην ίδια επαγγελματική ομάδα, δεν κάνουν το ίδιο επάγγελμα και δεν απασχολούνται στην ίδια επιχείρηση.
Το γεγονός αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό για μια χώρα όπως η Ελλάδα όπου κυριαρχούν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, καθώς θα δίνει τη δυνατότητα δημιουργίας επαγγελματικού σε ομάδες εργαζομένων που διαφορετικά δεν θα είχαν αυτή τη δυνατότητα. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, πάνω από το 88% των επιχειρήσεων απασχολούν έως 10 άτομα προσωπικό και συνολικά το 98,4% των επιχειρήσεων απασχολεί έως 50 άτομα.
Τα νέα Ταμεία
Το νέο ταμείο επαγγελματικής ασφάλισης της Alpha Bank αναμένεται να λάβει έγκριση από την αρμόδια επιτροπή, ενώ πρόσφατα έλαβε άδεια το ταμείο επαγγελματικής ασφάλισης του υπουργείου Οικονομικών (ΤΕΑ ΥΠΟΙΚ). Το ΤΕΑ του υπουργείου Οικονομικών έχει συστήσει εδώ και έναν χρόνο το δικό του Αμοιβαίο Κεφάλαιο Ευρωπαϊκή Πίστη ΑΕΔΑΚ. Επίσης στην ίδρυση ΑΕΔΑΚ προχωρεί το ΤΑΥΦΕ (Ταμείο Αλληλοβοήθειας), το οποίο έχει καταθέσει σχετικό αίτημα και αναμένει την έγκριση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς.
Η ίδρυση του επαγγελματικού ταμείου στην Alpha Bank περιλαμβάνεται στην επιχειρησιακή σύμβαση που υπέγραψαν ο σύλλογος και η τράπεζα.
Το νέο ταμείο επαγγελματικής ασφάλισης έχει ως βασικό χαρακτηριστικό τη δυνατότητα καταβολής εισφοράς 2% μόνο από τον εργοδότη, με μηδενική συμμετοχή του εργαζομένου για το σύνολο του εργασιακού βίου. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, εκτιμάται ότι η απόδοση των εισφορών είναι 2.155 ευρώ κατά μέσο όσο, σε ετήσια βάση.
Εναλλακτικά, υπάρχουν δυνατότητες καταβολής επιπλέον εισφορών και αντίστοιχων παροχών.
Οι αλλαγές
Η παροχή δυνατότητας σύστασης πολυεργοδοτικών Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ), που σχεδιάζει το υπουργείο Εργασίας, είναι εξαιρετικά σημαντικό μέτρο και θεωρείται πρόκριμα για το Ταμείο που συζητούν τα δημιουργήσουν οι εργοδοτικές οργανώσεις και η ΓΣΕΕ – για το σύνολο των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα – και το οποίο (ως πρόθεση) έχει συμπεριληφθεί σε παλαιότερη Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας.
Σύμφωνα με όσα έχουν μέχρι στιγμής διαρρεύσει από το υπουργείο Εργασίας οι παρεμβάσεις θα αφορούν: Τη μείωση της γραφειοκρατίας και του διοικητικού βάρους μέσω της απλοποίησης διαδικασίας αδειοδότησης ενός ΤΕΑ. Τη βελτίωση της ευελιξίας μέσω της δυνατότητας ίδρυσης πολυεργοδοτικών ΤΕΑ. Και την ενδυνάμωση της εποπτείας με τη θέσπιση ενιαίων κανόνων και τον εξορθολογισμό της φορολόγησής τους.
Σύμφωνα με πληροφορίες το νομοσχέδιο θα ρυθμίζει την αγορά των επαγγελματικών ασφαλιστικών ταμείων ώστε να καταστούν ενιαίοι οι όροι λειτουργίας ενός κλάδου που βρίσκεται σε ανοδική πορεία. Οι αλλαγές που αναμένεται να υιοθετηθούν θα αφορούν τις φορολογικές απαλλαγές τόσο των εισφορών όσο και των ορισμένων παροχών των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης, αλλά και ζητήματα εποπτείας.
Συμπληρωματική σύνταξη και εφάπαξ βοηθήματα
Η δημιουργία «υπερταμείου» επαγγελματικής ασφάλισης για περισσότερους από 2.000.000 εργαζομένους του ιδιωτικού τομέα και αυτοαπασχολουμένους, με συμπληρωματικές παροχές, είτε εφάπαξ βοηθήματος είτε συμπληρωματικής επικουρικής μηνιαίας σύνταξης, επανέρχεται στις συζητήσεις μεταξύ των κοινωνικών εταίρων.
Πρόκειται για παλαιότερη συμφωνία που συμπεριλήφθηκε στη σύμβαση του 2018 – ως πρόθεση -, όμως παρότι οι συζητήσεις προχώρησαν δεν έχει υπάρξει οριστική απόφαση-συμφωνία.
Το 2021 τα δύο μέρη εξέφρασαν την επιμονή τους για τη συνέχιση των προσπαθειών προκειμένου να δημιουργηθεί επαγγελματικό ταμείο ασφάλισης για το σύνολο των εργαζομένων (Εθνικό Επαγγελματικό Ταμείο), ενώ στις εφετινές συζητήσεις αναμένεται να σημειωθεί περαιτέρω πρόοδος.
Η χρηματοδότηση
Οι συζητήσεις μεταξύ ΓΣΕΕ και εργοδοτικών οργανώσεων – σε καθαρά τεχνικό επίπεδο – δεν σταμάτησαν ποτέ, παρότι από την πλευρά των εργοδοτών υπήρχαν κάποιες ενστάσεις γύρω από το κόστος χρηματοδότησης του εγχειρήματος. Οι ενστάσεις επικεντρώνονται στην επιπλέον επιβάρυνση του μη μισθολογικού κόστους που θα προκύψει με τη νέα εισφορά η οποία θα προβλεφθεί για τη χρηματοδότηση του Ταμείου. Κι αυτό σε μία εποχή που οι οργανώσεις προβάλλουν ως κεντρικό αίτημα την ανάγκη μείωσης των εισφορών και κατ’ επέκταση του εργατικού κόστους. Για τον λόγο αυτόν αναζητούνται μέτρα ελάφρυνσης (ενδεχομένως φορολογικά), τα οποία θα εφαρμοστούν από κοινού με τη λειτουργία του Ταμείου και την επιβολή της επιπλέον εισφοράς.
Παρά ταύτα, οι δύο πλευρές φαίνεται να έχουν καταλήξει σε ένα πρώτο «κείμενο θέσεων και προτάσεων», το οποίο βεβαίως δεν δεσμεύει τις οργανώσεις, αλλά αποτελεί μια «πρώτη προσέγγιση» του θέματος.
«Ασφαλιστικό κενό»
Η αρχική ιδέα στηρίζεται στο γεγονός ότι έχει δημιουργηθεί «ασφαλιστικό κενό» μετά την κατάρρευση του λεγόμενου δεύτερου πυλώνα του ασφαλιστικού συστήματος. Κενό το οποίο οι κοινωνικοί εταίροι αποφάσισαν να διερευνήσουν τις δυνατότητες κάλυψής του μέσω «ενός πρόσθετου, αξιόπιστου διχτυού ασφαλείας για τους απόμαχους της εργασίας».
Το νέο εθνικό επαγγελματικό ταμείο (ΕΘΕΤ) θα είναι «πολυ-επαγγελματικό» (θα μπορεί να καλύψει πολλές επαγγελματικές τάξεις) και θα στηρίζεται στο νομικό πλαίσιο που υπάρχει από το 2002 (νόμος 3029/2002). Η νομική του μορφή θα είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου. Η ασφάλιση που θα παρέχει θα είναι συμπληρωματική των παροχών που χορηγούνται από τους φορείς υποχρεωτικής κοινωνικής ασφάλισης, και συγκεκριμένα του δεύτερου πυλώνα, όπως ορίζεται στην ΕΕ.
Θα ασφαλίζονται οι μισθωτοί των επιχειρήσεων, ενώ υπάρχει πρόταση για την ένταξη σε αυτό και των αυτοαπασχολούμενων και των ελευθέρων επαγγελματιών με το σύστημα της αυτασφάλισης.
