Αναδιατάσσεται το ενεργειακό τοπίο στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο μετά τον πόλεμο Ισραήλ – Χαμάς, με την Ελλάδα και την Κύπρο να επιδιώκουν στρατηγική τοποθέτηση στη διαμετακόμιση και αξιοποίηση των πόρων της περιοχής.
Αν και η αβεβαιότητα θα επισκιάζει για πολύ καιρό – άγνωστο για πόσο – τις όποιες επενδυτικές κινήσεις και τα όποια επιχειρηματικά σχέδια, εν τούτοις Αθήνα και Λευκωσία επιδιώκουν να αποτελέσουν τις νέες λεωφόρους ενέργειας Ισραήλ – Ευρώπης.
Μάνατζερ ελληνικών εταιρειών που παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις στην εμπόλεμη ζώνη καθώς εμπλέκονται πολυεθνικές δραστηριότητές τους με το Ισραήλ τονίζουν στο «Βήμα» πως «η σκακιέρα στην πλούσια από ενεργειακούς πόρους περιοχή ανατρέπεται».
Θεωρούν πως η Ελλάδα και η Κύπρος μπορούν να επιβεβαιώσουν εμφατικά τον ρόλο τους ως δύο πυλώνων σταθερότητας και ανάπτυξης στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο και κυρίως μέσα από δρομολογημένα επενδυτικά σχέδια να αποτελέσουν τους κύριους κόμβους της ενεργειακής διασύνδεσης της περιοχής με την Ευρώπη.
Πέραν αυτών, άλλες διπλωματικές πηγές μιλώντας στο «Βήμα» υπογραμμίζουν πως οι κινήσεις στην ενεργειακή σκακιέρα για τη συνεργασία Ιερουσαλήμ – Αγκυρας μετά τον πόλεμο με τη Χαμάς έχουν καεί… Αρα προσώρας ο παράγοντας Τουρκία βγαίνει από τους όποιους επενδυτικούς σχεδιασμούς, με το Ισραήλ να αναζητεί συμμαχίες στους εταίρους της Ευρώπης.
Η νέα εκδοχή του EastMed
«Αξιοσημείωτο είναι ότι η Ιερουσαλήμ παρά το γεγονός πως βρίσκεται σε κατάσταση πολέμου, συνεχίζει κανονικά τους σχεδιασμούς για τα μεγάλα ενεργειακά επιχειρηματικά σχέδια», όπως σημειώνουν στο «Βήμα» πηγές.
Και σύμφωνα με τις ίδιες, «αν δεν γενικευτεί η ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή τα μεγάλα έργα τα οποία βρίσκονται σε φάση συζητήσεων και μελετών είναι πολύ πιθανόν να πάρουν σάρκα και οστά σε λίγα χρόνια. Η διάρκεια ωρίμασης και υλοποίησής τους απαιτούν μεγάλο χρονικό διάστημα, ούτως ή άλλως και ανεξαρτήτως του πολέμου» συμπληρώνουν αρμόδια στελέχη.
Στο τραπέζι, λοιπόν, σύμφωνα με πληροφορίες του «Βήματος», επανέρχεται ο αγωγός μεταφοράς φυσικού αερίου EastMed που είναι προχωρημένος σε επίπεδο μελετών και τον τρέχει η κοινοπραξία των εταιρειών ΔΕΠΑ και Edison (IGI Poseidon) για τη διακίνηση των ποσοτήτων αερίου από τα υπεράκτια κοιτάσματα του Ισραήλ στην Κύπρο, την Ελλάδα και την Ιταλία. Ωστόσο, όπως σημειώνει στο «Βήμα» υψηλόβαθμο στέλεχος της κοινοπραξίας, μία νέα εκδοχή του έργου προτάσσεται, ενώ το project εξετάζεται να συνδυαστεί με την κάλυψη και ενεργειακών αναγκών του Ισραήλ. Δηλαδή ο αγωγός να μην έχει μόνο τον χαρακτήρα της εξαγωγής ποσοτήτων αερίου προς την Ευρώπη.
Η ίδια πηγή περιγράφει πως με δεδομένες τις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται στο Ισραήλ αλλά και με δεδομένες τις αυστηρές περιβαλλοντικές προδιαγραφές που θέτει η Ιερουσαλήμ σε ενεργειακά επενδυτικά σχέδια, υπάρχουν συζητήσεις για την ανάπτυξη του σκέλους του αγωγού EastMed από το Ισραήλ στην Κύπρο. Στο νησί της Αφροδίτης ερευνάται η δυνατότητα ανάπτυξης μονάδων ηλεκτροπαραγωγής από ισραηλινούς επενδυτές. Τα εργοστάσια θα παράγουν ηλεκτρική ενέργεια από το φυσικό αέριο που θα φτάνει στην Κύπρο και στη συνέχεια το ρεύμα θα μεταφέρεται μέσω της ηλεκτρικής διασύνδεσης EuroAsia στο Ισραήλ.
Οι συζητήσεις αυτές βρίσκονται σε πρώιμο στάδιο, ωστόσο καταγράφεται κινητικότητα, λέει στο «Βήμα» η ίδια πηγή. Ο νέος σχεδιασμός διασφαλίζει την ενεργειακή επάρκεια της χώρας της Μέσης Ανατολής.
Ενισχυτικό γεγονός των νέων σχεδιασμών είναι πως η κοινοπραξία IGI Poseidon έχει όλα τα δεδομένα, έχει κάνει τις απαραίτητες μελέτες και έρευνες στο πλαίσιο της προετοιμασίας του αγωγού EastMed.
Το κοίτασμα Καρίς
Στην ενεργειακή σκακιέρα μπαίνει πιο δυναμικά και η Energean. Η ελληνική πολυεθνική που δραστηριοποιείται στο upstream (έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων) είναι τοποθετημένη εδώ και μία πενταετία στα υπεράκτια κοιτάσματα φυσικού αερίου του Ισραήλ.
Συνεχίζει κανονικά την παραγωγή ποσοτήτων από το κοίτασμα Καρίς και μέχρι το τέλος του χρόνου σε λειτουργία θα μπει και το Βόρειο Καρίς.
Πολύτιμη υποδομή για την Energean, η οποία εξάγει τις ποσότητες του αερίου (6 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως) στο Ισραήλ είναι το FPSO (η πλωτή μονάδα παραγωγής αποθήκευσης και εκφόρτωσης υδρογονανθράκων).
Με αυτή την υποδομή η Energean πριν από λίγες μέρες μέσω στελεχών της που μίλησαν σε συνέδριο στη Λευκωσία επανέφεραν την πρόταση για την ανάπτυξη αγωγού που θα μεταφέρει ποσότητες αερίου στην Κύπρο.
Ελλάδα- Κύπρος – Ισραήλ
Το project που μπήκε δυναμικά στο προσκήνιο τις τελευταίες εβδομάδες είναι η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ, γνωστό και ως EuroAsia.
Το έργο ανέλαβε να υλοποιήσει ο Ανεξάρτητος Διαχειριστής Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ) και πλέον και η Ιερουσαλήμ κινητοποιήθηκε προκειμένου να τρέξει μελετητικά και αδειοδοτικά το σκέλος του καλωδίου από την Κύπρο μέχρι το Ισραήλ.
Στις 24 Οκτωβρίου πραγματοποιήθηκε τηλεδιάσκεψη με πρωτοβουλία του υπουργείου Ενέργειας του Ισραήλ και αντικείμενο τα βήματα ωρίμασης της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου – Ισραήλ (έργο EKE 3.10.1), που αποτελεί τη δεύτερη φάση του project της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας (Κρήτης) – Κύπρου – Ισραήλ. Συμμετείχαν ο ΑΔΜΗΕ και οι Διαχειριστές Συστημάτων Μεταφοράς της Κύπρου και του Ισραήλ (NOGA).
Κατά την τηλεδιάσκεψη συζητήθηκαν θέματα γύρω από τη μελέτη κόστους-οφέλους του έργου (CBA), που ωριμάζουν η Κύπρος και το Ισραήλ, η οποία αποτελεί προαπαιτούμενο για τη συμφωνία διασυνοριακής κατανομής κόστους του project (Cross Border Cost Allocation – CBCA), που θα κληθούν στη συνέχεια να συνάψουν οι Ρυθμιστικές Αρχές των δύο χωρών.
Συμφωνήθηκε, επίσης, η συγκρότηση τεχνικών ομάδων εργασίας (με συμμετοχή
στελεχών όλων των συμμετεχόντων) για τη συγκέντρωση των απαραίτητων στοιχείων, προκειμένου να δρομολογηθούν τα δύο ορόσημα που προαναφέρθηκαν, στη βάση των δεδομένων που θα λάβουν από τους Διαχειριστές. Η επόμενη τηλεδιάσκεψη προγραμματίστηκε για τις 7 Νοεμβρίου.
Για το καλώδιο μήκους 1.208 χλμ. ο ΑΔΜΗΕ έχει υπογράψει μη δεσμευτική συμφωνία με το ισραηλινό fund Aluma, το οποίο εκδήλωσε επενδυτικό ενδιαφέρον για τη συμμετοχή του στην κοινοπραξία.
Τα κοιτάσματα της Κρήτης
Στην ενεργειακή σκακιέρα της περιοχής μπαίνει και το project της έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων στα δύο μπλοκ της Κρήτης.
Πρόκειται για τις θαλάσσιες παραχωρήσεις «Δυτικά της Κρήτης» και «Νοτιοδυτικά της Κρήτης» που εκμεταλλεύονται η κοινοπραξία ExxonMobil – Helleniq Energy.
Σύμφωνα με πληροφορίες, οι δύο εταίροι (operator είναι η αμερικανική πετρελαϊκή εταιρεία) βρίσκονται στη φάση της ερμηνείας των σεισμικών δεδομένων που συγκεντρώθηκαν στο τέλος του περσινού χειμώνα.
Η επενδυτική απόφαση για την πρώτη ερευνητική γεώτρηση αναμένεται να ληφθεί προς το δεύτερο εξάμηνο του 2024.
Τα κοιτάσματα της Κρήτης εφόσον ανακαλυφθούν και αναπτυχθούν μπορούν να αποτελέσουν τη νέα ενεργειακή πηγή εφοδιασμού της Ευρώπης καλύπτοντας μέρος των αναγκών σε φυσικό αέριο.
Σύμφωνα με πληροφορίες, πρόσφατα στελέχη της κοινοπραξίας και της Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων (ΕΔΕΥΕΠ) επισκέφθηκαν λιμάνια της δυτικής Ελλάδας και της Κρήτης προκειμένου να ερευνήσουν επιτόπια τις δυνατότητες ανάπτυξης τεχνικής βάσης για τον εξοπλισμό των γεωτρήσεων.
Η Σούδα δείχνει να διαθέτει τις καλύτερες υποδομές, λένε οι ίδιες πληροφορίες.
Η διασύνδεση με την Αίγυπτο
Άλλο ένα επενδυτικό σχέδιο ελληνικού ενδιαφέροντος και κοντά στην περιοχή της Μέσης Ανατολής είναι και η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Αιγύπτου, γνωστή κι ως GREGY.
To GREGY – Green Energy Interconnector, προτάθηκε, πρόσφατα, να ενταχθεί στη λίστα Έργων Αμοιβαίου Ενδιαφέροντος (PMI) της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Το έργο τρέχει ο όμιλος Κοπελούζου και θα συνδέσει με υποθαλάσσιο καλώδιο χωρητικότητας 3,000 MW και μήκους 950 περίπου χλμ την Αίγυπτο με την ηπειρωτική Ελλάδα.
