Αιχμές της ανάπτυξης ενέργεια, logistics, τουρισμός

Δυναμική στην ελληνική οικονομία με τη δημιουργία ΑΕΠ έως και 65 δισ. ευρώ σε ορίζοντα εικοσαετίας αλλά και 605.000 θέσεων εργασίας στην επόμενη δεκαετία μπορεί να φέρουν τρεις επιχειρηματικοί κλάδοι.

Πρόκειται για την ενέργεια, τα logistics και τον τουρισμό, τομείς οι οποίοι συμβάλλουν στην αλλαγή του μοντέλου ανάπτυξης.

Εχουν τη δυνατότητα να αφήσουν πίσω εκείνο που βασιζόταν στην κατανάλωση και στον δανεισμό και να ανεβάσουν την οικονομία με επενδύσεις και εξαγωγές.

Σύμφωνα με μελέτη της Διεύθυνσης Οικονομικής Ανάλυσης και Ερευνας Διεθνών Κεφαλαιαγορών της Eurobank, οι τρεις προαναφερόμενοι τομείς έχουν προσελκύσει το ενδιαφέρον των επενδυτών με αποτέλεσμα να προωθούνται έργα ύψους 22,4 δισ. ευρώ.

Αυτά τα επενδυτικά σχέδια σε ορίζοντα δεκαετίας δημιουργούν ΑΕΠ εύρους 25,2 έως 31,4 δισ. ευρώ και σε ορίζοντα εικοσαετίας 45 έως 65,5 δισ. ευρώ. Οι θέσεις εργασίας που φέρνουν στην επόμενη δεκαετία είναι από 485.000 μέχρι 605.000.

Τα έργα που εξετάζονται σε αυτή τη μελέτη της Eurobank είναι μεγάλης κλίμακας, συνολικού ύψους περίπου 22,4 δισ. ευρώ σε τρέχουσες τιμές, ποσό ικανό να καλύψει περίπου το ένα τέταρτο του κεφαλαιακού κενού εν σχέσει με το 2010, παραβλέποντας τις αποσβέσεις. Σημειώνεται ότι για να φτάσει η οικονομία στα επίπεδα του 2010 απαιτείται μία καθαρή αύξηση του κεφαλαιακού της αποθέματος κατά 86 δισ. ευρώ. Επιπλέον, δεδομένου του στρατηγικού χαρακτήρα και της μεγάλης παραγωγικής τους δυναμικής, οι επενδύσεις αυτές έχουν μακροπρόθεσμα μεγάλη πολλαπλασιαστική επίδραση στο ΑΕΠ.

Αρχικά, η μελέτη της Eurobank αναλύει τα χαρακτηριστικά και τα κύρια μεγέθη των τριών τομέων.

Ο κλάδος της ενέργειας συνεισφέρει το 2,7% της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας (ΑΠΑ) της ελληνικής οικονομίας, εξαιρουμένων των  δραστηριοτήτων χονδρικού και λιανικού εμπορίου. Ωστόσο, η δυνητική του συνεισφορά είναι πολλαπλάσια. Η συνεχιζόμενη απελευθέρωση της χονδρικής και λιανικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου, η στρατηγική γεωγραφική θέση της χώρας, η διαθεσιμότητα ανανεώσιμων και ορυκτών πηγών και οι ανακαλύψεις πεδίων φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο δημιουργούν σημαντικές επενδυτικές ευκαιρίες. Η ενέργεια αποτελεί στρατηγικό καταλύτη για τις μακροπρόθεσμες προοπτικές της οικονομίας καθόσον συνδέεται με μεγάλα επενδυτικά έργα υποδομής (αγωγοί, λιμένες, μονάδες παραγωγής ενέργειας, εγκαταστάσεις αποθήκευσης), έχει ζωτική συμβολή στο κόστος της παραγωγής και δημιουργεί θετικές οικονομίες κλίμακας και φάσματος για άλλους τομείς.

Τα logistics συνεισφέρουν το 6,5% της συνολικής ΑΠΑ αλλά μόνο 3,8% αν εξαιρεθεί η ναυτιλία. Αποτελούν επίσης κλάδο στρατηγικής σημασίας και μεγάλης δυναμικής για την Ελλάδα, κυρίως λόγω της γεωγραφικής θέσης της χώρας ως διαμετακομιστικού κόμβου μεταξύ Ευρώπης και Απω Ανατολής. Ωστόσο, το γεωγραφικό πλεονέκτημα της χώρας παραμένει ως επί το πλείστον αναξιοποίητο λόγω της καθυστέρησης στην ανάπτυξη έργων υποδομής (λιμένων, οδικών και σιδηροδρομικών δικτύων, αερομεταφορών, εγκαταστάσεων αποθήκευσης) και υστερήσεων στην ανταγωνιστικότητα. Πολιτικές για τη βελτίωση των υποδομών, της ανταγωνιστικότητας κόστους, της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών logistics, τη μείωση των διαδικασιών στα σύνορα και τη λοιπή γραφειοκρατία θα μπορούσαν, εκτός από τη θετική επίδραση που θα έχουν στις ελληνικές εξαγωγές, να αυξήσουν το μερίδιο συμβολής στην ΑΠΑ του εγχώριου κλάδου logistics στα επίπεδα του αντίστοιχου της ευρωζώνης (ήτοι, ετήσια αύξηση 1% της ΑΠΑ).

Ο τουρισμός αποτελεί ήδη έναν σημαντικό κλάδο, με μερίδιο 6,4% στην ΑΠΑ, μεγάλες δευτερογενείς διαχύσεις, και είναι κλάδος εξ ορισμού εξωστρεφής. Λόγω των ιδιαίτερων φυσικών και πολιτιστικών χαρακτηριστικών της Ελλάδας, το «ήλιος και παραλία» είναι το κυρίαρχο τουριστικό μοντέλο, ακολουθούμενο από εξειδικεύσεις «city break», πολιτιστικού, θρησκευτικού, ναυτικού και συνεδριακού  τουρισμού. Ως συνέπεια, ο κλάδος εμφανίζει υψηλή εποχική και γεωγραφική συγκέντρωση. Τα τελευταία χρόνια σημειώθηκε σημαντική αύξηση των αφίξεων, βελτίωση της ανταγωνιστικότητας τιμών και αναβάθμιση των ξενοδοχειακών υποδομών. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν σοβαρές προκλήσεις, όπως η υψηλότερη επιβάρυνση από φόρους και ασφαλιστικές εισφορές σε σύγκριση με τις ανταγωνίστριες χώρες, υψηλές επισφάλειες για ορισμένα ξενοδοχεία, ελλείψεις στον χωροταξικό σχεδιασμό, στο νομικό πλαίσιο, στους κανόνες που διέπουν τις άμεσες ξένες επενδύσεις, στην τεχνολογική ετοιμότητα και στην υποδομή εδάφους και λιμένων. Επιπλέον, οι δαπάνες ανά ταξίδι στην Ελλάδα είναι αρκετά χαμηλές σε σύγκριση με εκείνες των ανταγωνιστικών προορισμών. Εν όψει μιας αυξανόμενης διεθνούς τουριστικής ζήτησης, η διασφάλιση και βελτίωση της θέσης της Ελλάδας στον διεθνή τουριστικό χάρτη επιβάλλει τη διαφοροποίηση του υπάρχοντος προϊοντικού μείγματος μέσω της αναβάθμισης των δημόσιων και ιδιωτικών υποδομών, αλλά και μέσω της στόχευσης εξειδικευμένων αγορών, όπως οι επισκέπτες μεγαλύτερης ηλικίας, τα επαγγελματικά ταξίδια, η κρουαζιέρα και το city break, συνδεόμενο με ευρύτερους σχεδιασμούς όπως η ανάπτυξη της λεγόμενης «Αθηναϊκής Ριβιέρας».

Βάσει μιας συγκεκριμένης μεθοδολογίας, που ακολουθούν οι ερευνητές της Eurobank, ποσοτικοποιείται η δυνητική συνεισφορά των έργων στο ελληνικό ΑΕΠ σε μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Τα σενάρια που προκύπτουν παρέχουν ένα εύρος εκτιμήσεων: Σε ορίζοντα δεκαετίας, τα εξεταζόμενα έργα συνολικού ύψους περίπου 22,4 δισ. ευρώ σε τρέχουσες τιμές οδηγούν στη δημιουργία ΑΕΠ (και πάλι σε τρέχουσες τιμές) από 25,2 δισ. στο πιο συντηρητικό σενάριο, έως και 31,4 δισ. ευρώ στο πιο αισιόδοξο σενάριο (ήτοι, 1,1 – 1,4 φορές υψηλότερο από την αρχική αξία των έργων). Σε ορίζοντα 20ετίας, τα έργα οδηγούν στη δημιουργία ΑΕΠ αξίας από 45 δισ. έως 65,5 δισ. ευρώ (ήτοι, 2 – 2,9 φορές υψηλότερο από την αρχική αξία των έργων). Σε κάθε περίπτωση η συμβολή είναι πολύ σημαντική και αυξάνεται με την πάροδο του χρόνου, ενώ υπό ορισμένες προϋποθέσεις τα εξεταζόμενα επενδυτικά σχέδια και η συνδεόμενη αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ μπορούν να οδηγήσουν, σε 10ετή ορίζοντα, στη δημιουργία 485.000 – 605.000 θέσεων εργασίας.