Αφημένη στην τύχη της η ελληνική οινοποιία

Σε… χαμηλές πτήσεις παραμένει ο αμπελοοινικός κλάδος, καθώς είναι ακόμη πολλά τα βαρίδια που δεν τον αφήνουν να πετάξει ψηλά, παρά την ιδιαίτερη δυναμική του την τελευταία 15ετία. Σύμφωνα με την Κεντρική Συνεταιριστική Ενωση Αμπελοοινικών Προϊόντων (KEOΣOE), είναι οι φορολογικές  επιβαρύνσεις, οι ασφαλιστικές υποχρεώσεις παραγωγών και συλλογικών φορέων, η παραοικονομία στη διακίνηση των οινικών προϊόντων, η διαρκής συρρίκνωση τόσο των αμπελουργικών εισοδημάτων όσο και των οικονομικών αποτελεσμάτων της ελληνικής οινοποιίας, αλλά και ο περίφημος ειδικός φόρος κατανάλωσης (ΕΦΚ) στο κρασί, του οποίου η κατάργηση έγινε ανέκδοτο, που βάζουν τροχοπέδη στην ανάπτυξή του. Πάντως, είναι αξιοσημείωτο ότι το Συμβούλιο της Επικρατείας, με απόφασή του (αριθμ. 1734 / 3-9-2018) ακύρωσε τον ΕΦΚ στο κρασί.

Από την πλευρά της η κυβέρνηση έχει πολλάκις παραδεχθεί ότι ο ΕΦΚ αποτελεί πλήγμα για τον κλάδο – την κατάργησή του είχε προαναγγείλει και ο πρωθυπουργός κ. Αλέξης Τσίπρας πέρυσι από την 82η ΔΕΘ -, η υφυπουργός Οικονομικών κυρία Κατερίνα Παπανάτσιου, απαντώντας στις 18 Ιουλίου σε σχετική ερώτηση στη Βουλή, απέφυγε να δώσει σαφείς απαντήσεις. Ειδικότερα, όπως επεσήμανε, οι αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Οικονομικών παρακολουθούν στενά την αποτελεσματικότητα όλων των μέτρων που λαμβάνονται αλλά και της ασκούμενης φορολογικής πολιτικής γενικότερα και προχωρούν σε μία συνεχή αξιολόγηση των επιπτώσεων όλων των ρυθμίσεων που έχουν λάβει χώρα, μεταξύ των οποίων και της επιβολής φόρου στο κρασί. Και εφόσον κριθεί αναγκαίο και δημοσιονομικά εφικτό, όπως ανέφερε η κυρία Παπανάτσιου, «προβαίνει στις απαιτούμενες νομοθετικές ρυθμίσεις με γνώμονα την κοινωνικά δίκαιη και βιώσιμη ανάπτυξη, λαμβάνοντας υπόψη την κατάσταση της οικονομίας».

Πάντως, ο – πρώην πλέον — υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων κ. Βαγγέλης Αποστόλου, μιλώντας στα μέσα Ιουνίου σε εκδήλωση για την αμπελουργία στην Ασκρη Βοιωτίας, είχε δηλώσει ότι «μέσα στις ασφυκτικές δημοσιονομικές συνθήκες και πιέσεις που παραλάβαμε τη διακυβέρνηση της χώρα μας, επιβάλαμε έναν φόρο. Σύντομα, όπως έχει και ο Πρωθυπουργός δεσμευτεί, θα καταργηθεί. Δεν μπορώ να σας πω περισσότερα».

Σήμερα, από την πληρωμή του ειδικού φόρου κατανάλωσης έχουν απαλλαχθεί μόνο τα κρασιά που παράγονται από ιδιώτες και τα οποία προορίζονται για κατανάλωση από τον ίδιο τον παραγωγό, τα μέλη της οικογενείας του ή τους προσκεκλημένους του, έως και 1.000 λίτρα, εφόσον δεν μεσολαβεί πώληση.

Η επιβολή του ΕΦΚ δεν έφερε τα αναμενόμενα έσοδα για το Δημόσιο, αντιθέτως δημιούργησε σοβαρά προβλήματα με την επιβάρυνση του κόστους παραγωγής και την πρόσθετη γραφειοκρατία. Σύμφωνα με στοιχεία της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, η βεβαίωση από τον ΕΦΚ (και όχι από τις λοιπές φορολογίες) ανέρχεται σε 24,4 εκατ. ευρώ για το 2016, με αντίστοιχη είσπραξη 23,7 εκατ. ευρώ, ενώ για το έτος 2017 το ποσό βεβαίωσης ανέρχεται σε 28 εκατ. ευρώ, με αντίστοιχη είσπραξη 27,4 εκατ. ευρώ.

Τα στοιχεία της ΚΕΟΣΟΕ καταδεικνύουν τα σοβαρά προβλήματα του κλάδου. Οι αμπελουργικές εκτάσεις συνεχίζουν να μειώνονται, από 817.435 στρέμματα το 1990 σε 627.281 στρέμματα το 2017. Η οινική παραγωγή έχει σταθεροποιηθεί στα χαμηλά επίπεδα των 250.000 τόνων (από 401.600 τόνους το 1991), ενώ οι εξαγωγές κρασιού αν και παρουσίασαν ελαφρά μείωση του όγκου, κατά 1%, κατέγραψαν αύξηση της αξίας, της τάξεως του 5% (77 εκατ. ευρώ το 2017). Αντιστοίχως οι εισαγωγές οίνου παρουσίασαν μείωση των εισαγόμενων όγκων κατά 19% (20.793 τόνοι το 2016 και 16.838 το 2017) και αύξηση σε αξία κατά 10% (33,8 εκατ. ευρώ το 2016 και 37 εκατ. ευρώ το 2017).

Στην Ελλάδα λειτουργούν περί τα 900 οινοποιεία, με ενεργά να καταγράφονται περίπου 700. Από αυτά, «ευδοκιμούν» όσα έχουν βρει τον… βηματισμό τους στις διεθνείς αγορές, με σταθερή εξαγωγική δραστηριότητα και έμφαση στην καινοτομία. Αλλωστε, το ελληνικό κρασί βρίσκεται στην κορυφή των ελληνικών εξαγωγών αγροτικών  προϊόντων. Εντούτοις, όπως καταγγέλλει ο κλάδος, τα προγράμματα προώθησης οίνων τόσο στην ΕΕ όσο και σε τρίτες χώρες τρέχουν με αργούς ρυθμούς, ενώ τα αντίστοιχα για την ελληνική αγορά έχουν σχεδόν μηδενική απορροφητικότητα. Σε κάθε περίπτωση, όπως έχει δηλώσει ο κ. Αποστόλου, ολοκληρώνονται οι διαδικασίες για την εφαρμογή των δράσεων του επόμενου προγράμματος της περιόδου 2019-2023.

Στόχος, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι η βελτίωση των διαδικασιών αξιολόγησης, έγκρισης πληρωμής των προγραμμάτων προώθησης με διαφάνεια, τηρώντας το ενωσιακό δίκαιο και λαμβάνοντας υπόψη τις σύγχρονες απαιτήσεις του οινικού τομέα.

Σχετικά με το πρόγραμμα αναδιάρθρωσης και μετατροπής των αμπελώνων, το οποίο έχει ως στόχο την αύξηση της ανταγωνιστικότητας των αμπελουργικών εκμεταλλεύσεων, θα συνεχιστεί και τα έτη 2019-2023 με ετήσιο ύψος κοινοτικών κονδυλίων 9 εκατ. ευρώ ετησίως, δηλαδή 45 εκατ. ευρώ την πενταετία, δίνοντας τη δυνατότητα στους παραγωγούς να βελτιώσουν την υφιστάμενη κατάσταση των εκμεταλλεύσεων. Οσον αφορά τις νέες άδειες φύτευσης, από το 2018 και μετά δεν υπάρχει στον ορίζοντα πρόνοια χρηματοδότησης, με κίνδυνο την απώλεια δεκάδων χιλιάδων στρεμμάτων στην Ελλάδα.

Σχετικά με τις πιθανές αλλαγές που συζητούνται σε ευρωπαϊκό επίπεδο για τις κατευθύνσεις της Κοινής Αγροτικής Παραγωγής κατά την επόμενη προγραμματική περίοδο, μετά το 2020, υπάρχει προβληματισμός εάν πρέπει, εξαιτίας και της κλιματικής αλλαγής, να ταξινομηθούν και άλλες – άλλοτε απαγορευμένες – ποικιλίες, όπως οι Νoah, Othello, Isabelle, Jacquez κ.ά. Οσον αφορά σε καινοτόμα προϊόντα – αποαλκοολωμένα και μερικώς αποαλκοολωμένα – η Κομισιόν προτείνει την αναγνώριση των οίνων χαμηλής περιεκτικότητας σε οινόπνευμα και χωρίς αλκοόλ.