Στις αρχές του δευτέρου εξαμήνου (Ιούνιο) του 2021 τοποθετούν τη «σημαία» επανεκκίνησης του ελληνικού τουρισμού οι εκπρόσωποι του κλάδου, προσδοκώντας ως το τέλος του ερχόμενου έτους να έχει ανακτηθεί, υπό προϋποθέσεις, το 50% των αφίξεων και των εσόδων του 2019. Σύμφωνα με το «καλό σενάριο» του κλάδου, σε απόλυτους αριθμούς, οι προσδοκώμενες τουριστικές αφίξεις για το 2021 μπορούν να ανέλθουν σε περίπου 15 εκατομμύρια και τα τουριστικά έσοδα σε 9 δισ. ευρώ, έναντι 30 εκατ. αφίξεων και 18,2 δισ. ευρώ εσόδων το 2019. Το 2020, η χειρότερη χρονιά των τελευταίων 40 χρόνων για τον ελληνικό τουρισμό, λόγω της πανδημίας της Covid-19, κλείνει με μόλις 5 εκατ. αφίξεις και έσοδα που είναι αμφίβολο εάν θα πλησιάσουν τα 3,5 δισ. ευρώ. Θα χαθεί και το δεύτερο τρίμηνο «Το τελευταίο τρίμηνο του 2020 και το πρώτο του 2021 είναι εντελώς χαμένα. Ακόμα και στο «καλό σενάριο» θα χαθεί και το δεύτερο τρίμηνο του 2021, καθώς δεν περιμένουμε οποιαδήποτε ανάκαμψη» λέει χαρακτηριστικά ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) κ. Γιάννης Ρέτσος. Για τον λόγο αυτόν, λέει ο κ. Ρέτσος, «θα χρειαστεί χρονική επέκταση για τη στήριξη του κλάδου και των εργαζομένων, τουλάχιστον μέχρι τον Μάρτιο του 2021, ενδεχομένως και κατά το β’ τρίμηνο κυρίως στον τομέα της απασχόλησης». Οι βασικές προϋποθέσεις προκειμένου να επιβεβαιωθεί το «καλό σενάριο» για τον ελληνικό τουρισμό για την ερχόμενη χρονιά είναι έξι: 1Οι καλές υγειονομικές εξελίξεις στο μέτωπο της πανδημίας: Εφόσον υπάρξουν, θα επιτρέψουν στην τουριστική δραστηριότητα να επανέλθει στο τέλος του β’ τριμήνου του 2021 και ουσιαστικά στο β’ εξάμηνο. 2Η εφαρμογή κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής στον τομέα των ταξιδιών. Για την επόμενη ημέρα είναι αναγκαία η συντονισμένη δράση στα ταξίδια και η θέσπιση ενιαίων κανόνων – και αυστηρών – τουλάχιστον σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όπως π.χ. το υποχρεωτικό τεστ, ακόμα και στο αεροδρόμιο. Εάν δεν υπάρξουν ενιαίοι κανόνες, λένε οι παράγοντες του τουρισμού, δεν μπορούμε να περιμένουμε οποιασδήποτε μορφής ανάκαμψη για το 2021. 3Σημαντικός παράγοντας και συνάμα μεγάλο ερωτηματικό αποτελεί ο χρόνος που θα επιτρέψει η ΕΕ τα ταξίδια από και προς τρίτες χώρες, ανάμεσα στις οποίες βρίσκονται πολύ σημαντικές και μεγάλες αγορές για την Ελλάδα. 4Το θέμα του ΦΠΑ και η ανάγκη μείωσής του σε όλο το τουριστικό πακέτο, όταν θα ανοίξει η αγορά, θεωρείται σημαντικό μέτρο από τους ανθρώπους του τουρισμού. Το 2021, τονίζουν, δεν θα είναι μια κανονική χρονιά. Οι τιμές θα αλλάζουν χρηματιστηριακά και η μείωση του ΦΠΑ μπορεί να είναι ένα εργαλείο κυρίαρχο και αποτελεσματικό που θα βοηθήσει την Ελλάδα να ανταγωνιστεί άλλες χώρες. 5Ο ελληνικός τουρισμός θα κληθεί να αναδείξει και να αποδείξει ότι είναι «ένας προορισμός όχι απλά καθαρός, αλλά που ξέρει να διαχειρίζεται πρωτόκολλα και να λειτουργεί με ασφάλεια». 6Η διεθνής αεροπορική αγορά, στην οποία βασίζεται κυρίως ο εισερχόμενος τουρισμός, είναι επίσης σημαντικός παράγοντας για την ανάκαμψή του. Οι αεροπορικές εταιρείες έχουν ανακοινώσει πως εάν μπορούσαν να λειτουργήσουν κανονικά, δεν θα ήταν σε θέση να ανακτήσουν πάνω από το 60% της μεταφορικής δυνατότητας που είχαν το 2019. Χάθηκε το 80% των εσόδων Για τη χρονιά που φεύγει όλοι συμφωνούν ότι ο ελληνικός τουρισμός κλήθηκε εν μέσω πανδημίας να δώσει έναν πρωτοφανή αγώνα επιβίωσης, καθώς ουσιαστικά χάθηκε το 80% των εσόδων του. Τα τουριστικά έσοδα θα διαμορφωθούν στα επίπεδα των 3-3,5 δισ. ευρώ, παρά τις αρχικές προβλέψεις του Μαΐου για εισπράξεις που ενδεχομένως να ανέρχονταν ακόμη και στα 5 δισ. ευρώ. Η αστοχία στις προβλέψεις αποδίδεται στο γεγονός ότι οι μεγάλες αγορές για την Ελλάδα άργησαν να ανοίξουν. Η βρετανική αγορά άνοιξε στα μέσα Ιουλίου, ενώ κάποιες άλλες αγορές δεν άνοιξαν ποτέ, όπως η Αμερική και η Ρωσία. Το φάσμα της χρεοκοπίας αντιμετωπίζουν 200 αεροδρόμια Αντιμέτωπα με το φάσμα της χρεοκοπίας βρίσκονται περίπου 200 ευρωπαϊκά αεροδρόμια, τα οποία λόγω της πανδημίας της Covid-19 είδαν την επιβατική τους κίνηση να εξανεμίζεται. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα που πραγματοποίησε το Διεθνές Συμβούλιο Αεροδρομίων της Ευρώπης (Airports Council International Europe-ACI Europe), τα αεροδρόμια αυτά θα κινδυνέψουν με χρεοκοπία μέσα στους επόμενους μήνες, εάν η επιβατική κίνηση δεν αρχίσει να ανακάμπτει μέχρι το τέλος του έτους. Είναι η πρώτη φορά που η Ευρώπη έρχεται αντιμέτωπη με την προοπτική της κατάρρευσης ενός σημαντικού τμήματος του συστήματος των αερομεταφορών της, εκτός εάν οι κυβερνήσεις εντείνουν τις προσπάθειές τους προκειμένου να παράσχουν την απαιτούμενη υποστήριξη. Οκτώ μήνες μετά την έναρξη της υγειονομικής κρίσης, σε όλα τα αεροδρόμια της Ευρώπης τα έσοδα δεν καλύπτουν το κόστος των επιχειρήσεων, πόσω μάλλον το κόστος κεφαλαίου. Η επιβολή καραντίνας από τις κυβερνήσεις σε αυτή τη χρονική περίοδο φέρνει τα αεροδρόμια της Ευρώπης πιο κοντά στο χείλος της καταστροφής. Μείωση επιβατικής κίνησης κατά 73% Με βάση τα στοιχεία της έρευνας του ACI Europe, μέχρι τον περασμένο Σεπτέμβριο στα αεροδρόμια της Ευρώπης καταγράφηκε ετήσια μείωση της επιβατικής κίνησης κατά 73%. Μόνο τον Σεπτέμβριο «χάθηκαν» επιπλέον 172,5 εκατ. επιβατών, αυξάνοντας τον συνολικό αριθμό των «χαμένων» επιβατών από τον Ιανουάριο του 2020 μέχρι σήμερα σε 1,29 δισεκατομμύρια. Μείωση της επιβατικής κίνησης κατά 75% καταγράφηκε και τον περασμένο Οκτώβριο, σε σχέση με την αντίστοιχη περυσινή περίοδο. Η μονιμότητα των αυστηρών περιορισμών στα διασυνοριακά ταξίδια και κατά τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου, επισημαίνει το ACI Europe, έχει επιδεινώσει σημαντικά τις προοπτικές αναθέρμανσης της επιβατικής κίνησης. Ηδη, πολλές αεροπορικές εταιρείες έχουν μειώσει τη χωρητικότητά τους για το υπόλοιπο του έτους (όπως έκανε η Ryanair), αλλά και για το 2021. Τα αεροδρόμια που απειλούνται με χρεοκοπία είναι κυρίως περιφερειακά και εξυπηρετούν τοπικές κοινότητες. Τα συγκεκριμένα αεροδρόμια απασχολούν 277 χιλιάδες άτομα και συνεισφέρουν περίπου 12,4 δισεκατομμύρια ευρώ στο συνολικό ευρωπαϊκό ΑΕΠ. Η οικονομική υποστήριξή τους από τις κυβερνήσεις, σύμφωνα με το ACI Europe, «θα είναι ζωτικής σημασίας για την αποτροπή της αυξανόμενης γεωγραφικής ανισότητας και τη ζημιά της κοινωνικής συνοχής». Μείωση κόστους λειτουργίας Ταυτόχρονα, ούτε και τα μεγαλύτερα ευρωπαϊκά αεροδρόμια θεωρείται ότι είναι απαλλαγμένα από οικονομικά προβλήματα. Οι εταιρείες των αερολιμένων αυτών προκειμένου να θωρακιστούν έχουν μειώσει το κόστος λειτουργίας τους και έχουν καταφύγει σε χρηματοπιστωτικές αγορές προκειμένου να διατηρήσουν οικονομική επιφάνεια σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Αυτή η ξαφνική αύξηση του χρέους, που ανέρχεται στα 16 δισεκατομμύρια ευρώ για τα 20 μεγαλύτερα ευρωπαϊκά αεροδρόμια, ισοδυναμεί με σχεδόν το 60% των εσόδων τους για έναν κανονικό χρόνο, ενώ λαμβάνοντας υπόψη ότι θα πρέπει να απολυθούν χιλιάδες εργαζόμενοι με υψηλή ειδίκευση, θέτει ακόμα περισσότερο σε κίνδυνο το μέλλον τους. «Εν μέσω ενός δεύτερου κύματος της πανδημίας, η εξασφάλιση ασφαλών αεροπορικών ταξιδιών συνεχίζει να αποτελεί το κύριο μέλημά μας» λέει χαρακτηριστικά ο γενικός διευθυντής της Airports Council International Europe-ACI Europe κ. Olivier Jankovec και προσθέτει: «Είναι σημαντικό να μειώσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο τον κίνδυνο διάδοσης του κορωνοϊού. Αλλά σίγουρα μπορούμε να είμαστε πολύ πιο αποτελεσματικοί σχετικά με τη μείωση αυτού του κινδύνου, ενώ οι επιβάτες βρίσκονται στον αέρα και όχι σε καραντίνα».