Συντονισμένες δράσεις για την ενίσχυση της οργανικής τους κερδοφορίας με την αξιοποίηση νέων καναλιών διάθεσης υπηρεσιών, την αναπροσαρμογή των τιμολογίων τους και την πώληση επενδυτικών και ασφαλιστικών προϊόντων από το δίκτυο των καταστημάτων τους υλοποιούν οι τράπεζες. Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά την περυσινή χρήση τα καθαρά έσοδα στον κλάδο υποχώρησαν σε χαμηλό 15 ετών, καθώς συνεχίστηκαν οι πωλήσεις κόκκινων δανείων, παρέμειναν μηδενικοί οι ρυθμοί πιστωτικής επέκτασης και τα επιτόκια στις χορηγήσεις διατηρήθηκαν σε πτωτική τροχιά, ως αποτέλεσμα της νομισματικής πολιτικής που εφαρμόζει η ΕΚΤ. Κι αν μετά το ξέσπασμα της πανδημίας ενισχύθηκαν οι εταιρικές δανειοδοτήσεις κατά βάση μέσω των κρατικών προγραμμάτων επιδότησης τόκων και εγγυοδοσίας, οι εργασίες στη λιανική τραπεζική βρίσκονται ακόμη σε χαμηλά επίπεδα. Επιπλέον, δεν αποκλείεται τα επόμενα δύο χρόνια η ζήτηση για δανεισμό από τον επιχειρηματικό τομέα να υποχωρήσει, καθώς οι ανάγκες ρευστότητας ενδεχομένως να καλυφθούν σε μεγάλο βαθμό από τις υψηλές εκταμιεύσεις του 2020. Οι 5 άξονες του σχεδίου Ως εκ τούτου, καθίσταται επιτακτική η αποτελεσματικότερη και ταχύτερη προσαρμογή του μοντέλου παραγωγής εσόδων στα νέα δεδομένα. Προς αυτή την κατεύθυνση οι τραπεζικές διοικήσεις έχουν θέσει σε εφαρμογή σχέδιο που προβλέπει τα ακόλουθα: 1Μείωση επιτοκίων καταθέσεων Οι τράπεζες από το 2015 προχωρούν σε συνεχείς μειώσεις στα καταθετικά επιτόκια για το μάζεμα των εξόδων για τόκους. Τελικός στόχος αποτελεί ο μηδενισμός των αποδόσεων στα προϊόντα ανοιχτής ζήτησης και η διαμόρφωση των επιτοκίων στις προθεσμιακές καταθέσεις στο 0,10% ή και χαμηλότερα. Ηδη βρισκόμαστε πολύ κοντά σε αυτά τα επίπεδα (καταθέσεις πρώτης ζήτησης 0,05%, λογαριασμοί προθεσμίας 0,26% – στοιχεία ΤτΕ, Αύγουστος 2020). 2Αναπροσαρμογή τιμολογίων προμηθειών Μία πηγή εσόδων την οποία θέλουν να ενισχύσουν οι τράπεζες, καθώς απέχουν αρκετά από τον πανευρωπαϊκό μέσο όρο είναι οι προμήθειες. Την τελευταία διετία προχωρούν σταδιακά σε αναπροσαρμογές των χρεώσεων που επιβάλλουν για συναλλαγές ή για χρήση προϊόντων που μέχρι πρότινος παρέχονταν δωρεάν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι κάρτες, χρεωστικές και πιστωτικές, που χορηγούνταν μέχρι πριν από λίγα χρόνια χωρίς συνδρομή. Πλέον στην πλειονότητά τους επιβαρύνουν τον πελάτη είτε σε ετήσια βάση είτε κατά την 5ετή ανανέωση του προϊόντος. Επιπλέον, στις επιχειρήσεις εφαρμόζονται νέα πακέτα με συνδρομή. Δηλαδή μπορεί ο πελάτης να πληρώνει μία μηνιαία ή ετήσια προμήθεια, απλά και μόνο επειδή διατηρεί έναν λογαριασμό. Σημειώνεται πάντως ότι το κόστος αυτό περιλαμβάνει και άλλες παροχές, όπως δωρεάν βιβλιάριο επιταγών ή συναλλαγές ή τη συνδρομή των καρτών. 3Πώληση προϊόντων τρίτων Αύξηση των εσόδων από προμήθειες επιχειρούν οι τράπεζες με την προώθηση προϊόντων, κατά βάση ασφαλιστικών και επενδυτικών, συνεργατών τους, για τα οποία οι ίδιες δεν έχουν κανένα ρίσκο. Οι οδηγίες προς το δίκτυο είναι σαφείς. Σε κάθε πελάτη που έχει επικοινωνία με τον σύμβουλό του θα πρέπει να γίνεται πρόταση για τέτοιου είδους προγράμματα. 4 Χρήση λογαριασμών μισθοδοσίας Για την ανάπτυξη των πωλήσεων οι τράπεζες χρησιμοποιούν τις επιχειρήσεις τη μισθοδοσία των οποίων εξυπηρετούν από τους λογαριασμούς τους. Για τους εργαζομένους προσφέρουν προγράμματα με έκπτωση ή καλύτερο επιτόκιο. Την προώθηση μάλιστα αναλαμβάνει η ίδια η επιχείρηση που παρουσιάζει τις προσφορές αυτές ως παροχή της προς το προσωπικό. Ως εκ τούτου το κόστος προσέλκυσης πελατών περιορίζεται, ενώ μειώνεται και το ρίσκο στην περίπτωση των δανείων, καθώς η τράπεζα έχει μέσω της μισθοδοσίας συνεχή εικόνα των εισοδημάτων του οφειλέτη. 5 Αξιοποίηση του e-banking Στο παιχνίδι των πωλήσεων έχει μπει δυναμικά, ειδικά μετά την πανδημία, η αξιοποίηση των εναλλακτικών δικτύων e-banking και mobile banking. Πλέον, μία μεγάλη γκάμα προϊόντων, καταθετικών, δανειακών και καρτών, είναι διαθέσιμη στους χρήστες των υπηρεσιών αυτών άμεσα από κινητό τηλέφωνο ή τον υπολογιστή τους, χωρίς να είναι αναγκαία η επίσκεψη σε κατάστημα. Πρόβλημα στην ανάληψη μετρητών από ΑΤΜ άλλης τράπεζας Ενα τεχνικό πρόβλημα στην πανευρωπαϊκή πλατφόρμα πληρωμών, γνωστή ως TARGET2, αναστάτωσε το βράδυ της Παρασκευής καταθέτες που επιχείρησαν να κάνουν ανάληψη μετρητών από ΑΤΜ άλλης τράπεζας και η συναλλαγή τους δεν εκτελέστηκε. Κι αυτό διότι έπεσε το TARGET2, με αποτέλεσμα να παγώσει σε όλη την Ευρώπη η διατραπεζική μεταφορά κεφαλαίων, συμπεριλαμβανομένων και των συναλλαγών μέσω του ελληνικού συστήματος ΔΙΑΣ. Από την άλλη, οι πληρωμές με κάρτα σε POS εκτελούνταν κανονικά. Η Τράπεζα της Ελλάδος είχε ενημερωθεί ότι το πρόβλημα θα λυνόταν το αργότερο μέχρι τα μεσάνυχτα της Παρασκευής. Με αποχώρηση 10.000 εργαζομένων θα γίνει η σύγκλιση με την Ευρώπη Στη μείωση του λειτουργικού τους κόστους, σύμφωνα με τους στόχους που έχουν θέσει στα επιχειρησιακά τους πλάνα, προχωρούν οι τράπεζες. Κοινός παρονομαστής τους είναι ο εξορθολογισμός των δικτύων και η μείωση του αριθμού των εργαζομένων, κυρίως μέσω προγραμμάτων εθελουσίας εξόδου, με στόχο να πλησιάσουν τα διεθνώς αποδεκτά επίπεδα. Η διαδικασία αυτή επιταχύνθηκε από τις συνθήκες της πανδημίας, που προκάλεσαν ουσιαστικές αλλαγές τόσο στις εσωτερικές δομές λειτουργίας των τραπεζών με την τηλεργασία όσο και στην εξυπηρέτηση των πελατών, οι οποίοι στράφηκαν στα ηλεκτρονικά δίκτυα (mobile banking, e-banking κ.λπ.) και στις εξ αποστάσεως συναλλαγές. Στο πλαίσιο αυτό, η Εθνική Τράπεζα δρομολογεί νέο πρόγραμμα εθελουσίας εξόδου, μετά το τελευταίο του 2019, που οδήγησε στην αποχώρηση περίπου 850 εργαζομένων. Το πλάνο μετασχηματισμού της προβλέπει μείωση του προσωπικού σε 8.000 άτομα στα τέλη του 2020, στόχος που αναμένεται να ξεπεραστεί. Ενδεχόμενη πώληση της Εθνικής Ασφαλιστικής, στην οποία εργάζονται περί τους 900 υπαλλήλους, θα επιφέρει περαιτέρω μείωση. Προηγήθηκε η ολοκλήρωση της εθελουσίας εξόδου της Eurobank, μέσω του οποίου αποχώρησαν 750 άτομα, περίπου το 10% του προσωπικού της τράπεζας. Από την πλευρά της η Alpha Bank υλοποιεί τη μεταβίβαση (carve out) της μονάδας διαχείρισης κόκκινων δανείων στη Cepal, που αναμένεται να ολοκληρωθεί αυτόν τον μήνα. Η Τράπεζα Πειραιώς σύμφωνα με πληροφορίες, το αμέσως επόμενο διάστημα θα ανακοινώσει μεγάλο πρόγραμμα εθελούσιας εξόδου, με ιδιαίτερα ευνοϊκούς όρους, στοχεύοντας στην αποχώρηση πάνω από 1.000 εργαζομένων. Πριν από περίπου ένα χρόνο είχε μεταβιβάσει στην Intrum τη μονάδα διαχείρισης κόκκινων δανείων, μειώνοντας κατά περίπου 1.000 άτομα το προσωπικό της. Σε ανάλογη κίνηση προέβη και η Eurobank, μέσω της οποίας περίπου 400 άτομα εντάχθηκαν στο δυναμικό της DoValue. Παρ’ όλα αυτά, ο αριθμός εργαζομένων και καταστημάτων παραμένουν σε υψηλότερα επίπεδα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), στο τέλος του 2019, στην ευρωζώνη, αντιστοιχούσαν κατά μέσο όρο 14,4 εργαζόμενοι ανά κατάστημα, έναντι 20 εργαζομένων στην Ελλάδα. Για να φθάσει η ελληνική αγορά τον μέσο όρο της ευρωζώνης με τα σημερινά δίκτυα καταστημάτων, θα πρέπει να αποχωρήσουν επιπλέον 10.000 άτομα από τον κλάδο. Σημειώνεται ότι την πενταετία 2015-2019 στην ευρωζώνη το προσωπικό μειώθηκε σωρευτικά κατά 7,3%, ενώ στη Ελλάδα υποχώρησε κατά 20,3%. Ανάλογη είναι η εικόνα και στον αριθμό των καταστημάτων, τα οποία μειώθηκαν κατά 17,5% στην ευρωζώνη και κατά 28% στην Ελλάδα.