Ο τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αναζητεί διακαώς λύση στο αδιέξοδο των S-400/F-35 και φαίνεται διατεθειμένος να θυσιάσει τον πανάκριβο ρωσικό οπλισμό που απέκτησε, που παραμένει όμως αδρανοποιημένος, προκειμένου να αποκτήσει τα υπερσύγχρονα αμερικανικά μαχητικά F-35.

Ποτέ άλλωστε δεν έπαψε να σκέφτεται τα F-35, στην κατασκευή των οποίων η Τουρκία κατέβαλε χρήματα (κάπου ένα και πλέον δισ. δολάρια) και η τουρκική προπαγάνδα έδειχνε και ξαναέδειχνε τότε το φτερό των πρώτων F-35 με την τουρκική σημαία δίπλα στην αμερικανική, στις δοκιμαστικές πτήσεις του υπερσύγχρονου μαχητικού.

Ομως, θα ήταν λάθος να πιστέψει κανείς ότι θα διαρρήξει τη σχέση του με τον Πούτιν, τη μεσολάβηση του οποίου επιθυμεί διακαώς για την επίλυση του Συριακού. Αλλωστε, όπως επισημαίνουν οι πιο υποψιασμένοι, το νέο πυρηνικό εργοστάσιο της Τουρκίας στο Ακουγιου, που αναμένεται να ενεργοποιηθεί το 2026, δεν είναι τουρκικό, αλλά ρωσικό, με ρωσικά κεφάλαια, ρωσική τεχνολογία, ρώσους τεχνικούς και ρωσικό καύσιμο, προσδένοντας απόλυτα την Τουρκία στο ρωσικό ενεργειακό άρμα.

Το γεγονός ότι μια τέτοια επένδυση, ύψους άνω των 20 δισ. δολαρίων, λειτουργεί σε χώρα-μέλος του ΝΑΤΟ είναι πρωτοφανές και δείχνει αυτή την προφανή αμφιθυμία της Τουρκίας έναντι της Δύσης. Η αίτησή της για ένταξη στους BRICS είναι μια ακόμη απόδειξη αυτής της στάσης.

«Να μπουν στα κουτιά συσκευασίας»

Ζήτησε λοιπόν από τις ΗΠΑ (τώρα που οι Αμερικανοί βρίσκονται σε προεκλογική περίοδο) μία μοίρα F-35 και μία μοίρα F-35B. Για την παρουσία των αντιαεροπορικών συστημάτων S-400 ρωσικής κατασκευής στην Τουρκία, που αποτελεί το μεγάλο αγκάθι στις τουρκο-αμερικανικές σχέσεις, πληροφορίες από την Αγκυρα αναφέρουν ότι η τουρκική πλευρά προκειμένου να αποκτήσει τα F-35 πρότεινε «οι ρωσικοί πύραυλοι να μπουν στα κουτιά συσκευασίας τους και να επιθεωρούνται περιοδικά από τους Αμερικανούς».

Αυτή η λύση, πιστεύουν στην Αγκυρα, ίσως επαναφέρει την Τουρκία στο πρόγραμμα των F-35, από το οποίο αποβλήθηκε ακριβώς λόγω της αγοράς των ρωσικών συστημάτων. Σύμφωνα μάλιστα με την «Τζουμχουριέτ», ανώτερος αξιωματούχος της αμερικανικής πρεσβείας στην Αγκυρα, με τον οποίο επικοινώνησε η ανταποκρίτρια της «Deutsche Welle» στην Κωνσταντινούπολη, δεν αρνήθηκε τα περί συζήτησης για τα F-35, λέγοντας μάλιστα ότι: «Το μπαλάκι τώρα βρίσκεται στο γήπεδο της Τουρκίας. Οι προϋποθέσεις για την αγορά των F-35 από την Τουρκία είναι γνωστές» είπε ο αξιωματούχος, υπενθυμίζοντας τους όρους της Ουάσιγκτον για τις πωλήσεις των F-35.

Μα μπορούν να συσκευασθούν οι S-400 (που είναι αμυντικό σύστημα και έχουν εμβέλεια ακόμα και έως τις βρετανικές βάσεις στην Κύπρο) σε… κουτιά και να τα επιθεωρούν οι Αμερικανοί; Μάλλον για τουρκικά παζάρια πρόκειται προκειμένου να πείσουν τους Αμερικανούς να τους παραχωρήσουν τα F-35 (που ήδη παραχώρησαν στην Ελλάδα), χωρίς βεβαίως να θυσιάσουν τους πανάκριβους S-400. Αλλωστε οι Τούρκοι είναι ενθουσιασμένοι με τα ρωσικά αντιβαλλιστικά συστήματα.

Την πρώτη τους επαφή με ρωσικό σύστημα S-300 το είχαν οι Τούρκοι στην Κρήτη, στο πεδίο βολής του ΝΑΤΟ, όταν ο τότε αρχηγός ΓΕΕΘΑ στρατηγός Κωσταράκος έκανε μια επίδειξη (παρουσία των στρατιωτικών ακολούθων των χωρών-μελών του ΝΑΤΟ) των δυνατοτήτων των ρωσικών S-300, αφήνοντας τον τούρκο στρατιωτικό ακόλουθο άναυδο. Μάλιστα ζήτησε από τον στρατηγό Κωσταράκο, αλλά και από τους Αμερικανούς το S-300 να μην είναι εγκαταστημένο στην Κρήτη, «βλέποντας» προς την Τουρκία, αλλά να εγκατασταθεί κάπου στη Δυτική Ελλάδα ή στα Επτάνησα. Αίτημα όμως που οι Αμερικανοί απέρριψαν.

Από τότε ήθελαν ένα παρόμοιο σύστημα και όταν οι Αμερικανοί δεν τους πούλησαν τους Patriot (τους οποίους πούλησαν στην Ελλάδα), άρχισαν να αλληθωρίζουν προς τους Ρώσους. Αυτός άλλωστε ήταν (και εξακολουθεί να είναι) ο εξωτερικός προσανατολισμός της γείτονος, ο οποίος τα τελευταία χρόνια συχνά δείχνει να βρίσκεται σε σύγχυση ή αφελώς να πιστεύει ότι μπορεί να είναι «και με τον χωροφύλακα και με τον αστυφύλακα». Ετσι φθάνοντας σε ένα αδιέξοδο, θέλει και τα F-35 και τα εκσυγχρονισμένα F-16 από τους Αμερικανούς, με αντάλλαγμα να αδρανοποιήσουν τους S-400 επί τουρκικού εδάφους, που έτσι κι αλλιώς είναι αδρανοποιημένοι.

Ο ξυλοδαρμός των πεζοναυτών

Η εύκολη διέξοδος του συστήματος Ερντογάν είναι η καλλιέργεια μιας αντιδυτικής μισαλλοδοξίας. Από τη μια θέλει να εισέλθει και πάλι στο πρόγραμμα των F-35 και να θυσιάσει τους S-400 και από την άλλη καλλιεργεί μια αντιδυτική μισαλλοδοξία με κύριο στόχο τις Ηνωμένες Πολιτείες και ακόμα περισσότερο το Ισραήλ. Ο διαρκής παροξυσμός της κοινής γνώμης οδήγησε στον ξυλοδαρμό δύο αμερικανών πεζοναυτών στη Σμύρνη που ανάγκασε την τουρκική κυβέρνηση να απολογηθεί στην αμερικανική. Η Τουρκία παραμένει διχασμένη ανάμεσα στους κεμαλιστές και στους ισλαμιστές, που έχουν προ πολλού απολέσει το «ηθικό πλεονέκτημα» του έντιμου θύματος και έχουν καταστεί το νέο και εν πολλοίς διεφθαρμένο τουρκικό κατεστημένο. Χαρακτηριστικό είναι και το γεγονός ότι την ώρα της «εθνικής εορτής» της 30ής Αυγούστου για τη νίκη των κεμαλιστών σε βάρος των Ελλήνων στη Μικρά Ασία το 1922, ο Ερντογάν επέλεξε να γιορτάσει, τέσσερις μέρες νωρίτερα, τη νίκη των Σελτζούκων σε βάρος των Βυζαντινών στο Μαντζικέρτ, στις 26 Αυγούστου 1071 μ.Χ. Κεμαλιστές και ισλαμιστές διαφωνούν, όχι μόνο για το παρόν και το μέλλον, αλλά και για το ίδιο το παρελθόν της Τουρκίας.

Σύγχυση όμως δεν έχει μόνο η Τουρκία, αλλά και η ίδια η Δύση. Η ενίσχυση των φιλορωσικών άκρων, όπως πρόσφατα σημειώθηκε στη Γερμανία, αλλά και η ενδεχόμενη επανεκλογή Τραμπ στην αμερικανική προεδρία, παρά τις βελτιωμένες επιδόσεις της Κάμαλα Χάρις, επιτείνουν την τουρκική περιδίνηση και δημιουργούν ένα περιβάλλον μεγάλης ρευστότητας και αβεβαιότητας, μέσα στο οποίο οφείλει να κινηθεί η ελληνική εξωτερική πολιτική.