«Οι Ευρωπαίοι θα αποφασίζουν ποιος έρχεται στην Ευρωπαϊκή Ενωση και ποιος μπορεί να παραμείνει, όχι οι διακινητές» τόνισε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν συνοψίζοντας το περιεχόμενο της προκαταρκτικής πολιτικής συμφωνίας για τη Μετανάστευση και το Ασυλο, που επετεύχθη έπειτα από σκληρές διαβουλεύσεις μεταξύ Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Συμβουλίου και Κομισιόν. Η ευρωπαία αξιωματούχος συμπλήρωσε ότι το Σύμφωνο δίνει προστασία σε άτομα που έχουν (αληθινή) ανάγκη, καθώς και τα εργαλεία στα κράτη-μέλη να αντιδρούν γρήγορα σε κρίσεις.
Η συμφωνία έχει πέντε βασικούς άξονες που αφορούν όλα τα στάδια, από τον έλεγχο των παράτυπων μεταναστών κατά την είσοδό τους στην ΕΕ, τη λήψη και αποθήκευση αποτυπωμάτων καθώς και βιομετρικών δεδομένων ακόμα και από παιδιά 6 ετών, την επιτάχυνση των διαδικασιών διεκπεραίωσης των αιτημάτων ασύλου, την ταχεία απόρριψη «προδήλως αβάσιμων» ή απαράδεκτων αιτημάτων. Θεσπίζει μια κοινή διαδικασία σε ολόκληρη την ΕΕ για τη χορήγηση και την απόσυρση διεθνούς προστασίας, αντικαθιστώντας αρκετές εθνικές διαδικασίες. Προβλέπει έμπρακτη αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών-μελών με τη μετεγκατάσταση προσφύγων από χώρες της πρώτης γραμμής (όπως η Ελλάδα) στις άλλες χώρες-μέλη και σε περίπτωση άρνησής τους την υποχρέωση οικονομικής συνεισφοράς.
Για τις τρίτες χώρες
Ιδιαίτερη σημασία για τη χώρα μας έχει επίσης η αναφορά σε ενδεχόμενη εργαλειοποίηση των μεταναστών από τρίτες χώρες ή από εχθρικούς μη κρατικούς φορείς που επιδιώκουν αποσταθεροποίηση της ΕΕ και η πρόβλεψη για πιθανή προσωρινή παρέκκλιση από τις τυπικές διαδικασίες ασύλου. Αποτελεί μια σαφέστατη αναφορά και προειδοποίηση σε χώρες (και ενεργούμενά τους) με βεβαρημένο ιστορικό, όπως η Τουρκία που οργάνωσε απόπειρες μαζικής εισροής παράτυπων μεταναστών από το έδαφός της στην ελληνική και ευρωπαϊκή επικράτεια (Εβρος). Είναι εξάλλου νωπές οι μνήμες από τις απειλές του ίδιου του προέδρου Ερντογάν το 2016 και το 2019 ότι θα «ανοίξει τις πόρτες» και θα κατακλύσει την Ευρώπη με εκατομμύρια πρόσφυγες και μετανάστες.
Η ευρωπαϊκή Αριστερά και σχεδόν το σύνολο των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων καταδίκασαν τη συμφωνία υποστηρίζοντας ότι επί της ουσίας αναιρεί το δικαίωμα στο άσυλο και τη διεθνή προστασία και θα πάει δεκαετίες πίσω το ευρωπαϊκό Δίκαιο, ενώ ο λαϊκιστής δεξιός πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βίκτορ Ορμπαν διακήρυξε πως δεν πρόκειται να δεχθεί πρόσφυγες ούτε να πληρώσει τις χώρες της πρώτης γραμμής. Πάντως ο Ορμπαν δεν έχει πλέον στο πλευρό του την Πολωνία, όπου οι πρόσφατες εκλογές ανέδειξαν στην πρωθυπουργία τον πρώην πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ, ο οποίος ηγείται ενός συνασπισμού της Κεντροδεξιάς με φιλελεύθερους και αριστερούς.
Βασικό ζήτημα
Είναι αλήθεια ότι οι πολιτικές δυνάμεις της ΕΕ δεν είχαν παρουσιάσει μέχρι τώρα πειστικά και άμεσα εφαρμόσιμα σχέδια για την επικαιροποίηση των μηχανισμών αντιμετώπισης του Μεταναστευτικού. Εν τω μεταξύ, με αιχμή του δόρατος τη μεταναστευτική κρίση η Ακροδεξιά γιγαντώθηκε, σε ορισμένες χώρες ανέβηκε στην εξουσία ή τη διεκδικεί με σοβαρές αξιώσεις, αλλού έγινε κυβερνητικός εταίρος ή απέκτησε ρυθμιστικό ρόλο. Αναπόφευκτα το Μεταναστευτικό αποτελεί ένα από τα βασικά ζητήματα των ευρωεκλογών του επόμενου έτους, γι’ αυτό και οι ευρωπαϊκοί θεσμοί δεσμεύτηκαν ότι θα επικυρώσουν τη μεταρρύθμιση προτού στηθούν οι κάλπες τον Ιούνιο.
Το 2024 είναι εκλογική χρονιά και για τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου το στρατόπεδο του Ντόναλντ Τραμπ θέλει να πάρει τη ρεβάνς και να επανέλθει στον Λευκό Οίκο. Οι Ρεπουμπλικανοί έφτασαν στο σημείο να μπλοκάρουν στο Κογκρέσο τη στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία αξιώνοντας από τους Δημοκρατικούς και τον πρόεδρο Μπάιντεν να σφραγίσουν τα σύνορα με το Μεξικό για να κλείσουν οι δρόμοι της παράνομης μετανάστευσης.
