Μπορούν οι ΗΠΑ να κάνουν το βήμα και να επιλέξουν την ένταξη ελληνικών νησιών στη λίστα των «διευκολύνσεων» που τους παρέχονται μέσω της Ελληνοαμερικανικής Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας (MDCA); Ποιος θα μπορούσε να είναι ο ρόλος της Σκύρου, ενός νησιού που η θέση του χαρακτηρίζεται στρατηγικής σημασίας, μένει να φανεί, με τις ΗΠΑ να την έχουν προσέξει και αξιολογήσει εδώ και καιρό. Τη συζήτηση άνοιξε ξανά η τροπολογία της βουλευτού των Δημοκρατικών Γκρέις Μενγκ, που δεν προτείνει βάσεις στα ελληνικά νησιά αλλά ζητεί να διερευνηθεί η δυνατότητα για επέκταση της αμερικανικής παρουσίας επί ελληνικού εδάφους «με έμφαση στα νησιά».
Η τροπολογία που υπερψηφίστηκε από τη Βουλή των Αντιπροσώπων στις ΗΠΑ έχει πολύ δρόμο για να αποδειχθεί αν θα ενταχθεί τελικά στο νομοσχέδιο για τον αμερικανικό αμυντικό προϋπολογισμό (NDAA) του 2024, ωστόσο δείχνει να πετυχαίνει τον πρώτο στόχο της. Να ανοίξει αρκετά νωρίς τη συζήτηση για την ανανέωση της MDCA, που από το 2021 και μετά έχει πενταετή διάρκεια και αναμένεται να ανανεωθεί το 2026.
Η συζητήσεις και τα πλεονεκτήματα
Η τροπολογία και η αναφορά της στα «νησιά», βάζουν τον τόνο για ακόμη μία φορά στο ενδεχόμενο οι ΗΠΑ να εντάξουν στον χάρτη των βάσεών τους και του σχεδιασμού τους και ένα ελληνικό νησί, με τη Σκύρο να έχει συζητηθεί έντονα στο παρελθόν και να έρχεται ξανά στο προσκήνιο ως μία πιθανότητα. Εστω και σε μία εξαιρετικά πρώιμη συζήτηση.
Τη Σκύρο επιχείρησε να βάλει στον χάρτη των αμερικανικών διευκολύνσεων η Αθήνα αρκετά χρόνια πίσω και επανήλθε, με το νησί να παραμένει ως πιθανή επιλογή ενώπιον των Αμερικανών και κατά τη συζήτηση για την ανανέωση της MDCA το 2021, αλλά τελικά να μην εγκρίνεται από την Ουάσιγκτον, αφού οι ΗΠΑ επέλεξαν να το αφήσουν στην άκρη, με παράγοντες που έλαβαν μέρος στη διαπραγμάτευση των ημερών εκείνων να σημειώνουν ότι προτεραιότητα τότε ήταν η Αλεξανδρούπολη, που επιβεβαιώθηκε ως στρατηγική επιλογή. Και μάλιστα σε μία περίοδο που οι σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας ήταν στο κόκκινο.
Αρμόδιες πηγές σημειώνουν ωστόσο ότι η Σκύρος είναι μία πρόταση που στην πραγματικότητα θα μπορούσε να εξυπηρετήσει απόλυτα τους Αμερικανούς και κάποιοι ήδη τη βλέπουν ως ένα δυνητικό asset, ενώ παράλληλα δεν νομιμοποιεί τουρκική αντίδραση.
Ενα νησί στο Κεντρικό Αιγαίο, στο οποίο βρίσκεται η 135 Σμηναρχία Μάχης, με ένα εξαιρετικό στρατιωτικό αεροδρόμιο, που φιλοξενεί από το 2021 τα δύο συστήματα μη επανδρωμένων αερο-οχημάτων, ισραηλινής κατασκευής, των UAV Heron. Επίσης στη Σκύρο έχει εγκατασταθεί και αναπτυχθεί στο αεροδρόμιο η 22η Μοίρα Κατευθυνομένων Βλημάτων Patriot, ενώ από τη Μονάδα επιχειρούν ως αεροσκάφη επιφυλακής τα Μ2000 και Μ2000-5 της 114 ΠΜ, F-16 της 110 και 116 ΠΜ αντίστοιχα και F4-E της 117 ΠΜ, ενώ στη Μονάδα στεγάζεται και υποστηρίζεται ο Σταθμός Ανεφοδιασμού Ελικοπτέρων του Στρατού Ξηράς.
Μία έτοιμη και απόλυτα λειτουργική βάση με πολλαπλές δυνατότητες όπως τονίζουν οι γνωρίζοντες, υπογραμμίζοντας και την προνομιακή θέση του νησιού, που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ένα «αεροπλανοφόρο στη μέση του Αιγαίου». Σημαντικές και οι τρεις φυσικές λιμενικές υποδοχές που διαθέτει το νησί και θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν καταλλήλως. Η Σκύρος μπορεί να λειτουργήσει συμπληρωματικά με τις υφιστάμενες αμερικανικές βάσεις μεταξύ άλλων σε Αλεξανδρούπολη, Σούδα, Λάρισα, οι οποίες ενισχύονται συστηματικά, με το νησί να δίνει δυνατότητα για έλεγχο ολόκληρης της περιοχής. Και σαφώς για κάποιους οι επενδύσεις που θα έφερνε η ένταξη της στον αμερικανικό σχεδιασμό θα ήταν ιδιαίτερα ωφέλιμες και για την ελληνική πλευρά.
Αλεξανδρούπολη και Σούδα
Η συζήτηση που ξεκίνησε ξανά με την τροπολογία της Μενγκ και απέχει πάρα πολύ από τη δημιουργία μιας βάσης στη Σκύρο ή σε άλλο νησί, λαμβάνει χώρα σε μία περίοδο που οι βουλευτές που ανήκουν στο ελληνικό CAUCUS καθώς και το ελληνικό λόμπι θέλουν να πετύχουν να γίνει καταγραφή της σημασίας των βάσεων κυρίως της Αλεξανδρούπολης και της Σούδας, αλλά και των όσων απολαμβάνουν οι ΗΠΑ από τις διευκολύνσεις που τους παρέχονται στις βάσεις επί ελληνικού εδάφους. Μία γραπτή παραδοχή της σημασίας της στρατηγικής συνεργασίας Ελλάδας – ΗΠΑ και υπό το φως της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία και τις όποιες παλινωδίες του Ερντογάν κατά το παρελθόν. Ενώ γίνεται σε μία τελείως διαφορετική φάση των σχέσεων Ελλάδας – Τουρκίας, όπου οι εντάσεις είναι σε ύφεση και οι τόνοι χαμηλοί.
Η Άγκυρα και το διπλωματικό παζάρι
Σε μία περίοδο που Αθήνα και Αγκυρα ετοιμάζονται να ξεκινήσουν ξανά τον διάλογο, η υπενθύμιση του σταθερού ρόλου της Ελλάδας είναι ένα χαρτί στο παιχνίδι των ισορροπιών της διπλωματίας. Ιδιαίτερα σε μία συγκυρία που η Αθήνα θα ήθελε να ασκηθούν οι απαραίτητες πιέσεις στην Αγκυρα προκειμένου να διατηρηθεί η ηρεμία στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο και να επιχειρηθεί η οικοδόμηση εμπιστοσύνης σε στέρεες βάσεις. Κάτι που στηρίζουν και οι ΗΠΑ, στο πλαίσιο και της διατήρησης της ενότητας του ΝΑΤΟ.
Υπενθυμίζεται ότι στο τραπέζι που εξελίσσεται το διπλωματικό παζάρι βρίσκονται επίσης τα F-16 που θέλει να αγοράσει και να αναβαθμίσει η Τουρκία, το ζήτημα της έγκρισης της ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ από την Αγκυρα και ο ρόλος της Τουρκίας στους ενεργειακούς σχεδιασμούς. Με ορισμένους διπλωμάτες να δηλώνουν καχύποπτοι εκφράζοντας αντιρρήσεις στο να μπει το ζήτημα της Σκύρου ή άλλων βάσεων επί ελληνικού εδάφους στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης και είτε να θεωρηθεί ως αντάλλαγμα που θα μπορούσε να «χρυσώσει το χάπι» είτε για την απόκτηση των F-16 από την Τουρκία, είτε να συνδεθεί με τις αιτιάσεις της Αγκυρας περί αποστρατιωτικοποίησης των νησιών και να οδηγήσει σε κάποιους συμβιβασμούς για την ελληνική πλευρά.
