Ηταν ακριβώς την επομένη της ανακοίνωσης για αναβολή της συνάντησης Μπάιντεν – Ερντογάν που ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης τηλεφώνησε στον τούρκο ομόλογό του Χακάν Φιντάν για να του ζητήσει να συναντηθούν. Η Αθήνα ανησυχούσε ότι η αναβολή της επίσκεψης στον Λευκό Οίκο του τούρκου προέδρου θα μπορούσε να επηρεάσει δυσμενώς τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και πιθανόν να οδηγήσει σε αρνητικά αποτελέσματα στην επίσκεψη Μητσοτάκη στην Αγκυρα στις 13 Μαΐου.
Η συνάντηση στο Λονδίνο Γεραπετρίτη – Φιντάν
Οι κ.κ. Γεραπετρίτης και Φιντάν συμφώνησαν σε αυτό το τηλεφώνημα να συναντηθούν σε «ουδέτερο έδαφος», επιλέγοντας το Λονδίνο. Το γεγονός πάντως ότι η συνάντησή τους διήρκεσε περισσότερο από δύο ώρες θεωρείται καταδεικτικό του γεγονότος πως η ελληνική πλευρά θέλει πλήρως να βεβαιωθεί ότι δεν θα συμβεί τίποτα το απρόοπτο στη συνάντηση της 13ης Μαΐου στην Aγκυρα, μεσούσης της προεκλογικής περιόδου. Με δεδομένο ότι ο τούρκος πρόεδρος θεωρείται «απρόβλεπτος συνομιλητής» και μπορεί μια δήλωσή του της στιγμής να δυναμιτίσει τη συνάντηση, οι δύο υπουργοί Εξωτερικών εξέτασαν βήμα προς βήμα όλη την ατζέντα των συνομιλιών των δύο ηγετών και τις δύο συμφωνίες (χαμηλής πολιτικής) που θα υπογράψουν.
Η δίωρη διάρκεια της συνάντησης στο Λονδίνο δεν είναι άσχετη με την εκλογική συγκυρία, ούτε βεβαίως με τους δυο πολέμους που βρίσκονται σε εξέλιξη στην Ουκρανία και στη Μέση Ανατολή. Μητσοτάκης και Ερντογάν έχουν αντίθετες απόψεις και για την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, αλλά και για τον πόλεμο της Γάζας. Λίγες ημέρες προτού ανακοινωθεί η αναβολή της επίσκεψης Ερντογάν στην Ουάσιγκτον, ο τούρκος πρόεδρος φιλοξενούσε στην Τουρκία τον ηγέτη της Χαμάς, εξοργίζοντας τους Αμερικανούς. Δεν θα πρέπει να λησμονείται επίσης η πρόσφατη αντίδραση της Αγκυρας στα θαλάσσια πάρκα και η εισαγωγή στα σχολικά βιβλία της «Γαλάζιας Πατρίδας», της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο και του καθεστώτος των νησιών του Αιγαίου. Οπως και οι δηλώσεις Φιντάν για αποστρατιωτικοποίηση των νησιών.
Αυτή του Κυριάκου Μητσοτάκη είναι η έκτη επίσκεψη έλληνα πρωθυπουργού στην Αγκυρα. Είχαν προηγηθεί οι επισκέψεις του Κώστα Καραμανλή στις 23 Ιανουαρίου 2008, του Γιώργου Παπανδρέου στο Ερζουρούμ στις 28 Ιανουαρίου 2011, του Αντώνη Σαμαρά στις 4 Μαρτίου 2013 και του Αλέξη Τσίπρα, μάλιστα δύο φορές, στις 17 και 18 Νοεμβρίου 2015 και στις 5-7 Φεβρουαρίου 2019. Ο Τσίπρας ήταν ο μοναδικός πρωθυπουργός που διανυκτέρευε στην Αγκυρα, παρακολούθησε ποδοσφαιρικό αγώνα και ανακηρύχθηκε επίτιμος διδάκτορας Οικονομικών σε ιδιωτικό τουρκικό πανεπιστήμιο. Ολες οι επισκέψεις ελλήνων πρωθυπουργών έγιναν σε συνθήκες ηρεμίας, αν και μετά δεν αποφεύχθηκαν οι κρίσεις.
Η σκιά της κρίσης στο Μεσανατολικό
Διπλωματικές πηγές εκτιμούν ότι οποιαδήποτε εξέλιξη στη Μέση Ανατολή θα επηρεάσει αναλόγως και τις συνομιλίες. Διαφορετικές, για παράδειγμα, θα είναι οι συνομιλίες των δύο ηγετών εάν επιτευχθεί εκεχειρία στη Ράφα, διαφορετικές θα είναι εάν αποφασίσει εισβολή ο ισραηλινός στρατός. Ή αλλιώς θα είναι οι συνομιλίες σε περίπτωση που απελευθερωθούν οι όμηροι, αλλιώς εάν αρχίσουν και πάλι οι βομβαρδισμοί. Στα διμερή θέματα, όμως, τι θα γίνει;
Ως προς αυτό, το πρώτο πράγμα που ειπώθηκε στη δίωρη συνάντηση του Λονδίνου είναι ότι η επίσκεψη Μητσοτάκη στην Αγκυρα θα γίνει αυθημερόν. Οπως δηλαδή έγινε η επίσκεψη Ερντογάν στην Αθήνα. Οπως συνέβη και στο Μαξίμου, όπου τα πιο ενδιαφέροντα θέματα συζητήθηκαν στο γεύμα, έτσι θα γίνει και στην Αγκυρα. Στην ουσία θα είναι μια επίσκεψη-αστραπή, με τον έλληνα πρωθυπουργό να ακυρώνει την επίσκεψή του στην Καππαδοκία. Την είχε ζητήσει από τον Ερντογάν εδώ στην Αθήνα, εκφράζοντας μάλιστα την επιθυμία να πετάξει με το καθιερωμένο αερόστατο που αποτελεί τοπική ατραξιόν.
Οι συμφωνίες που θα συζητηθούν
Τι θα γίνει λοιπόν (εάν δεν συμβεί κάποιο απρόοπτο) στις 13 Μαΐου στην Αγκυρα; Οπως έχουν συμφωνήσει οι δύο υπουργοί, το πρώτο πράγμα που θα συζητηθεί θα είναι η πορεία της υλοποίησης των 15 και πλέον συμφωνιών που έχουν υπογραφεί ανάμεσα στις δύο χώρες μετά τους καταστροφικούς σεισμούς στην Αγκυρα. Πώς, για παράδειγμα, υλοποιείται η Διακήρυξη των Αθηνών και το δόγμα της ότι σε περίπτωση διαφορών να μην οδηγούνται οι δύο χώρες σε κρίσεις, αλλά να συζητούν πρώτα το ζήτημα. Θα υπογραφούν και άλλες συμφωνίες, και πάλι χαμηλής πολιτικής, όπως συμφωνία για τη συνδρομή στην πολιτική προστασία καθώς και συμφωνία για τη δημιουργία ενός ελληνοτουρκικού επιχειρηματικού συμφώνου. Συμφωνίες άλλωστε που ήδη συζητήθηκαν στο πλαίσιο της θετικής ατζέντας ανάμεσα στους υφυπουργούς Εξωτερικών Κώστα Φραγκογιάννη και Μπουράκ Ακσαπάρ.
Ζητήματα όμως που έχουν άμεση σχέση με τα εθνικά μας θέματα δεν πρόκειται να συζητηθούν, αν και η ελληνική πλευρά έχει προετοιμαστεί καταλλήλως σε περίπτωση που ο «απρόοπτος» Ερντογάν θίξει θέμα αποστρατιωτικοποίησης των νησιών, υφαλοκρηπίδας, τουρκολιβυκού μνημονίου, θαλάσσιων ζωνών, εθνικού εναέριου χώρου των δέκα ν.μ., γκρίζων ζωνών, ψευδομουφτήδων και Κυπριακού, για το οποίο απορρίπτεται η λύση των δύο κρατών.
Το Μεταναστευτικό, η βίζα και τα ενεργειακά
Ειδική αναφορά πιστεύεται ότι θα γίνει στο Μεταναστευτικό, στη μείωση των μεταναστευτικών ροών από τα τουρκικά παράλια στην Ελλάδα, αλλά και στο δώρο που έκανε η ελληνική πλευρά σε τούρκους τουρίστες σε συνεννόηση με την ΕΕ για την εξπρές βίζα σε δέκα νησιά του Αιγαίου.
Και όσον αφορά τις συμφωνίες που έχουν ήδη υπογραφεί, ξεχωρίζει το Μνημόνιο Κατανόησης (MoU) ΑΔΜΗΕ – TEIAS στον τομέα της ηλεκτρικής διασύνδεσης των δύο χωρών που υπέγραψαν ο γενικός διευθυντής Λειτουργίας, Υποδομών και Αγοράς του ΑΔΜΗΕ Δημήτρης Μίχος και ο πρόεδρος της TEIAS Ορχάν Καλντιρίμ. Αφορά τη δημιουργία νέας διασυνδετικής γραμμής μεταξύ Νέα Σάντας και Μπαμπαέσκι με στόχο την αναβάθμιση της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Τουρκίας και την αύξηση του όγκου αμφίδρομης ροής ενέργειας κατά 600 MW.
