Η ένταξη των Δυτικών Βαλκανίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει καθυστερήσει, αλλά μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία είναι πιο επείγουσα από ποτέ, λέει στο ΒΗΜΑ ο πρωθυπουργός του Κοσόβου Αλμπίν Κούρτι, που συμμετείχε στην άτυπη σύνοδο των Βαλκανίων στην Αθήνα στην αρχή της εβδομάδας.
Τον συναντήσαμε στο ξενοδοχείο Μεγάλη Βρεταννία την Τρίτη (22/8) το μεσημέρι, την ώρα που αναχωρούσε από το ίδιο ξενοδοχείο και υπό δρακόντεια μέτρα ασφαλείας ο ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
«Οι ΗΠΑ είναι σύμμαχος – κλειδί»
Είκοσι χρόνια έχουν περάσει από τη Διακήρυξη της Θεσσαλονίκης που έδωσε ευρωπαϊκή προοπτική στα Δυτικά Βαλκάνια. Είστε ικανοποιημένος από την πρόοδο;
«Όλοι συμφωνούμε ότι η διαδικασία είναι παρατεταμένη. Η παρούσα κατάσταση όμως, στην οποία απειλούνται η σταθερότητα και η ειρήνη στην περιοχή λόγω της ρωσικής επίθεσης στην Ουκρανία, καθιστά πιο επείγουσα την ένταξη των Βαλκανίων στην ΕΕ. Τα Βαλκάνια ανήκουν στην Ευρώπη και η ΕΕ δεν θα ολοκληρωθεί χωρίς την ένταξη των Βαλκανίων, τα οποία πιστεύω ότι μπορούν να συμβάλουν στην ΕΕ και όχι μόνο να ωφεληθούν από αυτή.
Στη Θεσσαλονίκη πριν από 20 χρόνια κανείς δεν θα μπορούσε να πιστέψει αυτό που συμβαίνει σήμερα. Δεν πρέπει όμως να επιδεικνύουμε ούτε κυνισμό ούτε πίκρα. Πρέπει να διπλασιάσουμε τις προσπάθειές μας για εσωτερικές μεταρρυθμίσεις».
Οι ΗΠΑ επέκριναν το Κόσοβο και ειδικότερα εσάς για την κλιμάκωση σχετικά με τους δημάρχους στις σερβικές περιοχές του Βόρειου Κοσόβου. Εύχεστε να είχατε κάνει διαφορετικούς χειρισμούς;
«Οι ΗΠΑ είναι σύμμαχος – κλειδί για εμάς. Θα τους είμαστε για πάντα ευγνώμονες για τον ρόλο τους στην απελευθέρωση του Κοσόβου και για τις αναγνωρίσεις που είχαμε μετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας μας. Πιστεύω ότι η κυβέρνησή μας ενήργησε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο για να διαφυλάξει τη δημοκρατία και την έννομη τάξη στη χώρα.
Συμφωνούμε πλήρως με τις ΗΠΑ και την ΕΕ όσον αφορά τις αξίες και τους στόχους. Αλλά στην εσωτερική πολιτική του Κοσόβου έχουμε ενίοτε διαφορές στη στρατηγική και στις τακτικές. Σήμερα υπάρχει αποκλιμάκωση, η κατάσταση είναι πολύ καλύτερη σε σχέση με πριν από δύο μήνες. Κανείς δεν σκοτώθηκε – ίσως ήμασταν και λίγο τυχεροί. Όπως είπε και ο Σαίξπηρ, «τέλος καλό, όλα καλά»».
Έχει σημειωθεί πρόοδος στη συμφωνία που υπογράψατε με τη Σερβία υπό την αιγίδα της ΕΕ;
«Στις 27 Φεβρουαρίου υιοθετήσαμε τη συμφωνία ανάμεσα στη Σερβία και στο Κόσοβο που βασίζεται στο μοντέλο των δύο Γερμανιών, «ζήσε και άσε τους άλλους να ζήσουν». Δυστυχώς, ο πρόεδρος Βούτσιτς αρνήθηκε να την υπογράψει και υποσχέθηκε ότι θα την υπέγραφε στην Οχρίδα στις 18 Μαρτίου, μαζί με το παράρτημα για την υλοποίησή της. Εμείς αποδεχτήκαμε και το παράρτημα, αλλά οι Σέρβοι δεν υπέγραψαν.
Ο υπεύθυνος για την Εξωτερική Πολιτική της ΕΕ Ζοζέπ Μπορέλ και ο ειδικός απεσταλμένος του Μίροσλαβ Λάιτσακ θα έπρεπε να είχαν επιμείνει να υπογράψει ο Βούτσιτς. Η Σερβία ψήφισε «Όχι» στην ένταξη του Κοσόβου στο Συμβούλιο της Ευρώπης, το οποίο παραβιάζει το Αρθρο 4 της συμφωνίας.
Ελπίζω ότι το φθινόπωρο οι κ.κ. Μπορέλ και Λάιτσακ θα επιμείνουν ώστε να εφαρμόσουμε όσα συμφωνήσαμε. Εμείς επιθυμούμε πλήρη και γρήγορη εφαρμογή χωρίς όρους».
«Εξαιρετικές οι σχέσεις μας με την Αλβανία»
Υποστηρίζετε την ένωση Κοσόβου και Αλβανίας;
«Οι Αλβανοί στο Κόσοβο αποτελούν το 93%. Είμαστε ένα έθνος, αλλά δύο κράτη. Κέρδισα την εξουσία τον Φεβρουάριο του 2021 υποσχόμενος δουλειές και δικαιοσύνη και αυτά παραμένουν η προτεραιότητά μου. Έχουμε εξαιρετικές σχέσεις με την Αλβανία.
Νομίζω ότι οι περισσότερες κατηγορίες εναντίον μου, όσον αφορά την ένωση, εκπορεύονται από τους Σέρβους, διότι επιθυμούν η Σερβική Δημοκρατία (της Βοσνίας) να ενωθεί με τη Σερβία. Έχουν εφεύρει τον αποκαλούμενο «Σερβικό Κόσμο» ως ευφημισμό για τη Μεγάλη Σερβία».
Δηλαδή, επιθυμείτε ή όχι ένωση του Κοσόβου με την Αλβανία;
«Προς το παρόν, το Σύνταγμα του Κοσόβου δεν το επιτρέπει και εμείς επικεντρωνόμαστε στην υπεράσπιση της χώρας μας, στην εδαφική της ακεραιότητα και κυριαρχία. Αλλά επαναλαμβάνω ότι έχουμε εξαιρετικές σχέσεις με την Αλβανία και, παρότι είμαστε ένα έθνος, είμαστε δύο διαφορετικά κράτη».
Η «Μεγάλη Αλβανία» και η Ελλάδα
Πρόσφατα επισκεφθήκατε τη Βόρεια Μακεδονία και σε ομιλία σας προς την αλβανική μειονότητα στο Τέτοβο υπήρχαν σημαίες της Μεγάλης Αλβανίας. Τι είναι η Μεγάλη Αλβανία για εσάς;
«Με προσκάλεσαν δύο δήμαρχοι, από τα Σκόπια και το Τέτοβο. Στις δύο ομιλίες μου στις δύο αυτές πόλεις δεν υπάρχει τίποτα που θα μπορούσε να πλήξει τις διμερείς σχέσεις. Έχουμε εξαιρετικές σχέσεις με τη Βόρεια Μακεδονία.
Στην ομιλία μου στην πλατεία του Τέτοβο, όπου είχαν μαζευτεί χιλιάδες, ευχαρίστησα τη Βόρεια Μακεδονία για την αναγνώριση του Κοσόβου. Ένας ανάμεσα στους χιλιάδες συγκεντρωμένους είχε μια σημαία με χάρτη που έδειχνε σε ποιες περιοχές είναι αυτόχθονες οι Αλβανοί στα Βαλκάνια. Η επίσκεψή μου και οι δύο ομιλίες δεν μπορούν να χαρακτηριστούν από μια σημαία».
Το ακραίο Ισλάμ έχει επιρροή στο Κόσοβο;
«Υπήρχαν μεμονωμένοι εξτρεμιστές πριν από μια δεκαετία που ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα κατά του Άσαντ και πήγαν στη Συρία. Αλλά δεν έχουμε θρησκευτικό φονταμενταλισμό και εξτρεμισμό στο Κόσοβο.
Οι περισσότεροι Κοσοβάροι είναι μουσουλμάνοι, όμως είναι μετριοπαθείς. Ως έθνος έχουμε καθολικούς, ορθόδοξους, μουσουλμάνους,αλλά αυτό που μας ενώνει είναι η ιστορία και η γλώσσα μας. Είμαστε μια κοσμική δημοκρατία με πλήρη διαχωρισμό κράτους και θρησκείας».
Τι περιμένετε από την Ελλάδα;
«Πέρυσι είχαμε εμπορικές συναλλαγές 308 εκατ. ευρώ, αύξηση άνω του 40% σε σχέση με το 2021. Πιστεύω ότι όσον αφορά τις επενδύσεις και το εμπόριο, μπορούμε να κάνουμε περισσότερα. Σε σχέση με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τρέχει διαγωνισμός ως τις 29/9 για ένα ηλιακό πάρκο 100 megawatt στο Κόσοβο και θα καλωσορίζαμε ελληνικές εταιρείες.
Θα ήθελα περισσότερη συνεργασία με την Ελλάδα στον οικονομικό και στον πολιτιστικό τομέα και βεβαίως η Ελλάδα να προστεθεί στην πλειοψηφία των χωρών της ΕΕ και του ΝΑΤΟ που μας έχουν αναγνωρίσει».
