Την ανάγκη αναζωογόνησης της διαδικασίας διαλόγου παραδέχεται εμμέσως ο Νίκος Δένδιας με αφορμή τις διερευνητικές σημειώνοντας ότι μετά από τόσα χρόνια θα ήταν «αφελές να πιστεύουμε ότι το αποτέλεσμα θα έρθει στον 65ο ή στον 70ό γύρο». Μιλώντας στο «Βήμα», ο υπουργός Εξωτερικών σημειώνει ότι οι διεθνείς σχέσεις της χώρας δεν είναι «ανατολίτικο παζάρι» επιμένοντας ότι πρέπει να αξιοποιηθεί το καλό κλίμα με την Τουρκία. Οσο για τον αποκλεισμό των νεοναζιστικών μορφωμάτων, δηλώνει πως η αντιπολίτευση, έστω και ασκώντας κριτική, θα έπρεπε να υπερψηφίσει την πρόταση της κυβέρνησης.
Ξεκινώντας από τα ελληνοτουρκικά και την «αιχμή» που αφήσατε για τη διαδικασία των διερευνητικών επαφών. Τι εννοούσατε;
«Δεν άφησα «αιχμή», κυρία Φωτάκη. Εκανα απλώς αποτίμηση της διαδικασίας των διερευνητικών επαφών, με βάση την εμπειρία που έχω αποκομίσει αυτά τα σχεδόν τέσσερα χρόνια που βρίσκομαι στη θέση του υπουργού Εξωτερικών. Εχουμε, λοιπόν, μία διαδικασία που συνεχίζεται επί 21 χρόνια, έχουν πραγματοποιηθεί 64 γύροι διερευνητικών επαφών χωρίς κατά κοινή ομολογία κάποιο ουσιαστικό αποτέλεσμα, πέραν ίσως της διατήρησης ενός διαύλου επικοινωνίας. Και θα ήταν ίσως αφελές να πιστεύουμε ότι το αποτέλεσμα θα έρθει στον 65ο ή στον 70ό γύρο. Για να το ξεκαθαρίσουμε: Δεν εισηγούμαι σε καμία περίπτωση αλλαγή των πάγιων ελληνικών θέσεων. Λέω ότι πρέπει να επανεξετάσουμε ορισμένες παραμέτρους της διαδικασίας και έχω συγκεκριμένες σκέψεις και προτάσεις επ’ αυτού. Προτίθεμαι, λοιπόν, να τις συγκεντρώσω σε ένα σημείωμα που θα απευθύνεται στον Πρωθυπουργό και στον επόμενο υπουργό Εξωτερικών, εφόσον με διαδεχθεί κάποιος άλλος στη συγκεκριμένη θέση».
Οι τουρκικές εκλογές θα παίξουν ρόλο στις πρωτοβουλίες για λύσεις ή η τουρκική εξωτερική πολιτική είναι σταθερή; Κινήσεις όπως η υποστήριξη της Τουρκίας στον ΙΜΟ μπορεί να αποδειχθούν «επικίνδυνες» π.χ. για την Κυπριακή Δημοκρατία;
«Δεν έχουμε την αυταπάτη ότι η Τουρκία θα αποστεί εν μια νυκτί από το πλέγμα των θέσεων και αξιώσεων έναντι της Ελλάδας, το οποίο ακολουθεί εδώ και δεκαετίες, ανεξάρτητα από εναλλαγές κυβερνήσεων. Την ίδια στιγμή, ωστόσο, είναι σημαντικό να διατηρηθεί το καλό κλίμα που επικρατεί στις σχέσεις μας το τελευταίο διάστημα και το οποίο δεν ήταν καθόλου αυτονόητο πριν από μερικούς μήνες. Πιστεύω, λοιπόν, ότι η σημερινή θετική ατμόσφαιρα αποτελεί καλό σημείο εκκίνησης, ώστε μετά τις εκλογές, όταν και στις δύο χώρες θα έχουμε κυβερνήσεις με νωπή λαϊκή εντολή, να αρχίσουμε σοβαρό και ειλικρινή διάλογο. Ως χώρα που επιδιώκει τον διάλογο και την επίτευξη ειρηνικών λύσεων στη βάση του Διεθνούς Δικαίου, οφείλουμε να αξιοποιήσουμε κάθε παράθυρο ευκαιρίας προς αυτή την κατεύθυνση. Και, ασφαλώς, θα πρέπει να έχουμε πάντα υπόψη μας ότι κάθε βελτίωση του κλίματος στις ελληνοτουρκικές σχέσεις μόνο θετική αντανάκλαση θα μπορούσε να έχει στις προσπάθειες για επίλυση του Κυπριακού».
Είναι η στιγμή για μία συμφωνία που θα οδηγήσει στη Χάγη; Υπάρχει ελληνική πολιτική δύναμη να σηκώσει το βάρος ενός συμβιβασμού;
«Κυρία Φωτάκη, δεν αντιλαμβανόμαστε τις διεθνείς σχέσεις της χώρας μας ως ένα ανατολίτικο παζάρι, εντός του οποίου εξισώνονται παράνομες συμφωνίες και πρακτικές με νόμιμα δικαιώματα. Επιδιώκουμε την επίτευξη ειρηνικής λύσης, στη βάση πάντα του Διεθνούς Δικαίου και του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας, για τη μοναδική διαφορά που έχουμε με την Τουρκία και αφορά την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ. Μίας λύσης που, ακριβώς επειδή θα έχει αυτά τα ισχυρά θεμέλια, θα συνεισφέρει στην ειρήνη και στη σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή. Και για να μην αφήσω αναπάντητο το τελευταίο σκέλος της ερώτησής σας, είμαι βαθιά πεπεισμένος ότι το σύνολο σχεδόν των ελληνικών πολιτικών δυνάμεων είναι έτοιμες να επωμιστούν το βάρος της στήριξης μιας τέτοιας προσπάθειας».
Σουδάν. Τι συμβαίνει με τους Ελληνες στη χώρα; Και τι απαντάτε στις αιτιάσεις του ΣΥΡΙΖΑ περί εξαγωγής του Predator;
«Στο Σουδάν η κατάσταση είναι δύσκολη και φαίνεται ότι θα διαρκέσει αρκετά. Η διεθνής κοινότητα προσπαθεί για την επίτευξη εκεχειρίας. Για εμάς, το σημαντικό και το άμεσο και αυτό για το οποίο εργαζόμαστε είναι να βγάλουμε από εκεί με ασφάλεια τους συμπατριώτες μας οι οποίοι ζουν στο Σουδάν, σε ενδεχόμενη επιχείρηση εκκένωσης μαζί με τους υπόλοιπους ξένους υπηκόους. Από την πρώτη στιγμή που ξέσπασαν οι συγκρούσεις, ενεργοποιήθηκε η Μονάδα Διαχείρισης Κρίσεων προκειμένου να συντονίσουμε τις προσπάθειες μαζί και με τα υπόλοιπα κράτη-μέλη της ΕΕ. Εννοείται πως παραμένουμε σε συνεχή επαφή και με τον Μητροπολίτη Νουβίας, κ.κ. Σάββα, και με την πρεσβεία μας στο Κάιρο, αλλά και με τον Διεθνή Ερυθρό Σταυρό, ώστε να παρασχεθεί κάθε δυνατή αρωγή στους εγκλωβισμένους, όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν. Κατά τα λοιπά, υπάρχει εν εξελίξει διαδικασία και ουδέν μου επιτρέπεται να σχολιάσω».
Ως ΥΠΕΞ εμφανιστήκατε υπέρμαχος μιας εξωτερικής πολιτικής «έξω από το κουτί». Το Συμβούλιο Ασφαλείας είναι μία ευκαιρία;
«Το Συμβούλιο Ασφαλείας είναι ο θεματοφύλακας, αν θέλετε, των αρχών του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ και του Διεθνούς Δικαίου. Η εκλογή μας σε αυτό για την περίοδο 2025-26, όπως και η υποψηφιότητά μας για το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (2028-30) και για την Προεδρία της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ για το 2035, πέρα από την αξία τους σε συμβολικό επίπεδο, αντανακλούν τη σιγουριά και την αυτοπεποίθηση που έχει αποκτήσει η εξωτερική πολιτική της χώρας μας, μέσα και από έναν κύκλο στέρεων κατανοήσεων που έχει σφυρηλατήσει τα τελευταία χρόνια.
Ταυτόχρονα, αναδεικνύει και την επιτακτική ανάγκη περαιτέρω διεύρυνσης των οριζόντων της εξωτερικής μας πολιτικής, κάτι με το οποίο ασχολήθηκα ενεργά στη θητεία μου, παρά τις δυσκολίες που προέκυψαν εξαιτίας της πανδημίας. Οι επισκέψεις και οι συμφωνίες με σειρά χωρών της Ασίας, της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής αποτελούν μια καλή παρακαταθήκη για τη συνέχιση αυτής της πορείας, σε μια περίοδο μάλιστα ανακατατάξεων στις διεθνείς σχέσεις.
Επιτρέψτε μου να σημειώσω εδώ ότι η Ελλάδα διαθέτει τρία πλεονεκτήματα που μπορούν να αξιοποιηθούν ακόμη περισσότερο: Εχει brand name λόγω της Ιστορίας της, δεν έχει αποικιακό παρελθόν και διαθέτει ελληνικές κοινότητες σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του κόσμου. Μπορεί, λοιπόν, να κινητοποιήσει δυνάμεις για να διαδραματίσει ενεργό ρόλο σε πρωτοβουλίες σε σειρά τομέων, όπως το κλίμα, οι αναπτυξιακές δομές ή η προστασία των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς».
Και μια τελευταία ερώτηση…«Κόμμα Κασιδιάρη». Θέλω να βγάλετε τα «κομματικά σας γυαλιά» και να μου πείτε αν υπήρξαν καθυστερήσεις ή αν η κυβέρνηση υποτίμησε το ζήτημα.
«Ούτως ή άλλως, κυρία Φωτάκη, είναι πάγια η θέση μου ότι το ζήτημα των νεοναζιστικών μορφωμάτων και των απειλών εις βάρος της Δημοκρατίας δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται με “κομματικά γυαλιά”. Για να είμαστε δίκαιοι, αν και πάντοτε εχθρός του καλού είναι το καλύτερο, ο σχετικός δημόσιος διάλογος δεν ξεκίνησε πρόσφατα. Εκ των πραγμάτων όμως, είναι ένα ζήτημα που σχετίζεται άμεσα με την εκλογική διαδικασία και η ανακήρυξη των υποψηφιοτήτων από τον Αρειο Πάγο είναι το κρίσιμο σημείο. Αλλά το κύριο ζητούμενο δεν είναι να αναλωνόμαστε σε μια αέναη συζήτηση για το τίνος κόμματος ήταν καλύτερη η πρόταση. Εκτιμώ ότι, έστω και με την παράλληλη διατύπωση κριτικής, όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης – και όχι μόνο το ΠαΣοΚ-ΚΙΝΑΛ – έπρεπε να υπερψηφίσουν την πρόταση της κυβέρνησης και να στείλουν ένα μήνυμα ομοψυχίας απέναντι στους επίδοξους διαδόχους της Χρυσής Αυγής».
