Των Κωβαίου Αγγελου – Ραβανού Αρη
Η ελληνοτουρκική ένταση θεωρούνταν έως και πρόσφατα μία από τις παραμέτρους οι οποίες θα επηρέαζαν την προεκλογική ατμόσφαιρα στις δύο ακτές του Αιγαίου. Παρά ταύτα, η αποκλιμάκωση της τουρκικής επιθετικότητας και η ριζική μεταστροφή του Ταγίπ Ερντογάν, με αφορμή, αρχικώς, τους καταστροφικούς σεισμούς και εν συνεχεία το δυστύχημα των Τεμπών, αξιολογούνται πλέον ως μια εξέλιξη η οποία, αν μη τι άλλο, διασφαλίζει την ηρεμία για το διάστημα έως τις εκλογές, που θα διεξαχθούν σχεδόν ταυτόχρονα στην Ελλάδα και στην Τουρκία, τον προσεχή Μάιο. Ωστόσο, η ηρεμία αυτή δεν παύει να προσφέρεται για ποικίλες αναγνώσεις στις δύο πλευρές του ελληνικού πολιτικού φάσματος.
Οι άλλες όψεις της αποκλιμάκωσης
Οι θεωρίες για τον ρόλο της Δύσης και το μήνυμα Σαμαρά
Η ύφεση στα ελληνοτουρκικά έχει πυροδοτήσει νέα σενάρια, τα οποία εξυφαίνονται και αναδεικνύονται, προς το παρόν παρασκηνιακώς, κατά κύριο λόγο από κύκλους που τοποθετούνται στη δεξιά πτέρυγα της ΝΔ και από πολιτικούς χώρους της άκρας Δεξιάς.
Στον πυρήνα τους βρίσκεται η θεωρία ότι με παρότρυνση της Δύσης (κυρίως των ΗΠΑ) δρομολογείται μία βεβιασμένη συμφιλίωση των δύο πλευρών, με στόχο τον διάλογο και απώτερη κατάληξη την ελληνοτουρκική συμφωνία για τη συνεκμετάλλευση των φυσικών πόρων στις αμφισβητούμενες από την Τουρκία θαλάσσιες περιοχές του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου.
Κατά την ίδια συλλογιστική, οι επιδιώξεις αυτές ευνοούνται από – και προϋποθέτουν – τον σχηματισμό μίας συγκυβέρνησης μετά τις ελληνικές εκλογές, με τις «ευλογίες» ΗΠΑ και Ευρώπης.
Σχετική φιλολογία έχουν ήδη αναπτυχθεί σε μέσα, τα οποία πρόσκεινται είτε στη λαϊκή Δεξιά, είτε σε χώρους της άκρας Δεξιάς.
Στο πλαίσιο αυτό ασκείται ήδη έντονη κριτική στην πρόσφατη συμφωνία μεταξύ Αθήνας και Αγκυρας, βάσει της οποίας ανακοινώθηκε η αμοιβαία στήριξη των δύο χωρών για τη διεκδίκηση θέσεων σε διεθνείς οργανισμούς. Συγκεκριμένα: Της θέσης μη μόνιμου μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ από την Ελλάδα και της Γενικής Γραμματείας του Διεθνούς Οργανισμού Ναυτιλίας (ΙΜΟ) από την Τουρκία. Οπως υποστηρίζεται στη σχετική σχολιογραφία, η Ελλάδα δεν έχει την ανάγκη της τουρκικής στήριξης για τη θέση στο ΣΑ, ενώ η στήριξή της προς την Τουρκία είναι αναγκαία για την ανάληψη της ΓΓ του ΙΜΟ, όμως χαρακτηρίζεται «εξευτελιστική», από τη στιγμή που η κυβέρνηση της Αγκυρας εξακολουθεί να αποκλείει τα πλοία κυπριακής ιδιοκτησίας από τα λιμάνια της. Το αν και κατά πόσον η νέα εκδοχή της παραμέτρου των ελληνοτουρκικών ζητημάτων θα μετατραπεί σε πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης εν όψει εκλογών δεν είναι ακόμη βέβαιο. Πρόκειται όμως για ένα στοιχείο το οποίο παρακολουθείται από το Μέγαρο Μαξίμου, την Κουμουνδούρου και τη Χαριλάου Τρικούπη, καθώς μπορεί να αποτελέσει και αφορμή για την εκδήλωση εσωκομματικών εντάσεων και θεμελιωδών διαφορών, ειδικώς στην περίπτωση μιας κυβέρνησης συνεργασίας.
Υπό αυτό το πρίσμα, ορισμένες πηγές επαναφέρουν τη θεωρία των «Πρεσπών του Αιγαίου» και παραπέμπουν ως προς αυτά στις παρεμβάσεις των προηγούμενων μηνών από τους πρώην πρωθυπουργούς, Κώστα Καραμανλή και Αντώνη Σαμαρά. Ο τελευταίος είχε μεταξύ άλλων αναφερθεί στο ζήτημα κατά την ομιλία του τον προηγούμενο Δεκέμβριο στα εγκαίνια του πολιτικού Ιδρύματος με τον όνομά του. Είχε μεταξύ άλλων υπογραμμίσει τότε ο πρώην πρωθυπουργός: «Κάποιοι θέλουν ακριβώς αυτό: Να μας σύρουν σε διαπραγμάτευση με την Τουρκία για να μοιράσουμε τα… δικά μας! Θέλουν να μας σύρουν σε αυτό που ονομάζεται “Πρέσπες του Αιγαίου”. Να μας πάρουν ό,τι θέλουν και να μας αφήσουν ό,τι περισσέψει! Αυτό δεν θα το επιτρέψουμε! Και σήμερα μπορούμε να το αποτρέψουμε».
Για ευκαιρία μιλάει ο ΣΥΡΙΖΑ
«Βλέπουν» Χάγη, αλλά με σαφείς κόκκινες γραμμές
Για ευκαιρία που πρέπει να αξιοποιηθεί μιλά ο ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία σχετικά με το κλίμα που υπάρχει την τελευταία περίοδο μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Ο Αλέξης Τσίπρας υπεραμύνεται της άποψης ότι μετά τις εκλογές στις δυο χώρες πρέπει να υπάρξει προεργασία για να δημιουργηθεί θετική ατζέντα, η οποία κατά τον ίδιο θα μπορούσε να οδηγήσει με σχέδιο και με πυξίδα όχι μόνο στην εξομάλυνση των σχέσεων αλλά και στην επίλυση των διαφορών στη βάση του διεθνούς δικαίου.
«Η Ελλάδα με σαφείς κόκκινες γραμμές – η μια αφορά την εδαφική της ακεραιότητα, η δεύτερη το δικαίωμά της να αμύνεται του εδάφους της –, με σαφείς τις κόκκινες γραμμές της όμως, πρέπει να κινηθεί προκειμένου να πάμε στη Χάγη» υποστηρίζει ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ και δεν κάνει πίσω από αυτή τη θέση. Μάλιστα, ο ίδιος ανέφερε και προ ημερών, παραχωρώντας συνέντευξη στο φόρουμ 2023 του τηλεοπτικού σταθμού Star Κεντρικής Ελλάδας, ότι πρέπει η Ελλάδα να αξιοποιήσει και να ενεργοποιήσει τον διεθνή, κυρίως τον ευρωπαϊκό, παράγοντα στο θέμα της της ανανέωσης της τελωνειακής ένωσης Ευρωπαϊκής Ενωσης – Τουρκίας με το συνυποσχετικό για τη Χάγη. Αυτή, κατά τον κ. Τσίπρα, πρέπει να είναι η στρατηγική της επόμενης περιόδου, αρκεί, όπως διευκρινίζει σε συνομιλητές του, να είναι ειλικρινείς οι κινήσεις της τουρκικής πλευράς.
Εξάλλου και σχετικά πρόσφατα ο κ. Τσίπρας, κατά τη συνάντησή του στην Αθήνα με τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Αντονι Μπλίνκεν, μίλησε για την ανάγκη προώθησης ενός ουσιαστικού διαλόγου στη βάση του διεθνούς δικαίου με ορίζοντα την προσφυγή στη Χάγη για υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ. Στο πλαίσιο αυτό, τόνισε πως οι ΗΠΑ έχουν κρίσιμο ρόλο να διαδραματίσουν, ασκώντας πιέσεις στην Τουρκία για να προχωρήσει αυτός ο διάλογος με δύο σαφείς κόκκινες γραμμές που συνάδουν με τις αρχές που αναδεικνύουν διεθνώς την εδαφική ακεραιότητα της Ελλάδας και το δικαίωμά της να προασπίζει την εδαφική ακεραιότητα των νησιών της με στρατιωτική παρουσία.
Στο εσωτερικό της αξιωματικής αντιπολίτευσης γίνεται συζήτηση για το τι πρέπει να γίνει με τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και υπάρχει η αριστερή τάση με επίκεντρο την «Ομπρέλα» που έχει πιο διαλλακτική στάση. Μέλη της δεν είναι αρνητικά ακόμα σε περίπτωση μελλοντικής συνεκμετάλλευσης μικρού τμήματος του Αιγαίου στη λογική της πλήρους εξομάλυνσης των σχέσεων των δυο χωρών και της αποκατάστασης της ηρεμίας στην περιοχή με την άρση και του casus belli από τη γειτονική χώρα.
Προ ημερών ο Νίκος Φίλης πρότεινε μοντέλο τύπου Συμφωνίας των Πρεσπών με την Τουρκία, αλλά αρνήθηκε να απαντήσει για την προοπτική της συνεκμετάλλευσης. «Πιστεύω πως πρέπει να χαραχθεί μια καινούργια πολιτική, που την έχει προτείνει ο ΣΥΡΙΖΑ, στο πρότυπο της Συμφωνίας των Πρεσπών, πολιτική αλληλεγγύης, συνεννόησης ανάμεσα στις δυο χώρες της περιοχής, με τις ιδιομορφίες που έχει η Τουρκία. Μια συνεννόηση που θα καταλήξει στο Δικαστήριο της Χάγης».
