«Σταθερότητα». Αυτή είναι η επιδίωξη των ΗΠΑ για την Ανατολική Μεσόγειο. Και δη όσο θα διαρκεί ο πόλεμος στην Ουκρανία. Η σταθερότητα που θα επιτρέψει την ανάπτυξη των νέων ενεργειακών σχεδιασμών που θα οδηγήσουν στην ενεργειακή απεξάρτηση της Δύσης από τη Ρωσία.
Οι εκλογές σε Ελλάδα και Τουρκία, που διεξάγονται τον Μάιο, είναι επίσης ένα στοίχημα για τη διατήρηση της σταθερότητας που περνά τόσο μέσα από τις σχέσεις των δύο χωρών όσο και από το εκλογικό αποτέλεσμα στην κάθε χώρα. Με την Ουάσιγκτον να παρακολουθεί τις εξελίξεις, ακόμα και αν επισήμως δεν παρεμβαίνει.
Τα δύο σενάρια για την Τουρκία
Τα σενάρια για το αποτέλεσμα των εκλογών στην Τουρκία θέλουν τον συνασπισμό της αντιπολίτευσης να έχει ελπίδες για νίκη. Ωστόσο για πολλούς μια ήττα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι δύσκολη ακόμα και με το αρνητικό κλίμα που δείχνουν κάποιες δημοσκοπήσεις. Τι θα συμβεί ωστόσο εφόσον ο Ερντογάν ηττηθεί τελικά ύστερα από 20 χρόνια στην εξουσία;
Το σενάριο μιας νίκης του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου στις εκλογές θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι «ιδανικό» για τη Δύση, αφού έχει δηλώσει εκ των προτέρων πως θα επιδιώξει ταχεία αποκατάσταση των σχέσεων τόσο με την Ουάσιγκτον όσο και με την ΕΕ, με σαφείς τις κόκκινες γραμμές απέναντι στη Ρωσία.
Η πιθανότητα τεχνητής κρίσης
Ωστόσο αυτά που διακυβεύονται για τον Ερντογάν είναι εξαιρετικά σημαντικά για να επιτρέψει να χάσει τόσο «εύκολα». Σε αυτό το πλαίσιο αναπτύσσονται διάφορα σενάρια τόσο για την εξασφάλιση της νίκης του νυν τούρκου προέδρου στις εκλογές, με ό,τι σημαίνει αυτό για τις υποθέσεις για «βία και νοθεία», όσο ακόμα και για πρόωρες εκλογές που θα οδηγήσουν σε ανατροπή των κοινοβουλευτικών συσχετισμών λίγους μήνες μετά την αναμέτρηση του Μαΐου και μετά τις τοπικές εκλογές. Η δημιουργία μιας τεχνητής κρίσης, εφόσον η ήττα είναι ορατή στον ορίζοντα για κάποιους, είναι επίσης στο τραπέζι, κάτι που στη συνέχειά του θα μπορούσε να αφορά και την Ελλάδα με ανατροπή του «καλού κλίματος».
Σύμφωνα με τον Σουλεϊμάν Οζερέν, καθηγητή στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο και συνεργάτη στο Orion Policy Institute, «είναι η περίοδος των εκλογών στην Τουρκία και, αντιμετωπίζοντας οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές κρίσεις, δεν θα ήταν έκπληξη να δούμε τον Ερντογάν να χρησιμοποιεί συνωμοσίες και να επιτίθεται στις ΗΠΑ τις επόμενες ημέρες». Οι επικρίσεις άλλωστε της Τουρκίας προς τις ΗΠΑ για διατάραξη των ισορροπιών στις σχέσεις με Ελλάδα – Τουρκία – Κύπρο δεν έχουν υποχωρήσει ούτε μετά τους σεισμούς και την αλλαγή κλίματος στα ελληνοτουρκικά.
Οι κόκκινες γραμμές της Ουάσιγκτον
Η επίσκεψη του αμερικανού ΥΠΕΞ, Αντονι Μπλίνκεν, στην Τουρκία, αμέσως μετά τους φονικούς σεισμούς της 6ης Φεβρουαρίου, έκανε σαφείς τις κόκκινες γραμμές της Ουάσιγκτον και μέχρι πού μπορούν να φτάσουν τα όρια ανοχής της. Για τις ΗΠΑ η Τουρκία παραμένει μια χώρα που πρέπει να παραμείνει στη δυτική σφαίρα επιρροής και αυτό δεν χωρά εκπτώσεις. Και οι ΗΠΑ δεν σκοπεύουν να επαναλάβουν λάθη του παρελθόντος, δεδομένου μάλιστα ότι ο Ερντογάν δεν έχει πάψει να κατηγορεί την Ουάσιγκτον για προσπάθεια παρέμβασης στα εσωτερικά της Τουρκίας. Σε αυτό το πλαίσιο επιχειρείται το χαμηλό προφίλ, ακόμα και μια προσπάθεια εντονότερης επαναπροσέγγισης με φόντο τους καταστροφικούς σεισμούς.
Το μικρό πακέτο που ενέκρινε αρχικά το Στέιτ Ντιπάρτμεντ για τα τουρκικά F-16 και δεν αφορά την αναβάθμισή τους σε viper, που εξακολουθεί να παραμένει σε εκκρεμότητα, ίσως ήταν και μια προσπάθεια ισορροπισμού. Με την Ουάσιγκτον πάντως να θέλει να αποφύγει σε κάθε περίπτωση ένα ενδεχόμενο χάος στην Τουρκία, ως αποτέλεσμα των εκλογών. Και να θέλει να τη διατηρήσει σε δυτικό προσανατολισμό είτε χάσει ο Ερντογάν είτε κερδίσει.
Το ραντεβού με τον Τσίπρα
Σταθερότητα επιθυμούν οι ΗΠΑ και για την Ελλάδα. Με δεδομένο ότι οι σχέσεις Αθήνας – Ουάσιγκτον βρίσκονται στο υψηλότερο σημείο από ποτέ και τα συμφέροντά τους στην περιοχή θεωρούνται εξασφαλισμένα με κυβέρνηση που έχει κορμό είτε τη ΝΔ είτε τον ΣΥΡΙΖΑ. Αρκεί να υπάρχει κυβέρνηση. Και σε αυτό εστιάζει η αμερικανική διπλωματία, σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές. Η συνάντηση Μπλίνκεν – Τσίπρα άλλωστε κατά την επίσκεψη του αμερικανού ΥΠΕΞ στην Αθήνα τον Φεβρουάριο είχε τη δική της σημασία.
Ιδιαίτερα χαμηλούς τόνους κρατά το τελευταίο διάστημα και ο αμερικανός πρεσβευτής στην Αθήνα, Τζορτζ Τσούνης, ο οποίος δείχνει, αν και δεν είναι διπλωμάτης, να σέβεται απόλυτα τους τύπους. Φροντίζει δε να μην εκφράζεται προς καμία κατεύθυνση.
Η απάντηση για τα F-35
Ερώτημα παραμένει αν η Ουάσιγκτον θα θελήσει να στείλει τελικά πριν από τις εκλογές στην Αθήνα την απαντητική επιστολή για το ελληνικό αίτημα που αφορά τα F-35. Πληροφορίες σχεδόν προεξοφλούσαν την εν λόγω εξέλιξη, η οποία ωστόσο στην πράξη ακόμη δεν επιβεβαιώνεται.
Οι ΗΠΑ στις ελληνικές εκλογές δεν παρεμβαίνουν, ωστόσο παρακολουθούν. Η ανησυχία, όπως σημειώνουν αρμόδιες πηγές, θα ξεκινήσει εάν και μετά τις δεύτερες κάλπες διαφανεί αδυναμία σχηματισμού κυβέρνησης συνεργασίας, που θα δείξει και τρίτη αναμέτρηση. Η σταθερότητα και η αποφυγή κρίσης κυβερνησιμότητας στην Ελλάδα είναι εξαιρετικά σημαντικές για τις εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή και συνδέονται άμεσα με τους ενεργειακούς σχεδιασμούς.
Μετατόπιση των περιφερειακών πολιτικών
Ενδεικτικό της παραμένουσας έντασης στις σχέσεις Τουρκίας – ΗΠΑ είναι και άρθρο του «Forbes» που θέτει το ερώτημα «έχει πρόβλημα η Τουρκία με το Ναυτικό των ΗΠΑ στην Ανατολική Μεσόγειο;» σημειώνοντας πως «εξαιτίας των ενεργειών της Αγκυρας, οι ΗΠΑ έχουν μετατοπίσει τις μακροχρόνιες περιφερειακές πολιτικές τους, συμπεριλαμβανομένων της Κύπρου και της Ελλάδας».
Το «πόκερ» στην Ανατολική Μεσόγειο
Οι σχεδιασμοί των ΗΠΑ για την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου πρέπει να θεωρούνται δεδομένοι και σύμφωνα με εκτιμήσεις από αυτούς δεν μπορεί να λείπει η Τουρκία. Μια ενδεχόμενη συμμετοχή της άλλωστε στο EastMed Gaz Forum, στο οποίο συμμετέχουν όλες οι χώρες της περιοχής, θα μπορούσε να δοθεί ως «αντάλλαγμα» για μια συνάντηση 3+1 (Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ + ΗΠΑ), σύμφωνα με κάποιους διπλωμάτες, με το ερώτημα να είναι ποιος τρόπος θα επινοηθεί για να γίνει αυτό, δεδομένου ότι η Αγκυρα δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία, και τι πιέσεις θα δεχθεί η Λευκωσία.
