Το τρίγωνο που έχει διαμορφωθεί μεταξύ Ουάσιγκτον, Αθήνας και Αγκυρας με φόντο την πώληση νέων μαχητικών αεροσκαφών και την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ εξακολουθεί να παραμένει ένας δισεπίλυτος γόρδιος δεσμός για την αμερικανική διπλωματία. Στη συγκεκριμένη, όμως, περίπτωση δεν πρόκειται μάλλον να δούμε τον Αντονι Μπλίνκεν να παίρνει στα χέρια του κάποιο σπαθί για να τον λύσει.
Ο λόγος είναι ότι στην Ουάσιγκτον θέλουν όλα τα κομμάτια του παζλ που συνθέτουν τη λύση την οποία έχουν σχεδιάσει να είναι στη θέση τους, καθώς εκτιμούν ότι σε διαφορετική περίπτωση οι επιπτώσεις θα είναι ιδιαίτερα ανεπιθύμητες.
Αυτό σημαίνει ότι οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να βαδίζουν στον δρόμο της υπομονής. Μαζί τους, όμως, θα πρέπει να κάνει υπομονή και η Ελλάδα, καθώς φαίνεται ότι τα F-35 θα συνεχίσουν να επηρεάζονται από τις εξελίξεις στην Τουρκία, τουλάχιστον για λίγο ακόμη διάστημα.
Το εύλογο ρίσκο της καθυστέρησης
Φυσικά όταν ο Αντονι Μπλίνκεν προσγειωνόταν στην Κρήτη για να συναντήσει τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη γνώριζε πολύ καλά ότι η συγκεκριμένη καθυστέρηση εκθέτει τις ΗΠΑ και δημιουργεί εύλογη δυσαρέσκεια σε έναν από τους λίγους αξιόπιστους συμμάχους που έχει σε αυτή την κρίσιμη περιοχή του πλανήτη.
Ωστόσο, οι ΗΠΑ πιστεύουν ότι αξίζει να δοθεί μια ακόμη παράταση για το θέμα της Σουηδίας προκειμένου να υλοποιηθεί στο ακέραιο ο αρχικός τους σχεδιασμός. Πρόκειται για ένα ρίσκο που δικαιολογείται από το σκεπτικό ότι τα οφέλη μιας ενδεχόμενης επιτυχίας θα υπερβαίνουν κατά πολύ το κόστος και τις παρενέργειες που θα δημιουργηθούν από την αδικαιολόγητη καθυστέρηση στο θέμα των F-35.
Το καλό σενάριο, στο οποίο συνεχίζει να ελπίζει η Ουάσιγκτον, θέλει την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ να εγκρίνεται μέσα στον χρονικό ορίζοντα αυτής της νέας παράτασης. Από εκεί και πέρα προβλέπει ότι θα σταλούν συγχρόνως στο Κογκρέσο οι επίσημες ειδοποιήσεις για την πώληση των F-35 στην Ελλάδα και των F-16 στην Τουρκία. Εάν όλα πάνε καλά, τότε θα έχουμε μια λύση που δεν θα πλήττει τα αμερικανικά συμφέροντα και συγχρόνως θα δίνει μια απάντηση στις ανησυχίες που έχει εκφράσει η ελληνική πλευρά.
Η ελληνική θωράκιση από το «πακέτο Μενέντεζ»
Ενα θέμα που συχνά δεν αναδεικνύεται από τους διεθνείς αναλυτές είναι ότι εκτός από την ένταξη της Σουηδίας, το Κογκρέσο έχει βάλει και τη διασφάλιση της ελληνικής κυριαρχίας στο Αιγαίο ως δεύτερη προϋπόθεση για την πώληση των F-16 στην Τουρκία.
Η συγκεκριμένη διασφάλιση έχει να κάνει περισσότερο με το πρόβλημα των υπερπτήσεων παρά με τις παραβιάσεις, καθώς οι ΗΠΑ δεν αναγνωρίζουν τη διαφορά που υπάρχει μεταξύ του εύρους εναέριου χώρου και χωρικών υδάτων στο Αιγαίο.
Ωστόσο, η συμφωνία για το «πακέτο Μενέντεζ» που επετεύχθη στο Βίλνιους επιχειρεί να θωρακίσει την Ελλάδα, προσφέροντάς της ένα αμυντικό προβάδισμα και συγχρόνως δημιουργώντας μια δικλίδα ασφαλείας που θα αποθαρρύνει τις τουρκικές επιθετικές ενέργειες.
Οσον αφορά το πρώτο σκέλος, η Ελλάδα αναμένεται ότι θα λάβει οικονομικές διευκολύνσεις για την πληρωμή των F-35 μέσω ευνοϊκών δυνατοτήτων δανεισμού αλλά και αποπληρωμής που προσφέρει το πρόγραμμα FMF (Foreign Military Financing). Το αμυντικό προβάδισμα, όμως, που θα δοθεί στην Ελλάδα περιλαμβάνει και την προμήθεια επιπλέον εξοπλισμού από το αμυντικό οπλοστάσιο των ΗΠΑ, ο οποίος θα παραδοθεί χωρίς καμία επιβάρυνση για τη χώρα μας.
Από εκεί και πέρα, το πολιτικό σκέλος περιλαμβάνει την αποστολή δύο επιστολών από τον Αντονι Μπλίνκεν που θα διασφαλίζουν διπλωματικά τη χώρα μας. Η πρώτη θα σταλεί στον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και θα εγγυάται ότι τα νέα F-16 της Τουρκίας δεν θα χρησιμοποιηθούν για την παραβίαση της ελληνικής κυριαρχίας. Η δεύτερη θα σταλεί στο Κογκρέσο και στην ουσία θα προβλέπει έναν άτυπο μηχανισμό εποπτείας, ο οποίος θα δίνει τη δυνατότητα να σταματήσει ή να παγώσει η εξέλιξη του προγράμματος των F-16 εάν η Τουρκία επιστρέψει στον παλιό κακό εαυτό της.
Η εντύπωση της ισορροπίας
«Η προτεινόμενη πώληση αυτού του εξοπλισμού και υποστήριξης δεν θα αλλάξει τη βασική στρατιωτική ισορροπία στην περιοχή». Αυτή είναι συνήθως μια πάγια διατύπωση που συναντάται στις ανακοινώσεις που εκδίδει η Υπηρεσία Συνεργασίας για την Αμυντική Ασφάλεια των ΗΠΑ για τις προτεινόμενες αμυντικές συμβάσεις.
Με δεδομένο ότι η Ελλάδα θα λάβει πιο προηγμένα μαχητικά από την Τουρκία, η αμερικανική πλευρά θα επιθυμούσε οι ανακοινώσεις για τα F-16 και τα F-35 να γίνουν ταυτόχρονα, ώστε να δίνεται η εντύπωση μιας μίνιμουμ ισορροπίας, τουλάχιστον σε επικοινωνιακό επίπεδο.
Στο σενάριο όπου η Ελλάδα θα έπαιρνε μόνη της τα F-35 εκτιμάται ότι θα υπήρχε ο κίνδυνος να αποξενωθεί ακόμη περισσότερο ένας περιφερειακός σύμμαχος σαν την Τουρκία και να πιεστεί να προχωρήσει ένα ακόμη βήμα μακρύτερα από τη σφαίρα επιρροής της Δύσης. Επιπλέον, υπάρχει ο φόβος ότι ο απρόβλεπτος χαρακτήρας του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα μπορούσε να ανατινάξει στον αέρα την ελάχιστη πρόοδο που έχει επιτευχθεί στη νατοϊκή πορεία της Σουηδίας.
Μοχλός πίεσης προς Τουρκία και Κογκρέσο
Η αμερικανική κυβέρνηση επέλεξε να κρατήσει συνδεδεμένα τα F-35 με τα F-16 και για έναν επιπλέον λόγο. Πρόκειται για μια κίνηση τακτικής που της δίνει ένα ισχυρό χαρτί στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, το οποίο μπορεί να το χρησιμοποιήσει για να ασκήσει πίεση τόσο προς την Τουρκία όσο και προς το Κογκρέσο. Το μήνυμα προς την Τουρκία είναι σαφές, καθώς γνωρίζει ότι υπάρχει ανά πάσα στιγμή ο κίνδυνος της αποσύνδεσης των δύο εξοπλιστικών προγραμμάτων.
Ωστόσο, το συγκεκριμένο θέμα λειτουργεί και ως ένας μοχλός πίεσης προς το Κογκρέσο, το οποίο η αμερικανική κυβέρνηση θέλει να αποθαρρύνει από το να βάλει επιπλέον προϋποθέσεις για την παράδοση των F-16 στην Τουρκία. Αλλωστε δεν είναι μυστικό ότι μετά τη στάση της Αγκυρας απέναντι στο Ισραήλ έχει ανοίξει και η όρεξη του αμερικανοεβραϊκού λόμπι, το οποίο περιμένει να ολοκληρωθεί η απελευθέρωση των ισραηλινών ομήρων από τη Χαμάς για να ξεκινήσει να εντείνει δημόσια την πίεσή του μέσα σε μια κρίσιμη προεκλογική περίοδο στις ΗΠΑ.
