Οι Αμερικανοί κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου επέβαλαν οι ίδιοι μια ιδιότυπη ισορροπία δυνάμεων στο Αιγαίο με το δόγμα «επτά προς δέκα». Εδιναν περισσότερα όπλα στην Τουρκία όχι επειδή ήταν χώρα με μεγαλύτερο πληθυσμό, αλλά επειδή συνόρευε με τη Σοβιετική Ενωση.
Αυτό άλλαξε με την τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Η Ελλάδα αποχώρησε από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ, το ΝΑΤΟ ήθελε να καλύψει το κενό που άφηνε η χώρα μας στη φρούρηση του εναέριου χώρου του Αιγαίου. Ετσι εφάρμοσε ένα άλλο δόγμα, αυτό των «ίσων αποστάσεων», που δεν ήταν πάντοτε ακριβώς «ίσων», αλλά εις βάρος της χώρας μας. Έτσι άρχισε ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία μια κούρσα εξοπλισμών με τεράστιες οικονομικές συνέπειες.
Η τουρκική αμυντική βιομηχανία
Η ισορροπία δυνάμεων ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία επιδεινώθηκε σε βάρος της χώρας μας την περίοδο της πολυετούς δημοσιονομικής προσαρμογής της Ελλάδας λόγω της διακοπής οποιασδήποτε εξοπλιστικής δαπάνης. Αλλά και γιατί η Τουρκία άρχισε να επενδύει σημαντικά κονδύλια από το «οικονομικό θαύμα» της περιόδου 2003-13 στην ανάπτυξη εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας.
Η Αγκυρα, για παράδειγμα, ζητούσε (από το 2000 μάλιστα) από την Ουάσιγκτον μη Επανδρωμένα Αεροσκάφη MQ-9 Reaper και οπλισμένα MQ-1 Predator. Μετά την άρνηση των ΗΠΑ οι Τούρκοι ανέπτυξαν δικά τους UAV (τα οποία μάλιστα έφτασαν να εξάγουν). Αργότερα, όταν Αγκυρα δεν έλαβε τους Patriot που ζητούσε, στράφηκε στους Ρώσους. Η προμήθεια όμως των ρωσικών S-400 προκάλεσε τη έντονη δυσφορία των ΗΠΑ και οδήγησε σε μια ακόμα ανατροπή της ισορροπίας δυνάμεων στο Αιγαίο, αυτή τη φορά σε βάρος της Τουρκίας καθώς οι Αμερικανοί τούς οδήγησαν εκτός του προγράμματος των F-35.
Τώρα όμως με τη συμφωνία του Βίλνιους, δηλαδή της άρσης του τουρκικού βέτο στην ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ και τη δέσμευση του Μπάιντεν να παραχωρήσει F-16 στην Τουρκία, το ερώτημα που αρχίζει να τίθεται είναι εάν θα διαταράξει για άλλη μια φορά την ισορροπία (κυρίως αεροπορικών) δυνάμεων.
Η δήλωση Μπάιντεν «δικλίδα ασφαλείας»
Πρώτα απ’ όλα θα πρέπει να σημειωθεί ότι και η Ελλάδα βγαίνει κερδισμένη από αυτή τη συμφωνία. Και τούτο γιατί για πρώτη φορά η χώρα μας είχε λόγο και ρόλο στη σχέση των Ηνωμένων Πολιτειών με μια τρίτη χώρα και μάλιστα όπως η Τουρκία. Πώς όμως; Η δήλωση του Μπάιντεν τα λέει όλα: έβαλε στην ίδια μοίρα το τουρκικό αίτημα για τα F-16 με το ελληνικό για τα F-35. Με δυο λόγια, για ένα αμιγώς διμερές ζήτημα, αυτό της διαπραγμάτευσης των ΗΠΑ με την Τουρκία για τα F-16, η Ελλάδα χάρη στα ισχυροποιημένα ερείσματά της, στο αμερικανικό Κογκρέσο και την αυξημένη διεθνή αξιοπιστία της, παίζει ρόλο και διεκδικεί να κερδίσει σημαντικά οφέλη, όχι μόνον σε επίπεδο εξοπλισμών, αλλά και χρηματοδότησής τους.
Αν τελικά κλείσει οριστικά η συμφωνία της Τουρκίας με τους Αμερικανούς και η Αγκυρα λάβει το (απαραίτητο) πράσινο «φως» από το Κογκρέσο, τότε όταν το πρόγραμμα θα ολοκληρωθεί η τουρκική πολεμική αεροπορία θα διαθέτει 283 F-16, εκ των οποίων τα 119 στην κορυφαία αναβάθμιση Viper. Με μια όμως διαφορά. Τα νέα αυτά αεροσκάφη δεν θα μπορούν να στραφούν εναντίον κυριαρχικών δικαιωμάτων συμμαχικής χώρας. Διαφορετικά θα υπάρξουν επιπτώσεις. Αλλωστε οι Αμερικανοί δεν θέλουν και πολύ να διακόψουν το πρόγραμμα.
Η Ελλάδα ήδη διαθέτει 8 F-16 στην έκδοση των Viper τα οποία ως το 2027 θα φτάσουν τα 83, ενώ ακόμη 38 Block 50 αναμένεται να αναβαθμιστούν σε Block 52+. Στην Πολεμική Αεροπορία εξακολουθούν να επιχειρούν (και αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής αεράμυνας) 32 F-16 Block 30 (που και αυτά θα αναβαθμιστούν), 24 Mirage 2000-5, 33 F-4E (τα θρυλικά αναβαθμισμένα Φάντομ). Επίσης μέχρι στιγμής, η Ελλάδα έχει παραλάβει 16 από τα 24 Rafale (στις 21 Ιουλίου παραλαμβάνει και το 17ο Rafale), ενώ αναμένει το LOA (επιστολή αποδοχής) για την άμεση έναρξη των διαπραγματεύσεων για την απόκτηση τουλάχιστον 20 F-35, με το πρώτο να περνά σε ελληνική ιδιοκτησία το 2028. Σε όλα αυτά θα πρέπει να προστεθούν και τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη MQ-9 Reaper που ήδη αγόρασε η χώρα μας καθώς και τα ισραηλινά Heron που εποπτεύουν το FIR Αθηνών. Αν ακόμα και σήμερα δοθεί το πράσινο φως στην Αγκυρα για τα F-16, για να παραλάβει το πρώτο Viper θα περάσει καιρός, τουλάχιστον, λένε οι ειδικοί, τρία χρόνια.
Ενα βήμα μπροστά σταθερά η Αθήνα
Η υπεροχή της ελληνικής πολεμικής αεροπορίας προβλέπεται ότι θα συνεχιστεί. Από εδώ και πέρα η Αθήνα θα βρίσκεται ένα βήμα μπροστά από την Αγκυρα σε ό,τι αφορά την πολεμική αεροπορία.
Ωστόσο η Αγκυρα έκανε άλλη μια προσπάθεια για να διαταράξει την ισορροπία στο Αιγαίο ζητώντας μαζί με τα F-16 και περί τους 900 πυραύλους αέρος-αέρος και 800 βόμβες ελευθέρας πτώσεως ή για συλλογές καθοδήγησης. Δεν έχει ωστόσο ακόμα διευκρινιστεί και κανείς δεν γνωρίζει ακόμα εάν θα περάσει από το Κογκρέσο το αίτημα για πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς, αντίστοιχων δυνατοτήτων με τους Meteor που διαθέτουν τα ελληνικά Rafale. Οπως και να ‘χει το πράγμα, είναι φανερό πλέον ότι η Τουρκία εξοπλίζεται ή επιχειρεί να εξοπλιστεί έχοντας στραμμένο το βλέμμα της προς την Ελλάδα.
