Οι σχοινοτενείς αγορεύσεις δικηγόρων που διαρκούν ώρες, αλλά και τα δικόγραφα, αγωγές και άλλα δικαστικά έγγραφα που αριθμούν ακόμα και εκατοντάδες σελίδες ή θυμίζουν τόμους εγκυκλοπαίδειας, αποτελούν πλέον παρελθόν για τα ανώτατα δικαστήρια της χώρας.

«Πρώτος διδάξας» ήταν το Συμβούλιο της Επικρατείας, όπου ο πρόεδρός του Μιχάλης Πικραμένος με το «καλημέρα» στην τρέχουσα δικαστική χρονιά έβαλε χρονοδιακόπτη στις δικηγορικές αγορεύσεις στην Ολομέλεια του Δικαστηρίου. Και πλέον οι αποφάσεις που έλαβαν αρχικά το ΣτΕ και τώρα ο Αρειος Πάγος για τη διαχείριση του χρόνου στην εκδίκαση των υποθέσεων μεταβάλλουν πλήρως τα ισχύοντα ως τώρα.

Στο Συμβούλιο της Επικρατείας, για παράδειγμα, ο πρόεδρος του Δικαστηρίου δεν επιτρέπει – και αυτό έχει ήδη εφαρμοστεί – αγορεύσεις σε δικηγόρους στην Ολομέλεια πάνω από έξι λεπτά, επιτυγχάνοντας με αυτόν τον τρόπο ουσιαστικές συζητήσεις κατά την εκδίκαση των υποθέσεων, με την υποβολή ερωτημάτων από μέλη του Δικαστηρίου προς τους συνηγόρους, ενώ ο χρόνος στις δίκες έχει συντομευθεί πάρα πολύ.

Το παράδειγμα του Συμβουλίου της Επικρατείας υιοθέτησε και ο Αρειος Πάγος, καθώς με απόφασή του ορίστηκε ότι πλέον οι αναιρέσεις, δηλαδή τα δικόγραφα που απευθύνονται στο Ανώτατο Δικαστήριο, δεν μπορούν να υπερβαίνουν συγκεκριμένο αριθμό σελίδων.

Οι αντιδράσεις των δικηγόρων

Η λήψη μέτρων ώστε να περιοριστούν οι αγορεύσεις χωρίς νόημα και τα δικόγραφα που αριθμούν εκατοντάδες σελίδες με απεραντολογίες προκάλεσε αντιδράσεις από τη Συντονιστική Επιτροπή των Δικηγορικών Συλλόγων και ειδικότερα από τον Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών.

Στο Συμβούλιο της Επικρατείας, ο Δικηγορικός Σύλλογος, αντιδρώντας στα μέτρα σωστής διαχείρισης του χρόνου στις δίκες ενώπιον της Ολομέλειας και τις αποφάσεις για σύντομα και ουσιαστικά δικόγραφα, «μπλόκαρε» την εκδίκαση της Ολομέλειας του Δικαστηρίου στο τέλος της χρονιάς που μας πέρασε, οδηγώντας σημαντικές υποθέσεις που ενδιαφέρουν μεγάλες κατηγορίες πολιτών ή διαθέτουν πολιτικό και κοινωνικό πρόσημο, όπως η δίκη για τη συνταγματικότητα ή μη του νόμου για τον γάμο των ομοφύλων, σε αναβολή για την άνοιξη.

Ο πρόεδρος του Δικαστηρίου Μιχάλης Πικραμένος, που αναγκάστηκε, λόγω της δικηγορικής αποχής από τις δίκες στην Ολομέλεια τον Δεκέμβριο, να αναβάλει συγκεκριμένες υποθέσεις, με ανακοίνωσή του στηλίτευσε τη συνδικαλιστική τακτική που ακολούθησε η διοίκηση του Δικηγορικού Συλλόγου της Αθήνας, σημειώνοντας ότι επί της ουσίας τα μέτρα για τις δικηγορικές αγορεύσεις και για τα δικόγραφα σε τίποτα δεν παραβιάζουν τα δικαιώματα των δικαζόμενων πολιτών, ούτε τους στερούν τις δυνατότητες να αναπτύσσουν τους ισχυρισμούς τους.

Επικαλέστηκε μάλιστα ανάλογα μέτρα που ήδη ισχύουν στα ευρωπαϊκά δικαστήρια, για λόγους που σχετίζονται με την ουσιαστική απονομή της δικαιοσύνης, την επιτάχυνση στην έκδοση των αποφάσεών της, αλλά και την επικέντρωση των δικαστών και των δικηγόρων στα ουσιώδη και τα κρίσιμα μιας υπόθεσης.

Αποχή και στον Αρειο Πάγο

Και ενώ στο Συμβούλιο της Επικρατείας οι δικηγορικές αγορεύσεις πλέον γίνονται σε συγκεκριμένο χρόνο και τα δικόγραφα γίνονται δεκτά όταν έχουν συγκεκριμένο αριθμό σελίδων, ανάλογη απόφαση για σύντομα δικόγραφα που ελήφθη από τον Αρειο Πάγο προκάλεσε νέα αντίδραση του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών.

Συγκεκριμένα, αποφασίστηκε να απέχουν οι δικηγόροι από τις δίκες στα Πολιτικά Τμήματα του Ανωτάτου Δικαστηρίου στις 13 και 14 Ιανουαρίου και κατά τη συνεδρίαση της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου που έχει οριστεί για τον μήνα Ιανουάριο.

Σε σχετική ανακοίνωση του Δικηγορικού Συλλόγου επικρίνονται τα μέτρα ως ατελέσφορα για την επιτάχυνση της δικαιοσύνης, ενώ σημειώνεται ότι με την εφαρμογή τους παραβλάπτονται δικαιώματα των δικαζόμενων πολιτών.

Μάλιστα, προς επίρρωση της επιχειρηματολογίας ότι με τα δικόγραφα των εκατοντάδων σελίδων επιτυγχάνεται ουσιαστικότερη απονομή της δικαιοσύνης, γίνεται αναφορά στη σχετική ανακοίνωση στις γνωστές παθογένειες του ελληνικού δικαστικού συστήματος, όπως αυτές έχουν αποτυπωθεί από διεθνούς φορείς, μεταξύ των οποίων η Παγκόσμια Τράπεζα.

Ωστόσο, η απόφαση του Αρείου Πάγου να λάβει μέτρα για σύντομα και ουσιαστικά δικόγραφα είναι αυτή που δίνει απάντηση στις αιτιάσεις που προβάλλονται από συνδικαλιστικής δικηγορικής πλευράς.

Το σύντομο δικόγραφο, αναφέρεται στην απόφαση του Αρείου Πάγου, δεν σημαίνει ατελές δικόγραφο, ούτε περιορίζει σε κάτι την προβολή των όποιων αιτημάτων και ισχυρισμών των διαδίκων πολιτών.

Αντίθετα, συμβάλλει, τονίζεται, στην ουσιαστική παράθεση των όποιων επιχειρημάτων, συνδράμει τον δικαστή να αποφασίσει επί της ουσίας και επιταχύνει την έκδοση της απόφασης.

Οπως τονίζουν δικαστικές πηγές μιλώντας στο «Βήμα», η κατάθεση αναιρέσεων που αριθμούν εκατοντάδες σελίδες – φθάνουν τις 300 ή και τις 400 – δεν είναι σπάνιο φαινόμενο στον Αρειο Πάγο, δυσκολεύοντας την αξιολόγηση μιας υπόθεσης, χωρίς ουσιαστικά να προσφέρουν, όπως επισημαίνουν οι ίδιες πηγές, τίποτα το ουσιαστικό στην υπό κρίση υπόθεση.

Η δικαστική πρακτική στην Ευρώπη

Πάντως, η εποχή που η καλή υπεράσπιση ταυτιζόταν με τις αγορεύσεις επί ώρες στα δικαστήρια και με δικόγραφα εκατοντάδων σελίδων βαίνει προς το τέλος της, καθώς η ευρωπαϊκή δικαστική πρακτική κινείται προς την αντίθετη κατεύθυνση, με πρώτα τα ευρωπαϊκά δικαστήρια που έχουν βάλει ήδη «κόφτη» σε αγορεύσεις και δικόγραφα.

Αλλωστε η εφαρμογή του μέτρου με ολιγόλεπτες δικηγορικές αγορεύσεις ενώπιον της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας που άρχισε να ισχύει με το τρέχον δικαστικό έτος κατέδειξε στην πράξη πως οι υποθέσεις εκδικάζονται πολύ σύντομα και η ανάπτυξη των όποιων επιχειρημάτων από τους δικηγόρους γίνεται με ουσιαστικό τρόπο, χωρίς σε τίποτα να παραβλάπτονται τα δικαιώματα των δικαζόμενων πολιτών.

Δύσκολο να γίνουν αμέσως αντιληπτά αυτά τα μέτρα από πολλούς δικηγόρους που έχουν μάθει αλλιώς, αλλά τα ανώτατα δικαστήρια είναι αποφασισμένα να εφαρμοστούν τα νέα μέτρα και όπως δηλώνει η ηγεσία της Δικαιοσύνης οι αποφάσεις αυτές είναι προς τη σωστή κατεύθυνση.