Την Πέμπτη 19 Δεκεμβρίου, πρεμιέρα στις ελληνικές κινηματογραφικές αίθουσες έκανε η ταινία «Μουφάσα – Ο βασιλιάς των λιονταριών» του Μπάρι Τζένκινς, ένα ενδιαφέρον κινηματογραφικό εγχείρημα στο οποίο live action τεχνικές εναρμονισμένες με ψηφιακά φωτορεαλιστικά γραφιστικά «δίνουν ζωή» σε λιοντάρια, κροκοδείλους, αντιλόπες και άλλα άγρια ζώα της πανέμορφης, «πρωτόγονης» και επίσης ψηφιακής αφρικανικής φύσης.

Bάση, βέβαια, είναι ο «Βασιλιάς των λιονταριών» (1994), ένα από τα πιο επιτυχημένα animation όλων των εποχών, το οποίο το 1994 έκανε θραύση σε όλο τον κόσμο και ολοκλήρωσε τον κύκλο του ως η ταινία με τις υψηλότερες εισπράξεις της χρονιάς της. Πέντε χρόνια μετά την εμφάνιση του «Βασιλιά των λιονταριών» στις αίθουσες, το ομότιτλο μιούζικαλ έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στο Λονδίνο σε κείμενο και μουσική των Tιμ Ράις και Ελτον Τζον και σκηνοθεσία Τζούλι Τέιμορ.

Ενας ακόμα θρίαμβος! Από τότε οι παραστάσεις δεν έχουν σταματήσει, με τους ηθοποιούς να αλλάζουν. Σήμερα, ο «Βασιλιάς των λιονταριών» θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα events στο Μπρόντγουεϊ την περίοδο των Χριστουγέννων. Ως τώρα την παράσταση έχουν παρακολουθήσει περισσότεροι από 110 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως.

Ο διάλογος ανάμεσα στον κινηματογράφο και το μουσικοχορευτικό θέατρο είναι παλιά ιστορία, όμως η δυναμική του τα τελευταία χρόνια δείχνει τεράστια. Μπορεί ο «Βασιλιάς των λιονταριών» να αποτελεί κάτι σαν μοναδική περίπτωση, είναι όμως ένα από τα αρκετά έργα που ξεκίνησαν από τον κινηματογράφο και αργότερα πέρασαν στη σκηνή, όπως αρκετές είναι οι περιπτώσεις μουσικοχορευτικών έργων που ξεκίνησαν από το σανίδι και πέρασαν με επιτυχία στο σινεμά.

Ακόμα και οι «Δουβλινέζοι» του Τζέιμς Τζόις, που έγιναν ταινία το 1987 από τον Τζον Χιούστον, στη συνέχεια ανέβηκαν στο Μπρόντγουεϊ υπό μορφή μιούζικαλ (των Ρίτσαρντ Νέλσον και Σον Ντέιβι) και τον Κρίστοφερ Γουόκεν στο καστ!

Παρότι σανίδι και οθόνη μοιάζουν με συγκοινωνούντα δοχεία, ως τα τελευταία χρόνια το σινεμά στηριζόταν στο θέατρο. Πριν από τρία χρόνια ο Στίβεν Σπίλμπεργκ κατέθεσε τη δική του εκδοχή στο θρυλικό μιούζικαλ του Tζερόμ Ρόμπινς σε μουσική Λέοναρντ Μπέρνσταϊν, στίχους Στίβεν Σόντχαϊμ και βάση ένα βιβλίο του Αρθουρ Λόρεντς που με τη σειρά του είχε εμπνευστεί από το θεατρικό έργο «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» του Ουίλιαμ Σαίξπηρ.

Το «West Side Story»

Ηδη μεγάλη επιτυχία του Μπρόντγουεϊ, το «West Side Story» έγινε διάσημο σε όλο τον πλανήτη όταν το 1965 παρουσιάστηκε στον κινηματογράφο από τους Ρόμπερτ Γουάιζ και Ρόμπινς κερδίζοντας πολλά Οσκαρ (και το καλύτερης ταινίας).

Ενα πρόσφατο παράδειγμα είναι της ταινίας «Wicked» του Τζον Τσου που προβάλλεται στις αίθουσες (το πρώτο μέρος, καθώς το δεύτερο θα ακολουθήσει τέτοια εποχή τού χρόνου). Πρόκειται για την κινηματογραφική μεταφορά του θεατρικού μιούζικαλ με τον ίδιο τίτλο που ακολούθησε το μπεστ σέλερ μυθιστόρημα του Γκρέγκορι Μαγκουάιρ και κατάφερε να δημιουργήσει τεράστιο θόρυβο γύρω του σημειώνοντας ακλόνητη επιτυχία για περίπου 20 χρόνια!

Με κεντρικά πρόσωπα δύο κορίτσια, τη λευκή Γκαλίντα (Αριάνα Γκράντε), που φιλοδοξεί να γίνει μάγισσα κύρους, και την εκκεντρική Ελφαμπα (Σίνθια Ερίβο), που ενώ έχει το χάρισμα της μαγείας είναι παρεξηγημένη λόγω του ασυνήθιστα πράσινου δέρματός της, το «Wicked» πατά σταθερά στο πρωτότυπο θεατρικό μιούζικαλ ενώ οι αναφορές τού σκηνοθέτη στο κλασικό αμερικανικό μιούζικαλ «Ο μάγος του Οζ» (1939) είναι ολοφάνερες, με τη φιγούρα της Ελφαμπα να παραπέμπει σαφώς στη Μις Γκαλτζ του «Μάγου του Οζ».

Βέβαια, δεν είναι όλες οι κινηματογραφικές μεταφορές των μιούζικαλ πετυχημένες, ενώ κάποιες είχαν κάκιστα αποτελέσματα: το ανεκδιήγητο «Cats» (2018) του Τομ Χούπερ, που στηρίζεται στη μνημειώδη θεατρική παράσταση, είναι ίσως το χειρότερο κινηματογραφικό μιούζικαλ όλων των εποχών.

Περιέργως, ο ίδιος σκηνοθέτης είχε κάνει εξαιρετική δουλειά με την κινηματογραφική μεταφορά του μιούζικαλ των Αλέιν Μπουμπίλ – Κλοντ Μισέλ Σόμπεργκ «Οι άθλιοι» (2012) που βασίζεται στο αριστούργημα του Βίκτωρος Ουγκό. Στην ταινία ο Χιου Τζάκμαν και ο Ράσελ Κρόου υποδύονται τους Γιάννη Αγιάννη και Ιαβέρη αντίστοιχα και η Αν Χάθαγουεϊ την Τιτίκα (ρόλος που της χάρισε το Oσκαρ).

Παραστάσεις στην Ελλάδα

Από τις 31 του περασμένου Οκτωβρίου, η Θέμις Μαρσέλου, που έχει ειδικευτεί στο είδος του μιούζικαλ στην Ελλάδα, έφερε ξανά στην επικαιρότητα ένα μιούζικαλ που έχει αγαπηθεί όσο λίγα παγκοσμίως, σημειώνοντας σε όλες του τις μορφές (ζωντανές και οπτικοακουστικές) τεράστια καλλιτεχνική και εισπρακτική επιτυχία. Η «Ωραία μου κυρία», που ανέβηκε για πρώτη φορά στο θέατρο με την Τζούλι Αντριους και είχε παγκόσμια απήχηση χάρη στην κινηματογραφική μεταφορά του 1964 από τον Τζορτζ Κιούκορ με την Οντρεϊ Χέπμπορν και τον Ρεξ Χάρισον, είναι ένα από τα γεγονότα της τρέχουσας θεατρικής σεζόν έχοντας ανεβεί στο Θέατρο Παλλάς. Απίστευτη υπερπαραγωγή για τα ελληνικά δεδομένα, με 40 ηθοποιούς, τραγουδιστές, χορευτές, μουσικούς, αλλά και ζωντανή ορχήστρα (ανάμεσα στους ηθοποιούς οι Demy, Ιεροκλής Μιχαηλίδης, Τάκης Παπαματθαίου και Μίρκα Παπακωνσταντίνου).

Μέσα στον Δεκέμβριο στο Metropolitan: The Urban Theater έκανε πρεμιέρα η μιούζικαλ εκδοχή της «Πεντάμορφης και του Τέρατος», του παραμυθιού της Γκαμπριέλ-Σουζάν Μπαρμπό ντε Βιλενέβ, το οποίο εκτός από θεατρική έχει και τεράστια κινηματογραφική – τηλεοπτική ιστορία: ανάμεσα στους σταθμούς της, το πολυαγαπημένο κινούμενο σχέδιο της Ντίσνεϊ παραγωγής 1991, η τηλεοπτική σειρά του 1987 με τον Ρον Πέρλμαν και τη Λίντα Χάμιλτον και η γαλλική ταινία του 2014 με τον Βενσάν Κασέλ και τη Λεά Σεϊντού. Προσαρμοσμένο ώστε να το αγκαλιάσουν μικροί και μεγάλοι, το έργο ανέβηκε στο Metropolitan σε σκηνοθεσία Πασχάλη Αραμπατζή, μουσική – τραγούδια Αίσωνα και χορογραφίες Δημήτρη Μέξη.

Στο Θέατρο Παλλάς φιλοξενείται και η ελληνική εκδοχή ενός ακόμα πολυβραβευμένου και δημοφιλούς στο Γουέστ Εντ και στο Μπρόντγουεϊ μιούζικαλ, του «Matilda The Musical».

Το έργο είναι εμπνευσμένο από το ομότιτλο βιβλίο του Ρόαλ Νταλ, σε κείμενο του Ντένις Κέλι και στίχους – μουσική του Τιμ Μίντσιν (ενορχήστρωση και συμπληρωματική μουσική Κρις Ναϊτινγκέιλ) το οποίο βρήκε την πρώτη οπτικοακουστική διασκευή του το 1996, όταν ο Ντάνι Ντε Βίτο το μετέφερε στον κινηματογράφο. Ο ίδιος κράτησε τον βασικό ρόλο του καταπιεστικού πατέρα της Ματίλντα (Μάρα Γουίλσον), ενός ιδιοφυούς αλλά βασανισμένου κοριτσιού που αποκτά υπερφυσικές – ψυχοσωματικές ικανότητες.

«Το νησί των θησαυρών»

Μετά την επιτυχία που γνώρισε τον περασμένο χειμώνα, φέτος το Θέατρο Πόρτα φιλοξενεί και πάλι το μιούζικαλ «Το νησί των θησαυρών», κεντρικό σημείο του οποίου η μουσική του Κορνήλιου Σελαμσή που συνοδεύει το παίξιμο των Αντώνη Αντωνιάδη, Στέλιου Θεοδώρου, Θεοφάνη Κοσμά και των υπόλοιπων μελών του καστ: είναι βασισμένη σε ναυτικούς σκοπούς και πειρατικά τραγούδια του 17ου και του 18ου αιώνα, σε νέες ενορχηστρώσεις και επεξεργασία.

Ο Θωμάς Μοσχόπουλος διασκεύασε το πολλάκις κινηματογραφημένο μυθιστόρημα του Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον που πρωτοεκδόθηκε το 1883 και υπήρξε θεμέλιος λίθος στο είδος της «πειρατικής μυθολογίας».

Το ότι και στην Ελλάδα το μιούζικαλ είναι αγαπητό είδος – τουλάχιστον το θεατρικό – φαίνεται και από το γεγονός ότι ακόμα και ελληνικές ταινίες που δεν έχουν ουδεμία σχέση με το είδος, έγιναν μουσικοχορευτικές παραστάσεις σημειώνοντας επιτυχία. Ταινίες όπως το «Σπιρτόκουτο» του Γιάννη Οικονομίδη, η «Στρέλα» του Πάνου Χ. Κούτρα και τα «Φτηνά τσιγάρα» του Ρένου Χαραλαμπίδη βρήκαν τον δρόμο προς το σανίδι και μαζί ένα κοινό που φάνηκε να απολαμβάνει τα νέα έργα το ίδιο ή και περισσότερο ακόμα από την πρωτότυπη μορφή τους.

Μέσα στον Ιανουάριο, το «Fame», το μιούζικαλ που βασίστηκε στην ιστορική ταινία «Στον πυρετό της δόξας», που γύρισε ο Αλαν Πάρκερ το 1980 σημαδεύοντας την ποπ κουλτούρα της εποχής του (αργότερα έγινε και σειρά της τηλεόρασης), θα φιλοξενηθεί στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης. Το βρετανικής παραγωγής έργο του Ντέιβιντ Ντε Σίλβα έχει παρουσιαστεί με μεγάλη επιτυχία σε περισσότερες από 50 χώρες, ενώ υπήρξε υποψήφιο για τρία βραβεία Λόρενς Ολίβιε στην Αγγλία.

Για τον Μάρτιο του 2025 και πάλι στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης είναι προγραμματισμένο το ανέβασμα της αυθεντικής παραγωγής του Μπρόντγουεϊ «Chicago the Musical», σε μουσική Τζον Κάντερ και στίχους Φρεντ Εμπ (που έγραψε το σενάριο μαζί με τον Μπομπ Φόσι). Το έργο, που ανήκει στα μακροβιότερα μιούζικαλ στην ιστορία του Μπρόντγουεϊ, πέρασε στον κινηματογράφο το 2002 σε σκηνοθεσία Ρομπ Μάρσαλ με τους Ρενέ Ζελβέγκερ, Κάθριν Ζέτα-Τζόουνς και Ρίτσαρντ Γκιρ. Εγινε τεράστια επιτυχία και κέρδισε πολλά Οσκαρ. Στη χώρα μας έχει παρουσιαστεί σε ελληνική απόδοση (Θέατρο Ακροπόλ, 2018).

Και μπαλέτο

Αυτές τις μέρες στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών τον πρώτο λόγο έχει ένα παιδικό παραμύθι με μεγάλη ιστορία το οποίο δεν έγινε η βάση ενός θεατρικού μιούζικαλ αλλά ενός μπαλέτου με εντυπωσιακά σκηνικά και κοστούμια και τη συμμετοχή κορυφαίων σολίστ: το Μπαλέτο της Εθνικής Οπερας της Οδησσού παρουσιάζει τη «Βασίλισσα του χιονιού» του Χανς Κρίστιαν Αντερσεν όπου η ηρωίδα του τίτλου, μια μοχθηρή βασίλισσα, θέλει να παγώσει τις καρδιές όλων των ανθρώπων και να τους στερήσει τα συναισθήματά τους. Το παραμύθι του Αντερσεν έχει περάσει πολλές φορές στον κινηματογράφο σε όλες τις μορφές.

Μια από τις τελευταίες είναι το ρωσικό animation του 2012 σε σκηνοθεσία Βλάντλεν Μπάρμπε, Μαξίμ Σβέσνικοφμε, ενώ η παράσταση στο Μέγαρο Μουσικής είναι μια λαμπερή χριστουγεννιάτικη πρόταση απευθυνόμενη σε όλη την οικογένεια.

Η περίπτωση «Χάρι Πότερ»

Ενας χαρακτήρας της λογοτεχνίας και του κινηματογράφου που δείχνει ιδανικός για να λάμψει σε θεατρικό μιούζικαλ είναι ο διοπτροφόρος νεαρός μάγος της Τζόαν Κ. Ρόουλινγκ Χάρι Πότερ, ο οποίος με τη μορφή του Ντάνιελ Ράντκλιφ πρωταγωνίστησε σε εννέα ταινίες.

Ωστόσο, το μοναδικό μέχρι σήμερα πέρασμα του Χάρι από το θεατρικό σανίδι δεν έγινε σε μιούζικαλ αλλά στην παράσταση «Harry Potter and the Cursed Child» («Ο Χάρι Πότερ και το καταραμένο παιδί») που ανέβηκε με τεράστια επιτυχία στο Palace Theatre του Γουέστ Εντ στο Λονδίνο.

Μάλιστα υπήρξε έντονη συζήτηση για τη μεταφορά του και στον κινηματογράφο αλλά αυτό, προς το παρόν, δεν προβλέπεται να γίνει.

Να σημειωθεί όμως ότι πριν από μερικά χρόνια οι φαν του Χάρι Πότερ είχαν την ευκαιρία να τον απολαύσουν εκ νέου στο «The Harry Potter Film Concert Series», όχι ακριβώς θεατρικό μιούζικαλ αλλά μια ιδιαίτερη διαδραστική εμπειρία που συνδυάζει τη μαγεία των ταινιών με τη δυναμική της ζωντανής μουσικής.

Η σειρά περιλαμβάνει τις αγαπημένες ταινίες του Χάρι Πότερ που προβάλλονται σε μια γιγαντιαία οθόνη, ενώ μια ζωντανή συμφωνική ορχήστρα ερμηνεύει την αξέχαστη μουσική που συνέθεσε πρώτος ο θρυλικός Τζον Γουίλιαμς και εν συνεχεία ο Πάτρικ Ντόιλ, ο Νίκολας Χούπερ και ο (και) ελληνικής καταγωγής Αλεξάντρ Ντεσπλά. Ετσι, το κοινό όλων των ηλικιών έζησε ξανά τις περιπέτειες του Χάρι, του Ρον και της Ερμιόνης με έναν εντελώς νέο τρόπο, καθώς η ζωντανή μουσική προσθέτει μια νέα διάσταση στην αγαπημένη ιστορία.