Sold-out ήταν και οι δύο παραστάσεις του «Ιππόλυτου» που δόθηκαν το περασμένο Σαββατοκύριακο στο μακρινό Χονγκ Κονγκ. Το έργο του Ευριπίδη παρουσιάστηκε στο πλαίσιο του 53ου Hong Kong Arts Festival σε σκηνοθεσία, διασκευή και δραματουργική επεξεργασία της καλλιτεχνικής διευθύντριας του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου Κατερίνας Ευαγγελάτου.

Ακόμη πιο εντυπωσιακή ωστόσο κι από την εικόνα του γεμάτου θεάτρου, του πολύ ωραίου Lyric Theatre στη Hong Kong Academy for Performing Arts, ήταν η σεβάσμια, απόλυτη σιωπή των θεατών κατά τη διάρκεια της παράστασης, η οποία έδωσε στο φινάλε τη θέση της σε ένα εκκωφαντικό χειροκρότημα – οι συντελεστές ύψωσαν τα χέρια προς την πλατεία και τους εξώστες παραπέμποντας στον χαρακτηριστικό χαιρετισμό που έκανε επί δεκαετίες το «Αμφι-Θέατρο» του Σπύρου Ευαγγελάτου, πατέρα της Κατερίνας.

Κατερίνα Ευαγγελάτου και Ορέστης Χαλκιάς εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για το πώς η παράσταση έσπασε το φράγμα της γλώσσας

Το κοινό της Ειδικής Διοικητικής Περιοχής της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας ανταποκρίθηκε με θέρμη στην ελληνική αυτή καλλιτεχνική δημιουργία. Και δεν μιλάμε για expats αλλά για ντόπιους, καθώς οι παριστάμενοι ήταν στη μεγάλη τους πλειονότητα Ασιάτες και μάλιστα πολύ νέοι σε ηλικία. Δίπλα μου κάθονταν δύο δεκατετράχρονα αγόρια που αποφάσισαν να έρθουν στο θέατρο επειδή τους αρέσει η αρχαία ελληνική μυθολογία, ενώ δύο νεαρές φοιτήτριες σε κοντινές θέσεις περίμεναν να δουν χλαμύδες επάνω στη σκηνή και ξαφνιάστηκαν με τη σύγχρονη ατμόσφαιρα και τον έντονο παλμό του θεάματος.

Μια πολυεθνική παρέα τελειόφοιτων από το Hong Kong International School σχολίαζε σε πηγαδάκι στο φουαγέ ότι βρήκε συναρπαστικές όλες τις ερμηνείες και τον κινησιολογικό συγχρονισμό των ηθοποιών και εξήρε τον ρόλο της μουσικής ως συνοδεία και σχολιασμό της δράσης. Τα κορίτσια της ομήγυρης σημείωσαν επίσης να δουν στο Netflix το «Maestro in Blue» για το χατίρι του «cute», όπως τον χαρακτήρισαν, Ορέστη Χαλκιά ο οποίος υποδύεται έναν από τους βασικούς ήρωες.

Πρώτη ελληνική συμμετοχή

Ολα δείχνουν ότι αυτή ήταν απλώς η αφετηρία μιας διεθνούς περιοδείας για την πολύ ωραία παράσταση που παρουσιάστηκε πρώτη φορά στην Επίδαυρο το 2023 και αποτελεί πλέον συμπαραγωγή του Εθνικού Θεάτρου, του Φεστιβάλ Αθηνών και της εταιρείας Λυκόφως. Θα παιχτεί πάντως εντός ελληνικών συνόρων σίγουρα στο Ηρώδειο τον Ιούνιο.

Ηταν η πρώτη φορά που η χώρα μας συμμετέχει σε αυτή την κορυφαία πολιτιστική διοργάνωση της Ασίας, η οποία έχει φιλοξενήσει μέσα στα χρόνια τεράστια ονόματα του θεάτρου, του χορού και της μουσικής, όπως ο Πίτερ Μπρουκ, ο Ρόμπερτ Γουίλσον, ο Φίλιπ Γκλας και ο Ακραμ Καν. Θα πρέπει να τονίσουμε φυσικά ότι ο τωρινός «Ιππόλυτος» είχε ανανεωμένη διανομή: Φαίδρα ήταν η Στεφανία Γουλιώτη (αντί της Κόρας Καρβούνη) και Τροφός η Χριστίνα Μαξούρη (αντί της Μαρίας Σκουλά).

Τους υπόλοιπους ρόλους ερμήνευσαν οι ηθοποιοί του πρώτου ανεβάσματος: Δημήτρης Παπανικολάου (Αγγελιαφόρος), Ελενα Τοπαλίδου (Αφροδίτη – Αρτέμις), Γιάννης Τσορτέκης (Θησέας). Το έξοχο σκηνικό είναι της Εύας Μανιδάκη, η μουσική του Αλέξανδρου-Δράκου Κτιστάκη, τα βίντεο του Παντελή Μάκκα, την εξαιρετική χορογραφία υπογράφει ο Αλέξανδρος Σταυρόπουλος, ενώ τα κοστούμια είναι της Εύας Γουλάκου. Τη μετάφραση του έργου έχει κάνει ο Κώστας Τοπούζης.

Η Κατερίνα Ευαγγελάτου εξήγησε στο «Βήμα» ότι η παράσταση βρέθηκε εκεί χάρη σε «μια πρόσκληση από τον Σο Κβο Κουάν, διευθυντή προγραμματισμού του φεστιβάλ, ο οποίος έχει έρθει δύο φορές στο Grape, την πρώτη Αγορά για τις ελληνικές παραστατικές τέχνες του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου που στοχεύει στη δημιουργία μιας συστηματικής πλατφόρμας προβολής της ελληνικής δημιουργίας στη διεθνή σκηνή θεάτρου και χορού.

Τη συγκεκριμένη παράσταση την είδε σε βίντεο και του άρεσε πολύ και όταν μας έκανε την επίσημη πρόταση έπρεπε να δούμε πώς θα πετύχουμε αυτό το σύνθετο εγχείρημα. Ενώ έχω δουλέψει στο εξωτερικό, στη Ρωσία και στη Γερμανία, ως προσκεκλημένη σκηνοθέτιδα με τα αντίστοιχα εγχώρια ensemble, είναι μόλις η δεύτερη φορά που δείχνω παράστασή μου στα ελληνικά εκτός των συνόρων της πατρίδας, και είναι πραγματικά μια πολύ ενδιαφέρουσα συνθήκη, ιδιαιτέρως επειδή πρόκειται για ένα εξωευρωπαϊκό περιβάλλον.

Κατά σύμπτωση, έχουμε επίσης παρουσιάσει μια pocket version του «Ιππόλυτου» με μόλις τέσσερις ηθοποιούς στο Φεστιβάλ της Αράνια στην Κίνα τον Ιούνιο του 2024. Στο Χονγκ Κονγκ αυτό που μου έχει δώσει χαρά είναι ότι πολλοί θεατές μάς είπαν ότι από ένα σημείο και μετά δεν κοίταζαν τους υπέρτιτλους, όχι επειδή κουράστηκαν αλλά επειδή ήταν πολύ εύγλωττο αυτό που συνέβαινε επάνω στη σκηνή. Δεν ξέραμε άλλωστε και πώς αντιδρούν αυτοί οι λαοί, τι κουλτούρα έχουν ως κοινό, και ήταν μεγάλη η περιέργειά μας να το να δούμε».

Η αγωνία για το σκηνικό

Ποια ήταν ωστόσο πρακτικά η μεγαλύτερη πρακτική πρόκληση που αντιμετώπισε ο «Ιππόλυτος» σε αυτό το ταξίδι του; «Η μεγαλύτερη πρόκληση ήταν η μεταφορά του σκηνικού, κυρίως το να φτάσει στην ώρα του, και όντως ζήσαμε ένα θρίλερ, αφού ήρθε τελικά με έξι ημέρες καθυστέρηση, γιατί η θάλασσα είναι απρόβλεπτη. Αναγκαστήκαμε μάλιστα να επινοήσουμε μία λύση ανάγκης τέσσερις ημέρες πριν από τις παραστάσεις όπου αντί για το κανονικό σκηνικό θα είχαμε γερμανικά πατάρια και αντικείμενα από το θέατρο, και μας δάνεισαν φίλες ενδυματολόγοι από τα βεστιάριά τους κοστούμια που θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν αυτά που θα είχαμε κανονικά. Ευτυχώς τελικά, παρόλο που αγχωθήκαμε πολύ, όλα πήγαν καλά».

Αξίζει εδώ να δώσουμε και την είδηση ότι η Κατερίνα Ευαγγελάτου θα συμμετάσχει στο Hong Kong Arts Festival και του χρόνου σκηνοθετώντας μια διασκευή της «Λυσιστράτης» του Αριστοφάνη με κινεζικό θίασο. Υπάρχει όμως και κάτι ακόμη που συνέδεσε το συγκεκριμένο φεστιβάλ με τη χώρα μας, καθώς από τις 5 έως τις 9 Μαρτίου παρουσιάστηκε το εμβληματικό κινεζικό έργο «Thundestorm» του Κάο Γιου. Ο συγκεκριμένος συγγραφέας θεωρείται ο «πατέρας» του σύγχρονου κινεζικού θεάτρου και έχει επηρεαστεί πολύ βαθιά από τις αρχαίες ελληνικές τραγωδίες.

Ενα τεράστιο δώρο

Για τον πρωταγωνιστή Ορέστη Χαλκιά «όλη αυτή η εμπειρία ήταν ένα τεράστιο δώρο, διότι πόσο συχνά σου δίνεται η ευκαιρία να κάνεις ένα τέτοιο ταξίδι, και μάλιστα με μια παράσταση που αγαπάς πολύ; Ακούσαμε μάλιστα από το κοινό ότι αυτό που τους παρουσιάσαμε έσπασε το φράγμα της γλώσσας, κάτι μου μας χαροποίησε πολύ. Το Χονγκ Κονγκ είναι μια πανέμορφη σύγχρονη πόλη, όπου οι συγκοινωνίες λειτουργούν άψογα και υπάρχει μέριμνα για όλους, το φαγητό είναι πολύ ωραίο, και εδώ που τα λέμε με τους ρυθμούς με τους οποίους δουλεύουμε οι έλληνες ηθοποιοί μόνο χάρη στη δουλειά μπορούμε να βρεθούμε σε τόσο μακρινά μέρη, δεν είναι εύκολο να κανονίσουμε τέτοια ταξίδια».

Στον ταλαντούχο ηθοποιό έκανε μεγάλη εντύπωση «ο μέσος όρος ηλικίας των τεχνικών, είναι όλοι πολύ νέα παιδιά, ευγενικοί, διαθέσιμοι και κάνουν ένα φανταστικό τελετουργικό προτού ξεκινήσει η παράσταση: ανάβουν ένα μπαμπού, κάτι σαν θυμιατό, για να πάνε όλα καλά». Οσον αφορά τις εικόνες που δεν θα ξεχάσει από αυτή την εμπειρία;

«Η μία σχετίζεται με την παράσταση και η άλλη με την πόλη. Θα μου μείνει αξέχαστη η στιγμή που άναψαν τα φώτα στο τέλος, ακούστηκε η πρώτη ιαχή ενθουσιασμού και τελικά ξέσπασαν οι θεατές σε χειροκροτήματα. Θα θυμάμαι επίσης την επίσκεψη σε έναν ναό τους. Μιλάμε για το απόλυτο ζεν, την απόλυτη ομορφιά, λουλούδια, νούφαρα, χρυσά αγάλματα, από τα ηχεία έπαιζαν βουδιστικά μάντρα, έμπαινες μέσα και ήθελες να προσευχηθείς στο οτιδήποτε, σε ό,τι ιερό έχεις».

Οι αλλαγές στη μουσική

O Aλέξανδρος-Δράκος Κτιστάκης, που υπογράφει τη μουσική σύνθεση και την ενορχήστρωση, ήταν εκείνος που έπρεπε να προσαρμοστεί σε μια ολότελα καινούργια συνθήκη, καθώς έπρεπε να παίξει μόνος του όλο το μουσικό κείμενο (στην καλοκαιρινή περιοδεία του 2023 οι μουσικοί ήταν τέσσερις).

«Τεχνικά είναι πολύ απαιτητικό αυτό που έχω κληθεί να κάνω διότι απαιτείται μια εγρήγορση σε όλη τη διάρκεια της παράστασης. Δηλαδή, δεν υπάρχει στιγμή που να μπορώ να ηρεμώ. Ομως το ωραίο της υπόθεσης είναι ότι μου δόθηκε η δυνατότητα να κάνω αλλαγές. Ως συνθέτης μουσικής για θέατρο, πολλές φορές θα πω ακούγοντας τη μουσική μου σε παραστάσεις «αχ, αυτό θα μπορούσε να ήταν και λίγο διαφορετικό σε εκείνο το σημείο» και δεν έχω την ευκαιρία να το δοκιμάσω. Τώρα είχα τη δυνατότητα να προσθέσω και να αφαιρέσω πράγματα, να αλλάξω χρονικές περιόδους και cues, και αυτό με χαροποίησε ιδιαίτερα».

Τον ρωτάω αν του προκαλούσε άγχος το γεγονός ότι θα παρουσιαζόταν αυτή η δουλειά σε έναν τόσο εξωτικό για εμάς τους Ελληνες τόπο. «Θα τολμήσω να πω ότι δεν ένιωθα ιδιαίτερα άβολα. Παρότι είναι πολύ μεγάλη πρόκληση να παίξεις μια παράσταση σε έναν τόσο μακρινό τόπο, θεωρώ ότι τουλάχιστον το κάνουμε με κάτι που είναι θεμελιώδες κομμάτι του δικού μας πολιτισμού. Νιώθω δηλαδή ως εκπρόσωπος του ελληνικού πολιτισμού που εξάγεται στο εξωτερικό. Οπότε έχω λίγο τη σιγουριά ότι αυτομάτως είναι περισσότερο αποδεκτό όταν το κάνουμε εμείς που στη χώρα μας γεννήθηκε το θέατρο.

Το έχω ζήσει αυτό ως κοινό σε jazz projects και έβλεπα τους αμερικανούς καλλιτέχνες να έρχονται με την αυτοπεποίθηση ότι αυτό το είδος μουσικής είναι πιο δικό τους. Ηρθε η ώρα να κουβαλήσω κι εγώ ως μέλος της ομάδας του «Ιππόλυτου» αυτή την αυτοπεποίθηση. Αυτό βεβαίως δεν σημαίνει ότι δεν είναι πολύ βαριά η ευθύνη τού να αποδοθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο η παράσταση, και γι’ αυτόν τον λόγο ήμασταν όλοι υπέρ το δέον προσεκτικοί σε καλλιτεχνικό και τεχνικό επίπεδο, θέλαμε να βγει όσο πιο άψογο γίνεται το έργο».

Βοήθησε όμως σε αυτό τελικά, όπως τόνισαν όλοι οι συντελεστές, και ο απίστευτος επαγγελματικός του επιτελείου του φεστιβάλ: «Πραγματικά πρόσεξαν ακόμη και την παραμικρή λεπτομέρεια, δεν αντιμετωπίσαμε κανένα πρόβλημα. Ο επαγγελματισμός τους είναι σπάνιος. Η συνεργασία με τους ανθρώπους εδώ θα μου μείνει αξέχαστη» κατέληξε ο Aλέξανδρος-Δράκος Κτιστάκης.