Το αγαπημένο φθινόπωρο του Βαν Γκογκ και οι… ιαπωνικές καρικατούρες

Tα φύλλα αρχίζουν σιγά-σιγά να πέφτουν, παρά το γεγονός ότι οι θερμοκρασίες (με κάποιες μικρές διακοπές, έντονης όμως, κακοκαιρίας) είναι ακόμα αρκετά υψηλές. Στο νησί των Σπετσών με την Μπουμπουλίνα να αγναντεύει αγέρωχη τη θάλασσα όπου βρέθηκα αυτές τις τελευταίες ημέρες λόγω φιλικής και επαγγελματικής υποχρέωσης, τα πάντα κυλούσαν σε απόλυτα καλοκαιρινούς τόνους. Θυμήθηκα το τραγούδι του συγκροτήματος ΜΕΛΙΣΣΕΣ «Κι όλα μοιάζουν καλοκαίρι» έτσι όπως τα πλοία, τα Flying Dolphins αλλά και οι θαλαμηγοί (ξένων κυρίως τουριστών στα μέσα της εβδομάδας) πλησίαζαν το νησί. Τα φύλλα όμως των δέντρων έπεφταν χρυσοκίτρινα και στο καφέ χρώμα της ζεστής σοκολάτας στους μικρούς και μεγάλους κήπους γύρω από τα πετρόκτιστα κτίρια. Οι εικόνες φέρνουν στο μυαλό μου τον πίνακα του μεγάλου Βίνσεντ βαν Γκογκ με τίτλο «Falling Leaves». Ενα έργο που έχει μείνει στην ιστορία των εικαστικών τεχνών ως κορυφαίο, ενώ υπάρχουν διάφορες απόψεις για το τι ακριβώς θέλει μέσα από αυτό να «μεταδώσει» ο εκπληκτικός καλλιτέχνης. Ο Βαν Γκογκ τοποθετεί στα πεσμένα του φύλλα την άποψή του σε ένα υψηλότερο επίπεδο, έτσι ώστε αυτός που κοιτάζει το έργο να «παρακολουθεί» από ψηλά τη σκηνή. Επειδή δεν φαίνεται κανένας ορίζοντας και τα τρία δέντρα στο κέντρο βρίσκονται απευθείας στο προσκήνιο, δημιουργείται μία ασυνήθιστη προοπτική που θυμίζει ιαπωνικά prints. Πρέπει κάπου εδώ να αναφέρουμε ότι τα δέντρα ήταν αρχικά μοβ, έχουν όμως γίνει μπλε λόγω του αποχρωματισμού της κόκκινης χρωστικής στο χρώμα. Οι δύο φιγούρες στα αριστερά, «ένας γέρος και μία χοντρή γυναίκα σαν μπάλα», απεικονίζονται με μερικές καλά επιλεγμένες, σχεδόν καρικατούρες, γραμμές. Αυτή ήταν μία τεχνική που θαύμαζε ο Βαν Γκογκ στην ιαπωνική χαρακτική. Στην τρίτη φιγούρα, μία νεαρή γυναίκα στα κόκκινα ντυμένη. Ο εικαστικός φαίνεται να αναφέρεται στα κορίτσια που αναζητούν κάτι όμορφο στη λωρίδα των «εραστών» της Αρλ. Πίνακες για το φθινόπωρο. Τα χρώματά τους ξεφεύγουν από τις φωτεινές, εκρηκτικές αποχρώσεις, τα κοιτάζεις και νιώθεις μια ηρεμία, ίσως όμως και κάποια μελαγχολία. Θεωρώ από τους ωραιότερους το «Φθινόπωρο στο ποτάμι» του John Singer Sargent, το «Φθινόπωρο στο πατητήρι των σταφυλιών» του Francisco Goya, το «Σπουδή για το φθινόπωρο» του Wassily Kandinsky, τη «Βροχή» του Edvard Munch, τη «Θάλασσα του φθινοπώρου» του Emil Wolde. Κανένας όμως εικαστικός δεν έχει δημιουργήσει τόσο πολλούς πίνακες με θέμα το φθινόπωρο, όσους ο Βίνσεντ βαν Γκογκ. Υπέροχους, μοναδικούς…