Τις προάλλες η Ιωάννα Μαυρέα βρισκόταν στο σουπερμάρκετ και, καθώς πλήρωνε, διέκρινε μια αδέσποτη σακούλα με καλοκαιρινά αξεσουάρ. Το επεσήμανε στην ταμία. «Α, όχι, τα δίνουμε δώρο, μπορείτε να πάρετε κι εσείς αν θέλετε, για τα εγγόνια σας…» είπε η κοπέλα. «Ε, αυτό ήταν σαν σφυριά! Ηθελα να της πω, μυξοκλαίγοντας εννοείται, ότι δεν έχω εγγόνια. Από την άλλη μεριά, δεν ήξερα κι από πού να φύγω…» δήλωσε η γνωστή θεατρική ηθοποιός στο «Βήμα» ξεσπώντας σε γέλια.
«Ποτέ δεν είχα θέμα με την εξωτερική μου εμφάνιση, σιγά τώρα! Το γήρας, ωστόσο, με τρομάζει κάπως. Οχι τόσο η φθορά του σώματος αλλά η προοπτική να μη βασίζομαι αποκλειστικά στον εαυτό μου. Φαίνεται, πάντως, ότι εισέρχομαι σιγά-σιγά στη φάση των γιαγιάδων, για λίγο ακόμη θα μπορώ να παίζω μαμάδες» συμπλήρωσε περιπαικτικά.
Τον ρόλο μιας μητέρας ερμηνεύει και στους Σφήκες, στην ελεύθερη διασκευή της Λένας Κιτσοπούλου, εμπνευσμένη από την ομότιτλη κωμωδία του Αριστοφάνη, η οποία παρουσιάζεται στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου.
Η απόδοση της δικαιοσύνης
«Παράξενο και ιδιαίτερο έργο, σπάνια ανεβαίνει. Αφορά το δικαστικό σύστημα. Ουσιαστικά, παρακολουθούμε έναν δικομανή πατέρα και τον γιο του, ο οποίος προσπαθεί να τον μαζέψει, να τον συνετίσει».
Ναι, τον γέρο Φιλοκλέωνα και τον νεαρό Βδελυκλέωνα. «Τα βασικά πρόσωπα έχουν διατηρηθεί, έχουν όμως προστεθεί κι άλλα. Οι «Σφήκες» ριζώνουν πολύ στην εποχή τους και ακριβώς για αυτό έχει ενδιαφέρον, νομίζω, να τους δούμε με άξονα το σήμερα, μέσα από τα μάτια της ευφυέστατης Λένας Κιτσοπούλου. Ενα ζήτημα είναι το διαχρονικό, η ίδια η απόδοση της δικαιοσύνης, μέσα στις αίθουσες, κατά πόσον παραμένει ανεπηρέαστη και αμερόληπτη. Ενα άλλο, ό,τι κυρίως αναδεικνύει η παράστασή μας, είναι πως οι δικαστικές αίθουσες, τα σύγχρονα «κεντριά», είναι πλέον παντού. Υπάρχει αυτή η τάση στους ανθρώπους, μάλλον εγγενής και συχνότατα έντονη, να κρίνουν και να δικάζουν, να στήνουν τα δικά τους λαϊκά δικαστήρια, είτε στην τηλεόραση είτε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πια, είτε, για να μην ξεχνιόμαστε, στον πραγματικό κοινωνικό τους περίγυρο αλλά και μέσα στις οικογένειές τους» τόνισε η Μαυρέα.
Τα ελλείμματα της ανθρώπινης φύσης
«Υπό μία έννοια, θα έλεγα ότι σε αυτούς τους «Σφήκες» βλέπουμε όλους τους εγκλωβισμούς των ανθρώπων. Η μάνα που υποδύομαι είναι μια τέτοια περίπτωση, εγκλωβισμένη στην ενασχόληση με τον γιο της. Κοιτάξτε, είναι αδύνατον να εγκλωβίζεις κάποιον και να είσαι καλά κι εσύ με αυτό, δεν γίνεται. Δεν υπάρχει χειρότερη αδυναμία, να έχεις κάποιον κοντά σου μόνο μέσω του ελέγχου που του ασκείς. Πόσο λυπηρό, τι τρομακτική ανασφάλεια, τι δικτατορία μικρής κλίμακας είναι αυτή; Κι όμως, υφίσταται. Πέρα από την τάση να κρίνουν και να δικάζουν, οι άνθρωποι έχουν και την τάση να ελέγχουν τους άλλους».
Σε αυτούς τους Σφήκες, προσέθεσε η Μαυρέα, ακτινογραφούνται τα ανυπέρβλητα ελλείμματα της ανθρώπινης φύσης που δεν μας επιτρέπουν να πλησιάσουμε ό,τι έχουμε μάθει, κατά τα λοιπά, να αποκαλούμε ευτυχία. «Δεν ξέρω γιατί ερχόμαστε σε τούτη τη ζωή αλλά είμαι πλέον πεπεισμένη ότι δεν ερχόμαστε για να ευτυχήσουμε. Δεν την πιάνω την ευτυχία, ούτε ως έννοια ούτε ως προορισμό. Την πρόσκαιρη χαρά, ναι, τέτοιες στιγμές τις αποδέχομαι και τις απολαμβάνω κι εγώ. Μέχρι εκεί. Ακούω ενίοτε που λένε ότι η ζωή είναι ένα δώρο επειδή ακριβώς είναι πεπερασμένη και ειλικρινά απορώ. Δεδομένου του θανάτου, εγώ θα σκεφτόμουν και μια κάρτα αλλαγής! Ετούτη η ζωή είναι πολύ σύντομη, αρκετά δυσάρεστη και γεμάτη θλίψη. Εννοώ, πέρα από τα μεμονωμένα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο καθένας από εμάς, πόσο καλά μπορούμε να είμαστε εν γένει με όσα συμβαίνουν και μας περικυκλώνουν ασφυκτικά… Βία, σκληρότητα, ασχήμια. Συνηθέστερα, κακά τα ψέματα, αυτά είναι ο άνθρωπος» εκτίμησε.
«Στο κυνήγι της επιβίωσης»
Τους τελευταίους τρεις μήνες η Ιωάννα Μαυρέα βιώνει ένα μεγάλο πένθος. Εχασε τον σύντροφό της Ευθύμη. «Τον άνθρωπό σου δεν τον χάνεις μια φορά, αλλά κάθε μέρα. Η απώλεια είναι επίπονο πράγμα. Το πώς την ξεπερνά ο καθένας είναι θέμα χαρακτήρα. Αλλοι το φιλοσοφούν, εγώ όχι. Δεν θέλω να πιστέψω ότι ο χρόνος γιατρεύει τα πάντα. Προς το παρόν, απλώς υπάρχω, δεν ζω. Καλούμαι να ακολουθήσω μια νέα κατάσταση, την οποία δεν θα επέλεγα ποτέ. Ετσι είναι. Ο άντρας μου με στήριξε προκειμένου να αφοσιωθώ πλήρως στο θέατρο, ήταν η φωτεινή δύναμη και το αυθεντικό δώρο της δικής μου ζωής» υπογράμμισε συγκινημένη, ενθυμούμενη εκείνη την περίοδο, στα μέσα της δεκαετίας του 2000, που είχε στραφεί «στο κυνήγι της επιβίωσης» παραδίδοντας μαθήματα, φροντιστηριακά και ιδιωτικά (διότι η Μαυρέα είχε σπουδάσει πρώτα στο Μαθηματικό Τμήμα του ΕΚΠΑ και έπειτα στη Δραματική Σχολή του Θεάτρου Τέχνης Καρόλου Κουν), πασχίζοντας να τα φέρει βόλτα.
Στη συνέχεια, ιδίως από το 2011 και μετά, η σκηνή επικράτησε, η δουλειά έγινε, ευτυχώς, πιο συστηματική. «Είμαι και τυχερή γιατί συνυπάρχω με ανθρώπους κοινής φυλής, που με σέβονται και τους σέβομαι». Η Μαυρέα είναι και ικανότατη, εκτός από τυχερή. Είναι μια ηθοποιός που μπορεί, μέσα στην ίδια συνθήκη, να είναι και στιβαρή και ανάλαφρη, περιζήτητη ποιότητα.
Τέχνη και υποκειμενικότητα
«Απέφυγα τις προτάσεις να διδάξω υποκριτική. Τι να διδάξω; Το κενό μου; Ούτε εγώ ξέρω τι κάνω, πώς το κάνω. Και σε εκατό χρόνια πάλι δεν θα ήξερα, νομίζω. Το ψάχνω ακόμα. Και δεν μπορώ να σηκώσω τέτοια ευθύνη. Τα μαθηματικά έχουν, ας πούμε, μια αντικειμενικότητα. Η τέχνη, από την άλλη μεριά, είναι η επικράτεια της υποκειμενικότητας» ανέφερε.
«Κάνουμε θέατρο μόνο και μόνο για τον εαυτό μας, όχι για να δώσουμε την ψυχή μας στον κόσμο, όπως ισχυρίζονται ορισμένοι. Λυπάμαι, δεν το πιστεύω αυτό. Κάνουμε θέατρο για να επικοινωνήσουμε με τον εαυτό μας, όχι με τον κόσμο. Αν όμως αυτό που κάνουμε ακουμπάει και δέκα άλλες ψυχές, τότε μπράβο μας, καλοδεχούμενο κι αυτό. Για εμένα το θέατρο είναι ο τρόπος να βιώσεις ορισμένα πράγματα που φοβάσαι, πράγματα έξω από σένα, χωρίς ρίσκο και χωρίς συντριβή. Αντιστοίχως, δεν πιστεύω ότι μια παράσταση μπορεί να αλλάξει τη ζωή ενός θεατή, αλίμονο. Ο θεατής έρχεται σε μια παράσταση και κρατά από αυτήν ό,τι θέλει αυτός. Αν θέλει να γελάσει, γελάει. Αν θέλει να θρέψει μια πληγή του, τη θρέφει. Μια παράσταση μπορεί να συμβάλει ενδεχομένως σε μια στροφή, σε μια καμπή, σε έναν δρόμο που ήδη έχει πάρει ένας άνθρωπος. Είναι αδύνατον να είσαι ωραία εσύ και μια παράσταση να σε κάνει χάλια». Η ίδια πού αισθάνεται καλά; «Εκεί όπου δεν χρειάζεται να αμύνομαι» απάντησε η Ιωάννα Μαυρέα.
