Υπάρχουν άραγε συγγενικά στοιχεία ανάμεσα στο ελληνικό ρεμπέτικο τραγούδι, στα φάντο της Πορτογαλίας, στα τάνγκο της Αργεντινής και στα μπλουζ της Αμερικής; Απάντηση στο ερώτημα αυτό δίνει ο καταξιωμένος συνθέτης Μίνως Μάτσας μέσω της συναυλίας που θα παρουσιάσει στο Ηρώδειο στις 2 Σεπτεμβρίου.
Μια συναυλία όπου τα τέσσερα αυτά, φαινομενικά διαφορετικά, μουσικά είδη θα συνομιλήσουν στο αρχαίο θέατρο δημιουργώντας μια άκρως ενδιαφέρουσα βραδιά. «Φαινομενικά είναι διαφορετικά μουσικά είδη, αλλά για εμένα έχουν μια συγγένεια ουσιαστική.
Είναι τραγούδια γραμμένα την ίδια περίπου εποχή, σε διαφορετικό όμως μήκος και πλάτος του πλανήτη από καταπιεσμένους ανθρώπους οι οποίοι μέσω της μουσικής και των στίχων έβρισκαν διέξοδο και εξέφραζαν τον έρωτα, το παράπονο, τον πόνο, τη χαρά τους. Τα συναισθήματα αυτών των ανθρώπων είναι κοινά» θα πει ο κ. Μάτσας μιλώντας στο ΒΗΜΑ.
Πώς γεννήθηκε η ιδέα
Η ιδέα της συναυλίας γεννήθηκε το 2017, όταν η UNESCO, υπό την αιγίδα της οποίας τελεί και η συναυλία, συμπεριέλαβε στον κατάλογο της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς το ρεμπέτικο τραγούδι.
Αρχικά ο γνωστός μουσικοσυνθέτης ήθελε να παρουσιάσει μια συναυλία με αυθεντικά ρεμπέτικα τραγούδια – μέχρι στιγμής έχουν γίνει αφιερώματα σε συγκεκριμένους εκπροσώπους του είδους.
Στην πορεία σκέφτηκε να εντάξει και διασκευές του, όπως το δημοφιλές και αγαπημένο «Είσαι εσύ ο άνθρωπός μου» των Σπύρου Περιστέρη και Μίνωα Μάτσα (του πρεσβύτερου), το οποίο ακούσαμε ξανά από τη φωνή της Αντριάννας Μπάμπαλη μέσα από τη σειρά «Το νησί» του MEGA.
Όμως η ιδέα αυτή δεν τον ικανοποιούσε. Τα fados της Πορτογαλίας ήταν και εκείνα στον ίδιο κατάλογο της UNESCO, οπότε η λίστα της συναυλίας άρχισε να ανοίγει και προς άλλα μουσικά είδη. Οταν διαπίστωσε πως ανήκουν στην ίδια εποχή και εκφράζουν τα ίδια πράγματα, ξεκίνησε την αναζήτηση των υπόλοιπων συγγενικών ειδών μέσα από τραγούδια που αγαπούσε.
Η αναζήτηση και η μελέτη αυτή είχε ως αποτέλεσμα τη συναυλία «Τα Ρεμπέτικα + Fado, Tango & Blues – Τραγούδια των αγνών και πληγωμένων ψυχών». «Σκοπός μου είναι αυτή τη συναυλία να την απολαύσει το κοινό. Δεν είναι καθόλου ακαδημαϊκή ή θεωρητική βραδιά, είναι μια βραδιά μουσικής απόλαυσης και πιστεύω ότι θα είναι και αρκετά συγκινητική».
Σε αυτό το μουσικό ταξίδι στον χώρο και τον χρόνο οι μορφές του Μάρκου Βαμβακάρη, του Βασίλη Τσιτσάνη, του Γιάννη Παπαϊωάννου και άλλων ελλήνων ρεμπετών «συναντούν» στις όχθες του Μισισιπή, στη Λισαβόνα και στo Μπουένος Αϊρες τους Robert Johnson, Amalia Rodrigues και Carlos Gardel.
«Το πρώτο μέρος της συναυλίας περιλαμβάνει δέκα δικές μου διασκευές αγαπημένων μου ρεμπέτικων τραγουδιών. Κάποιες είναι περισσότερο τολμηρές και κάποιες λιγότερο. Γενικά έχω το θάρρος και το θράσος, λόγω της αγάπης μου για αυτά τα τραγούδια, να τα αποδομώ και να τα ανασυνθέτω, προσθέτοντας συχνά μουσικά μέρη που γεννιούνται από αυτά.
Με έναν βασικό όρο. Κρατώ αυτό που αισθάνομαι ως ουσία και τα παρουσιάζω στο κοινό με έναν τελείως διαφορετικό τρόπο» αναφέρει ο κ. Μάτσας. Τα ρεμπέτικα τον έχουν επηρεάσει ως συνθέτη πάρα πολύ.
«Ενα κομμάτι από την έμπνευσή μου σίγουρα προέρχεται από εκεί» θα πει. Εκτός του ότι ο παππούς του έχει γράψει στίχους σε μερικά πολύ γνωστά ρεμπέτικα τραγούδια, ήταν και ο πρώτος ο οποίος ηχογράφησε τον Μάρκο Βαμβακάρη.
Το «βέτο» του Χατζηαποστόλου
Οι ιστορίες που έχει ακούσει για εκείνες τις εποχές πολλές, εξομολογείται δύο στο ΒΗΜΑ. «Η μία ιστορία που μου έχει διηγηθεί ο πατέρας μου, από πρώτο χέρι από τον παππού μου, ήταν με τον Βαμβακάρη.
Όταν πήγε ο Βαμβακάρης για να ηχογραφήσει τα τραγούδια στον παππού μου, στο διπλανό στούντιο ήταν ο Νίκος Χατζηαποστόλου. Λόγιος συνθέτης με ευρωπαϊκές επιρροές και σταρ της εποχής.
Όταν ακούει από το διπλανό στούντιο τον Βαμβακάρη, πήγε στον παππού μου και του είπε πως αν ηχογραφήσεις αυτά τα σκουπίδια, εγώ θα φύγω από την Odeon. Τότε ο παππούς μου του απάντησε «μην ανακατεύεσαι με τα δικά μου, όπως δεν ανακατεύομαι με τα δικά σου». Κάπως έτσι ο Χατζηαποστόλου έφυγε και ηχογραφήθηκε ο Βαμβακάρης».
Παρόμοια χαρακτηριστικά έχει και η δεύτερη ιστορία, με πρωταγωνιστή όμως τον Βασίλη Τσιτσάνη, ο οποίος αγαπούσε πολύ τον αείμνηστο Μίνωα Μάτσα και είχε τη φωτογραφία του στο πορτοφόλι του.
«Μπορεί να είχαν αυτή την ιδιαίτερη σχέση, όμως συνέβη το εξής. Τότε παραθέριζε ο παππούς με τη γιαγιά μου στο Λουτράκι και ένας νέος συνθέτης τού πήγε ένα τραγούδι με θέμα έναν άνθρωπο που έμεινε ανάπηρος εξαιτίας του πολέμου.
«Γυρίζοντας στην Αθήνα θα το ηχογραφήσουμε» του είπε ο παππούς μου. Τότε, κατά διαβολεμένη σύμπτωση, του δίνει ο Τσιτσάνης ένα τραγούδι με ίδιο θέμα.
Τότε του λέει «Βασίλη μου, δεν μπορώ να το ηχογραφήσω γιατί είχε έρθει ένα νέο παιδί και του έδωσα τον λόγο μου». Τότε ο Τσιτσάνης θύμωσε πολύ και νομίζω ότι για κάποια χρόνια ηχογραφούσε σε άλλη εταιρεία» καταλήγει.
Στο δεύτερο μέρος της συναυλίας αυτής θα ακούσουμε στις αυθεντικές τους εκτελέσεις, και με τη συνοδεία αυθεντικών παραδοσιακών μουσικών οργάνων, όπως το αργεντίνικο μπαντονεόν, η κιθάρα μπλουζ και η πορτογαλική κιθάρα, τόσο ρεμπέτικα όσο και fados, blues και tangos.
Το ενδιαφέρον είναι ότι το ένα είδος δεν θα ακολουθεί το άλλο, αλλά θα είναι «πλεγμένα» μεταξύ τους κάνοντας το εγχείρημα αυτό ακόμα πιο ενδιαφέρον.
«Οι ακροατές που θα βρεθούν στο Ηρώδειο θα διαπιστώσουν πολύ γρήγορα ότι τα τραγούδια αυτά μοιάζουν. Ξεκινά ας πούμε η εισαγωγή από ένα fado και ακολουθεί ένα τραγούδι του Τσιτσάνη και έχεις την αίσθηση ότι το ένα αποτελεί συνέχεια του άλλου» υπογραμμίζει και επιβεβαιώνουμε από το δείγμα που ακούσαμε στο στούντιο του κ. Μάτσα κατά τη διάρκεια της συνέντευξης.
Αραγε ξεχωρίζει κάποιο από τα τραγούδια που έχει συμπεριλάβει στο ρεπερτόριο της συναυλίας; «Oχι, δεν μπορώ να ξεχωρίσω κανένα. Δουλεύουμε από τον Ιανουάριο αυτή τη συναυλία και έχω κατασταλάξει σε αυτά τα κομμάτια με τρομερό κόπο.
Από έναν τεράστιο πλούτο τραγουδιών, και από τα δικά μας και από τα ξένα, το να επιλέξεις 20-25 τραγούδια για να παρουσιάσεις σε μια συναυλία είναι μια πάρα πολύ οδυνηρή εμπειρία. Το συνολικό άκουσμα της βραδιάς και το να πετύχουμε μια συνάφεια μεταξύ των τραγουδιών, που να δημιουργούν αυτή την ολότητα και την απόλαυση, με οδήγησε στην τελική επιλογή» εξηγεί.
Η συναυλία πλαισιώνεται από 15 έλληνες και ξένους δεξιοτέχνες. Τραγουδούν ο Κώστας Τριανταφυλλίδης, η Δήμητρα Μωραΐτη καθώς και οι Lina, Debora Russ και Eric B. Turner.
INFO
Μίνως Μάτσας «Τα Ρεμπέτικα + Fado, Tango & Blues. Τραγούδια των αγνών και πληγωμένων ψυχών».
Ωδείο Ηρώδου Αττικού, Δευτέρα 2 Σεπτεμβρίου, 21.00.
