Οι εργασίες για ανακαίνιση και αποκατάσταση δεν έχουν ακόμα ξεκινήσει, όμως στο Μέγαρο Σλήμαν-Μελά επί της οδού Πανεπιστημίου έχει μείνει μόνο το κέλυφος μαζί με τις πολυάριθμες τοιχογραφίες και οροφογραφίες του. Αναμένει να ξεκινήσει η μετάβασή του στη νέα φάση ζωής και λειτουργίας του. Μέχρις ότου λοιπόν ξεκινήσει το νέο του ταξίδι ως ξενοδοχείο θα φιλοξενήσει την έκθεση «wanderlust (φιλαποδημία) / all passports» σε επιμέλεια Κώστα Πράπογλου.

Στις αίθουσες, στα δωμάτια, στους διαδρόμους σε δυο από τους ορόφους του θα παρουσιάζονται από τις 17 Οκτωβρίου έργα (εγκαταστάσεις, βίντεο, γλυπτά και ζωγραφική) από 44 καλλιτέχνες και καλλιτέχνιδες από την Ελλάδα αλλά και το εξωτερικό. Εργα που δημιουργήθηκαν στη συντριπτική πλειονότητά τους με την αφορμή της έκθεσης προκειμένου να ανταποκριθούν στο εννοιολογικό πλαίσιό της, όπως βεβαίως και στην αρχιτεκτονική ιδιαιτερότητα του κτιρίου.

«Η έκθεση έχει στον πυρήνα της την έννοια του ταξιδιού και πώς τη διαχειρίζονται οι άνθρωποι μέσα τους. Δεν μιλάμε μόνο για το ταξίδι στην κυριολεξία του αλλά και για το ταξίδι της ψυχής, για το πώς αντιλαμβανόμαστε την πορεία μας στον χωροχρόνο σε σχέση όχι μόνο με τον πλανήτη στον οποίο ζούμε αλλά και με άλλους που δεν κατοικούμε – κάποιοι καλλιτέχνες συζητάνε και για αστρικά ταξίδια, για διαλογισμό. Η δε ενεργοποίηση του συγκεκριμένου χώρου αντιπροσωπεύει συμβολικά μια πνοή ζωής, δημιουργικότητας και έμπνευσης, μια επιθυμία για αναγέννηση, ένα διαβατήριο για νέους προορισμούς» θα εξηγήσει ο Πράπογλου στο «Βήμα».

Μια έμμεση επιμόρφωση

Οι εκθέσεις που επιμελείται αποδεικνύονται ιδιαίτερα αγαπητές από το κοινό και ένας καθοριστικός παράγοντας της δημοφιλίας τους είναι ο απρόσμενος και «απρόσιτος» χώρος διεξαγωγής τους. Πρόσφατα πολύ χαρακτηριστικά παραδείγματα ήταν η «Reality Check I-II» στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής – Δαφνί το 2022, όπως και «Το φαινόμενο της πεταλούδας»στο Εργοστάσιο Μουζάκης – Πεταλούδα τη χρονιά που μας πέρασε. Σε αυτή την τελευταία, η επισκεψιμότητα ήταν εντυπωσιακή, περί τα 78.000 άτομα, όπως θα πει ο Πράπογλου.

«Νομίζω ότι ο κόσμος πλέον ενδιαφέρεται να δει κάτι καινούργιο πέρα από τις γκαλερί και άλλους θεσμικούς χώρους. Στις εκθέσεις που επιμελούμαι και διοργανώνω μέσω του αστικού μη κερδοσκοπικού φορέα μου artefact athens, υπάρχει πάντα το στοιχείο της έκπληξης επειδή δεν δημοσιοποιώ στοιχεία τους μέχρι και την τελευταία στιγμή. Το άλλο που συμβαίνει είναι ότι πλέον, μετά από τόσες εκθέσεις που έχω κάνει, έχει δημιουργηθεί ένα σταθερό κοινό που τις παρακολουθεί ανελλιπώς, περιμένοντας το επόμενο βήμα. Κάπου εκεί προς τα τέλη Αυγούστου με αρχές Σεπτέμβρη αρχίζω και λαμβάνω μηνύματα: «ποια είναι η επόμενη έκθεση, τι να περιμένουμε φέτος;».

Εκτός από το φιλότεχνο κοινό, με ενδιαφέρει πολύ και το ευρύτερο κοινό όλων των ηλικιών. Το έχω ξαναπεί: ο άνθρωπος που δεν έχει άμεση επαφή με τη σύγχρονη τέχνη και επιλέγει να επισκεφθεί τις εκθέσεις μου, σιγά-σιγά μέσα από αυτές αρχίζει και αποκτά ένα ενδιαφέρον όχι μόνο για το κτίριο στο οποίο πραγματοποιείται η έκθεση αλλά και για τα έργα που παρουσιάζονται σε διάλογο με αυτό. Είναι ένας είδος επιμόρφωσης η οποία συντελείται έμμεσα και με έναν τρόπο μαγικό. Αξιοσημείωτο είναι επίσης το φαινόμενο των δορυφορικών εκθέσεων που τα τελευταία χρόνια εμφανίζονται στη γειτονιά της εκάστοτε έκθεσής μου».

Προκαλεί και ένα domino-effect καθώς η έκθεση στο εργοστάσιο Μουζάκης – Πεταλούδα ήταν εκείνη που προκάλεσε το ενδιαφέρον του Ομίλου Mitsis Hotels που έχει αναλάβει την ανακαίνιση και εκμετάλλευση του Μεγάρου Σλήμαν-Μελά, με αποτέλεσμα να προσκαλέσει τον Πράπογλου να επιμεληθεί μια έκθεση σε αυτό το σπουδαίο κτίριο.

Το Μέγαρο με τη μεγάλη ιστορία μια και χτίστηκε από τον Ερνέστο Τσίλλερ το 1890 για την οικογένεια του Ερρίκου Σλήμαν πέρασε από διάφορες χρήσεις (εκπαιδευτικό ίδρυμα, ξενοδοχείο) μέχρις ότου καταλήξει στην τελική, εκείνη της φιλοξενίας γραφείων δικηγόρων και συμβολαιογράφων. Να μην ξεχνάμε και ότι στέγασε και ιστορικά στέκια της Αθήνας, όπως τον κινηματογράφο Ιντεάλ όπως και το ομώνυμο εστιατόριο, ενώ φιλοξένησε και τμήμα της 7ης Μπιενάλε της Αθήνας.

«Το κτίριο βρίσκεται σε μετάβαση, θα μετατραπεί σε ξενοδοχείο αλλά με όλες τις σωστές διαδικασίες, με την επίβλεψη του υπουργείου Πολιτισμού, προκειμένου να αποκατασταθούν τα αρχιτεκτονικά και διακοσμητικά στοιχεία του που χάθηκαν με την πάροδο του χρόνου. Δίπλα σε κάθε τοιχογραφία και οροφογραφία υπάρχει ένας κωδικός που παραπέμπει σε ένα ευρετήριο με όλα τα ζωγραφικά μοτίβα που υπάρχουν στο κτίριο προκειμένου να συντηρηθούν και να διασωθούν. Θεωρώ ότι είναι σημαντικό ότι μπορούμε να δούμε ένα τόσο ωραίο κτίριο στο κέντρο της Αθήνας, το οποίο θα μπορούσε απλώς να μένει κλειστό με ένα λουκέτο στην πόρτα όπως συμβαίνει με πολλά άλλα».

Αραγε έχει υπόψη του κάποια άλλα κτίρια τα οποία θα μπορούσαν να ανοίξουν τις πόρτες τους για το κοινό, έστω στο πλαίσιο διοργάνωσης μιας εικαστικής έκθεσης; «Εχω σταματήσει να κάνω σχέδια για κτίρια που βλέπω γιατί η εξέλιξη της πόλης τα τελευταία τρία χρόνια είναι πλέον πολύ  γρήγορη. Βλέπω κάτι και μέχρι να μάθω σε ποιον ανήκει και πώς μπορώ να τον προσεγγίσω, μαθαίνω ξαφνικά ότι αγοράστηκε, ότι θα γίνει ξενοδοχείο ή κάτι άλλο ή ότι θα γκρεμιστεί. Αλλά και όταν έρχομαι σε επαφή με ιδιοκτήτες συχνά μου λένε ότι δεν μπορούν να δεσμευτούν να διαθέσουν το κτίριό τους ύστερα από έξι μήνες γιατί δεν γνωρίζουν αν θα είναι διαθέσιμο μέχρι τότε. Οπότε τα πράγματα τελικά απλώς προκύπτουν».

Ιδού και η Ρόδος…

Ωστόσο, τα νέα του Κώστα Πράπογλου είναι πιο πολυδιάστατα. Πρόσφατα ανέλαβε καθήκοντα ως πρόεδρος της καλλιτεχνικής επιτροπής στο Μουσείο Νεοελληνικής Τέχνης Δήμου Ρόδου.

«Εντελώς τυχαία, δέχθηκα ένα τηλεφώνημα και μου είπαν: «αναζητούμε τον επόμενο πρόεδρο της καλλιτεχνικής επιτροπής, μας έχει προταθεί το όνομά σας από διάφορες πλευρές και θα θέλαμε να μας στείλετε το βιογραφικό σας»». Η μόνιμη συλλογή του Μουσείου είναι η δεύτερη μεγαλύτερη με έργα Νεοελληνικής Τέχνης μετά την Εθνική Πινακοθήκη και περιλαμβάνει έργα σπουδαίων ελλήνων καλλιτεχνών, όπως ο Θεόφιλος, ο Λύτρας, ο Μαλέας αλλά και ο Μποκόρος.

Το Μουσείο ξεκίνησε ως Δημοτική Πινακοθήκη Ρόδου με δημιουργό και ιδρυτή του τον Ανδρέα Ιωάννου, διακεκριμένο μελετητή της νεοελληνικής τέχνης, λογοτέχνη και νομάρχη Δωδεκανήσου. Στεγάζεται σε τέσσερα κτίρια και ένα εξ αυτών, ένα συγκλονιστικό μεσαιωνικό κτίριο στην πλατεία Σύμης στην παλιά πόλη (κτίριο «Ανδρέα Ιωάννου»), βρίσκεται σε διαδικασία ανακαίνισης.

Η θέση του Πράπογλου είναι τιμητική και περιλαμβάνει κατά κύριο λόγο την εισήγηση νέων εκθέσεων. «Φέτος το Μουσείο γιορτάζει τα 60 χρόνια από την ίδρυσή του, οπότε θα διοργανωθούν επετειακές εκθέσεις από τις αρχές του 2025. Η πρώτη, καλώς εχόντων των πραγμάτων, θα είναι ίδια με την παρθενική έκθεση που διοργανώθηκε στο Μουσείο όταν ξεκίνησε τη λειτουργία του, όμως ο εννοιολογικός άξονας και η παράθεση των έργων θα έχει να κάνει με το σήμερα. Αυτό που θα ήθελα είναι να δώσω μια πνοή σύγχρονης τέχνης στα εικαστικά δρώμενα του Μουσείου, να φέρω τα έργα της συλλογής σε διάλογο με το σήμερα».

INFO «wanderlust (φιλαποδημία) / all passports» στο Μέγαρο Σλήμαν-Μελά. Πανεπιστημίου 46, Αθήνα, από τις 17/10 έως τις 17/11.