Νύχτα στο Λονδίνο. Ο δημοσιογράφος Τζόζεφ Τσάρλτον έψαχνε ένα μέρος ανοιχτό μέχρι αργά, ώστε να περάσει το βράδυ με τους φίλους του. Από το μυαλό του πέρασε μία τρελή ιδέα: να πιει το ποτό του στην ιδιωτική λέσχη, μόνο για μέλη, Soho House. «Δεν θα ήταν τόσο δύσκολο» σκέφτηκε. Εργαζόταν ως δημοσιογράφος και είχε πρόσφατα μία συνάντηση εκεί, οπότε μπορούσε απλά να χρησιμοποιήσει το όνομα κάποιου άλλου για να εισχωρήσει. Τα κατάφερε.
Ισως εκείνη τη στιγμή, υποσυνείδητα, γεννήθηκε μέσα του η ιδέα για τη συγγραφή ενός έργου με θέμα την επινόηση της ταυτότητας ενός άλλου «ιδανικού» εαυτού. Ετσι, όταν έπεσε στα χέρια του το άρθρο του «Vanity Fair» για τον βίο της Αννας Σορόκιν, της πιο διάσημης απατεώνισσας της εποχής μας, ήξερε ότι είχε βρει την ιδανική πηγή έμπνευσης.
Πρόκειται για τη ρωσογερμανίδα νεαρά που εξαπάτησε την ελίτ της Νέας Υόρκης, παριστάνοντας την πλούσια κληρονόμο. Αποκομίζοντας μεγάλα οικονομικά οφέλη, κατέληξε στη φυλακή, με την ιστορία της να γίνεται σειρά στο Netflix. Μία θηλυκή εκδοχή του Τομ Ρίπλεϊ, του λογοτεχνικού ήρωα της Πατρίσια Χάισμιθ, χωρίς βέβαια τα δολοφονικά του ένστικτα, που δρα στη μεταιχμιακή εποχή των social media.
Κάπως έτσι, το 2019 γεννήθηκε το θεατρικό έργο «ΑΝΝΑ-Χ», το οποίο ανέβηκε το 2021 στο West End, κερδίζοντας κοινό και κριτικούς, με πρωταγωνιστές την Εμα Κόριν, γνωστή από τον ρόλο της πριγκίπισσας Νταϊάνα στη σειρά «The Crown», και τον Ναμπάαν Ριζγουάν, που ξεχώρισε εφέτος στη σειρά «Chaos» ως θεός Διόνυσος. Το έργο αυτό μεταφέρει από το Λονδίνο στην Αθήνα η σκηνοθέτρια Λίλλυ Μελεμέ, σε δική της μετάφραση, στη σκηνή του θεάτρου Ανεσις. Πρωταγωνιστούν η Αναστασία Παντούση και ο Γιώργος Νούσης.
«Είναι μάλλον μία ασυνήθιστη επιλογή έργου για μένα» αναφέρει η γνωστή σκηνοθέτρια μιλώντας στο «Βήμα». «Θέλω να πω ότι αγαπώ συνήθως τα πιο κλασικά κείμενα. Παρ’ όλα αυτά, ήμουν σε μία φάση αναζήτησης ενός καινούργιου υλικού που θα με αναζωογονούσε καλλιτεχνικά. Διαβάζοντας αρκετά σύγχρονα κείμενα, έπεσε στα χέρια μου το έργο αυτό του Τζόζεφ Τσάρλτον. Μου τράβηξε την προσοχή αφενός η δραματουργική του μορφή και η φόρμα του, και παράλληλα το γεγονός ότι υπήρχε το σπέρμα της πραγματικής ιστορίας της Σορόκιν μέσα του. Την ίδια στιγμή, ήταν μια πρόκληση για να ασχοληθώ και με έναν συνδυασμό νέων μέσων, όπως τεχνικές projection mapping και video art, που δεν τις γνώριζα καθόλου και το έργο προϋποθέτει».
Επίπλαστες πραγματικότητες
Η ίδια μιλά για ένα πολύ ανθρώπινο κείμενο. «Το έργο έχει μία κινηματογραφική δομή, με πολύ γρήγορες εναλλαγές. Δεν επιζητά μία ρεαλιστική αντιμετώπιση. Η ιστορία δεν είναι αυτούσια η ζωή της Σορόκιν. Κρατά όμως τους βασικούς σταθμούς της πορείας της. Παράλληλα, υπάρχει και ο Αριελ, ένα επινοημένο πρόσωπο, ο ιδρυτής μιας εφαρμογής γνωριμιών, στην οποία μόνο όμορφοι άνθρωποι και διασημότητες επιτρέπεται να συμμετέχουν. Μαζί με την Αννα θα ζήσουν ένα ακραίο ρομάντζο που θα διαδραματιστεί μεταξύ άλλων και μέσω συσκευών, εφαρμογών, social media. Ερχονται κοντά και διανύουν μία πορεία μαζί. Είναι δύο άνθρωποι, προϊόντα της ίδιας τους της εποχής, που αναζητούν τη γρήγορη εκτόξευση, που αποθεώνουν το φαίνεσθαι, το οποίο μας καλεί να δημιουργήσουμε έναν πιο «ενδιαφέροντα» εαυτό. Μιας εποχής που αποθεώνει την εικόνα και επιζητά να σκηνοθετούμε τη ζωή μας, προκειμένου να δημιουργήσουμε μία επίπλαστη πραγματικότητα, μέσα στην οποία όλοι πρέπει να είμαστε ευτυχισμένοι, πετυχημένοι, πλούσιοι και αρεστοί».
Η ίδια θεωρεί ότι η Σορόκιν, στο τέλος της ημέρας, πίστεψε πραγματικά ότι ήταν η γυναίκα που εφηύρε, όσο το πίστεψαν και οι άνθρωποι που εξαπάτησε. «Είναι απόδειξη η ίδια η μετέπειτα πορεία της. Εξακολουθεί, μετά τη φυλακή, με το βραχιολάκι στο πόδι της και σε κατ’ οίκον περιορισμό, να οργανώνει podcast και επιδείξεις μόδας στην ταράτσα του σπιτιού της. Είχε πάρει ειδική άδεια για να συμμετάσχει στο «Dancing with the Stars», πετώντας από τη Νέα Υόρκη στο Λος Αντζελες. Δεν τη σταματά τίποτα».
Θάρρος και θράσος
Η Αναστασία Παντούση, όταν πήρε τον ρόλο της Αννας στα χέρια της, δεν ήξερε τίποτα για την πραγματική ιστορία της Σορόκιν. Μέσα σε μία εβδομάδα έψαξε και διάβασε ό,τι είχε γραφτεί για εκείνη. «Δεν μπορώ να κρύψω το γεγονός ότι συμπαθώ την ηρωίδα μου» εξομολογείται. «Είχε το θάρρος και το θράσος να καταφέρει, μέσα από το φαίνεσθαι, να προσπαθήσει να κάνει το όνειρό της πραγματικότητα. Εξαπάτησε, αλλά στην ουσία ο κόσμος στον οποίο απευθύνθηκε ήθελε να πέσει «θύμα» της. Η ελίτ της Νέας Υόρκης την πίστεψε γιατί επιθυμούσε να πάρει κάτι από την αστερόσκονη που εκείνη σκορπούσε. Η Σορόκιν δεν είναι τίποτα άλλο από μία αντανάκλαση των ανθρώπων που κορόιδεψε. Υπάρχει ένα ενδιαφέρον σημείο στο κείμενο που η ίδια συμβουλεύει τον Αριελ. Κάποια στιγμή του λέει «Ο κόσμος θέλει να εξαπατηθεί, οπότε δώσε του αυτό που θέλει». Αν το σκεφτούμε λίγο, σε έναν βαθμό όλοι αυτό επιθυμούμε: να εξαπατηθούμε στον έρωτα, στη ζωή, αλλά και από τον ίδιο τον εαυτό μας, με τα ζωτικά μας ψεύδη».
Οπως χαρακτηριστικά λέει, το έργο φωτίζει τη χίμαιρα της επιτυχίας, της ανάγκης να ξεχωρίσεις με όποιο τίμημα. «Η ηρωίδα μου βυθίζεται στη ματαιοδοξία της μοναξιάς της» αναφέρει. «Ακόμα και όταν έρχεται κοντά με τον Αριελ, φοβάται να δεθεί, γιατί ακριβώς τρέμει μη χάσει την πανοπλία του φαίνεσθαι και αποκαλυφθεί ο γυμνός εαυτός της. Αλλά και εμείς, πόσες φορές δεν έχουμε στη ζωή μας κρυφτεί πίσω από επινοημένες ταυτότητες;».
Ψηφιακός διχασμός
Για τον Γιώργο Νούση, ο οποίος υποδύεται τον Αριελ, ένα από τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία του έργου έγκειται στο γεγονός ότι «ο συγγραφέας χρησιμοποιεί την ιστορία της Σορόκιν ως καταλύτη για να αποκαλύψει τα σφάλματα του σύγχρονου συστήματος. Νομίζω ότι το έργο φωτίζει πολύ καλά το ζήτημα των προσωπικών σχέσεων την εποχή των social media» υπογραμμίζει. «Ενώ σήμερα φαντάζει πολύ πιο εύκολη και άμεση η επικοινωνία, στην πραγματικότητα είναι πιο δύσκολο να έρθεις με κάποιον ουσιαστικά κοντά. Ο καθένας μας υιοθετεί δύο περσόνες, μία κανονική και μία ψηφιακή, και πάντα ανάμεσά τους υπάρχει ένα σκοτάδι. Το πρόβλημα σήμερα είναι πιο σύνθετο από το προαιώνιο παιχνίδι ανάμεσα στο «είναι» και στο «φαίνεσθαι». Είναι κάτι ακόμη πιο ουσιαστικό.
Πλέον έχει διαμορφωθεί ένας δημόσιος ψηφιακός χώρος που είναι πιο πραγματικός από τον φυσικό κόσμο. Εννοώ ότι μέσα από αυτόν μαθαίνουμε πλέον τα γεγονότα της ζωής μας: για την καταιγίδα που έρχεται ή το πότε θα συναντήσουμε τον φίλο μας, ακόμα μέσα από αυτόν διαμορφώνουμε συνήθως την πρώτη εικόνα για ανθρώπους που μόλις γνωρίσαμε. Και είναι δύσκολο να αποκοπείς από αυτό το σύστημα, ακόμα και αν το θέλεις. Γύρω από αυτό περιστρέφεται η ζωή, η αγορά, η οικονομία. Κάποιος, λοιπόν, για να ζήσει, πρέπει αναγκαστικά να υπάρξει και ψηφιακά και κανονικά. Αυτόματα, δηλαδή, διχάζεται σε δύο σφαίρες που είναι ταυτόχρονα όμως πλευρές του ίδιου του εαυτού του. Οποιος αναζητά την ευτυχία προσπαθεί να γεφυρώσει αυτά τα δύο κομμάτια, όποιος ψάχνει την επιτυχία προσπαθεί να εκμεταλλευτεί το σκοτάδι ανάμεσα».
«ΑΝΝΑ-Χ», από Παρασκευή έως Τρίτη στο θέατρο Ανεσις (Λεωφ. Κηφισίας 14, Αμπελόκηποι).
